Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası
Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi

Uluçınar, Şafak; Soylu, Ümit İlay

Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi

Şafak ULUÇINAR SAĞIR, (Amasya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Temel Eğitim Bölümü, Amasya, Türkiye)

Ümit İlay SOYLU (Amasya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı, Amasy, Türkiye)

Buca Eğitim Fakültesi Dergisi

11 7

Yıl: 2021 Cilt: 26 Sayı: 52 Sayfa Aralığı: 392 - 411 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 31-05-2022

Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi

Öz:

Ders kitapları öğretimde önemli ve sık kullanılan bir materyaldir. Bu araştırmada, ders kitabı olarak 2019- 2020 eğitim öğretim yılında okutulan ve EBA'da verilen "Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 7. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı" başlıklı MEB Yayınları (1. Kitap) ve özel bir yayınevinden (2. Kitap) çıkan iki kitap yer almaktadır. 7. sınıf fen bilimleri kitaplarında yer alan Kuvvet ve Enerji ünitesinin bilimin doğasıyla ilgili temaları içermesi bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Analitik araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada Niaz ve Maza (2011) tarafından verilen dokuz bilimin doğası temasına göre hazırlanan rubrik ile veriler toplanmıştır. İncelenen kitaplarda Kuvvet ve Enerji ünitesinde bilimin doğası temalarının yeterli düzeyde temsil edilmedikleri belirlenmiştir. En fazla değinilen tema “gözlemlerin teori yüklü” olduğu ve “bilimsel bilginin deney, gözlem ve akıl yürütmeye dayalı” olduğu temalarıdır. Bilimde teorilerin yeri, bilimsel yöntem, yasa ve teorilerin farkı temalarına iki kitapta da hiç değinilmediği tespit edilmiştir. İncelenen iki kitabın bilimin doğasını öğretimini dolaylı olarak desteklediği sonucuna varılmıştır. Fen bilimleri ders kitaplarının diğer ünitelerinin de bilimin doğası temalarını kapsaması bakımından incelenmesi ve fen ders kitabı yazımında bu temalara daha fazla vurgu yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelime:

Investigation of the Nature of Science Themes in Seventh Grade Science Textbooks: Force and Energy Unit

Öz:

Textbooks are an important and frequently used material in teaching. In this research, which was taught as a textbook in the 2019-2020 academic year and given in EBA "Middle School and Imam Hatip Middle School 7. Class Science Textbook" titled MEB Publications (1. Book) and a private publisher (2. Book) are included in the two books. The Force and Energy unit in the 7th grade science books is intended to be examined in terms of containing themes related to the nature of science. Document analysis method, one of the Analytical Research methods, was applied in the research. In the research, the data were collected with the rubric prepared by taking into account the nine nature of science theme given by Niaz and Maza (2011). It was determined that the nature of science themes in the Force and Energy unit were not sufficiently represented in the reviewed books. The most emphasized themes are that "observations are theory-laden" and "scientific knowledge is based on experimental, observation and reasoning". It has been determined that the place of theories in science, scientific method, and the difference of laws and theories are not mentioned in either of the books. It was concluded that the two books examined indirectly support teaching the nature of science. It was suggested that more emphasis should be placed on these themes in science textbook writing since other titles of science textbooks also cover the nature of science themes.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AAAS. (1993). Science for all Americans: Project 2061. New York: Oxford University Press.
Abd-El-Khalick, F., & Akerson, V. L. (2004). Learning about nature of science as conceptual change: Factors that mediate the development of preservice elementary teachers‟ views of nature of science. Science Education, 88, 785-810.
Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L., & Lederman, N. G. (1998). The nature of science and instructional practice: Making the unnatural natural. Science Education, 82(4), 417–436.
Abd-El-Khalick, F., Waters, M., & Lee, P. (2008). Representations of nature of science in high school chemistry textbooks over the past four decades. Journal of Researching In Science Teaching, 45(7), 835-855.
Abd-El-Khalick, F., Myers, J. Y., Summers, R., Brunner, J., Waight, N., Wahbeh, N., et al. (2017). A longitudinal analysis of the extent and manner of representations of nature of science in us high school biology and physics textbooks. Journal of Research in Science Teaching, 54(1), 82–120
Abraham, M. R., Grzybowski, E. B., Renner, J. W., & Marek, E. A. (1992). Understanding and misunderstandings of eighth graders of five chemistry concepts found in textbooks. Journal of Research in Science Teaching, 29, 105-120.
Akdemir, E. ve Çetin Aksoy, D. (2019-1.K). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 7. sınıf fen bilimleri ders kitabı. Devlet Kitapları (1. Baskı). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Akerson, V. L., Abd-El-Khalick, F., & Lederman, N. G. (2000). Influence of a reflective explicit activity-based approach on elementary teachers’ conceptions of nature of science. Journal of Research In Science Teaching, 37(4), 295-317.
Akerson, V. L., Buzzelli, C. A., & Donnelly, L. A. (2008). Early childhood teachers' views of nature of science: The influence of intellectual levels, cultural values, and explicit reflective teaching. Journal of Research in Science Teaching, 45(6), 748-770.
Aslan, O., Yalçın, N. ve Taşar, M. F. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimin doğası hakkındaki görüsleri, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3),1-8.
Aydede, M. N. (2006). İlköğretim altıncı sınıf fen bilgisi dersinde aktif öğrenme yaklaşımını kullanmanın akademik başarı, tutum ve kalıcılık üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
Aydın, S. ve Tortumlu, S. (2015). The analysis of the changes in integration of nature of science into Turkish high school chemistry textbooks: Is there any development? Chemistry Education Research and Practice, 16, 786-796.
Bell, R. L., Abd-El-Khalick, F., Lederman, N. G., McComas, W. F., & Matthews, M. R. (2001). The nature of science and science education: A bibliography. Science and Education, 10, 187-204.
Bianchini, J. A., & Colburn, A. (2000). Teaching the nature of science through inquiry to prospective elementary teachers: A tale of two researchers. Journal of Research in Science Teaching, 37(2), 177-209.
Cansız Aktaş, M. (2019). Nitel veri toplama teknikleri. H. Özmen & O. Karamustafaoğlu (Ed.), Eğitimde araştırma yöntemleri (s. 114-135) içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Chiang-Soong, B., & Yager, R. E. (1993). Readability levels of the science textbooks most used in secondary schools. School Science and Mathematics, 93(1), 24-27.
Chiappetta, E. L., Sethna, G. H., & Fillman, D. A. (1993). Do middle school life science textbooks provide a balance of scientific literacy themes? Journal of Research in Science Teaching, 30(7), 787-797.
Chiappetta, E. L., Ganesh, T. G., Lee, Y. H., & Phillips, M. C. (2006). Examination of science textbook analysis research conducted on textbooks published over the past 100 years in the United States. Paper presented at the Annual Meeting of the National Association for Research in Science Teaching, San Francisco, CA.
Chiappetta, L. E., & Fillman, D. A. (2007). Analysis of five high school biology textbooks used in the united states for ınclusion of the nature of science. International Journal of Science Education, 29(15), 1847-1868.
Chua, J. X., Tan, A. L., & Ramnarain, U. (2019). Representation of NOS aspects across chapters in Singapore grade 9 and 10 biology textbooks: Insights for improving NOS representation. Research in Science & Technological Education, 37(3), 259-278.
Çepni, S. (2014). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon.
Doğan Bora, N. (2005). Türkiye genelinde ortaöğretim fen branşı öğretmen ve öğrencilerinin bilimin doğası üzerine görüşlerinin araştırılması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Doğan, N., Han Tosunoglu, Ç., Özer, F. ve Akkan, B. (2020). Ortaokul öğrencilerinin bilimsel sorgulama görüşleri: Cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü değişkenlerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 162-189.
Duruk, Ü. ve Akgün, A. (2020). Bilimin doğası bileşenlerinin fen bilimleri ders kitaplarında temsil edilme durumu. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 196-229.
Harlen, W. (2001). Primary science: Taking the plunge. (2nd Ed.).Portsmouth, NH: Heinemann.
Hubisz, J. (2003). Middle-school texts don't make the grade. Physics Today, 50(5), 50-54.
Irez, S. (2009). Nature of science as depicted in Turkish biology textbooks. Science Education, 93(3), 422-447.
Koçyiğit, A. ve Pektaş, M. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarındaki okuma parçalarının bilim tarihi kullanımı açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 6(1), 185-199.
Köseoğlu, F., Atasoy, B., Kavak, N., Akkuş, H., Budak, E., Tümay, H., ve diğerleri. (2003). Yapılandırıcı öğrenme ortamı için: Bir fen ders kitabı nasıl olmalı? Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
Lederman, J. S., Lederman, N. G., Bartels, S., Jimenez, J., Akubo, M., et al. (2019). An international collaborative investigation of beginning seventh grade students’ understandings of scientific inquiry: Establishing a baseline. Journal of Research in Science Teaching, 56(4), 486-515.
Lederman, N. G. (1992). Students’ and teachers’ conceptions of the nature of science: A review of the research. Journal of Research in Science Teaching, 29(4), 331-359.
Lederman, N. G. (2007). Nature of science: Past, present and future. In S. K. Abell & N. G. Lederman (Ed.), Handbook of research on science education (pp. 831-879). London:
Lawrence Erlbaum Associates. McComas, W. F., & Olson, J. K. (1998). International science education standards documents. In
McComas (Ed.), The nature of science in science education: Rationales and strategies (pp. 41-52). The Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
McComas, W. F., Clough, M. P., & Almazroa, H. (1998). The role and character of the nature of science ın science education. In W. F. McComas (Ed.), The nature of science in science education rationales and strategies (pp. 3-39). London: Kluwer Academic Publishers.
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd Edition). Calif.: SAGE Publications.
Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2005-2013-2017-2018). İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Muğaloğlu, E. Z. (2006). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğasına ilişkin görüşlerini açıklayıcı bir model çalışması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
Muşlu, G. (2008). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin bilimin doğasını sorgulama düzeylerinin tespiti ve çeşitli etkinliklerle geliştirilmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
National Research Council [NRC]. (1996). National science education standards. Washington, DC: National Academies Press.
National Science Teachers Association [NSTA]. (2013). NSTA offers recommendations on NGSS public draft. NSTA Reports, 24(7), 8-9.
NGSS Lead States. (2013). Next generation science standards: For states, by states. Washington, DC: The National Academy Press.
Niaz, M., & Maza, A. (2011). Nature of science in general chemistry textbooks. Springer.
Niaz, M. (2009). Progressive transitions in chemistry teachers’ understanding of nature of science based on historical controversies. Science & Education, 18, 3-65.
Norris, S. P., & Phillips, L. M. (2003). How literacy in its fundamental sense is central to scientific literacy. Science Education, 87(2), 224-240.
Overman, M., Vermunt, J. D., Meijer, P. C., Bulte, A. M. W., & Brekelmans, M. (2013). Textbook questions in context-based and traditional chemistry curricula analysed from a content perspective and a learning activities perspective. International Journal of Science Education, 35(17), 2954-2978.
Oyman, N. Y. (2002). İlköğretim fen bilgisi öğretmenlerinin bilimin doğası hakkındaki anlayışlarının tespiti. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
Özden, M. ve Cavlazoğlu, B. (2015). İlköğretim fen dersi öğretim programlarında bilimin doğası: 2005 ve 2013 programlarının incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 40- 65.
Schwartz, R. S., & Lederman, N. G. (2002) . “It’s the nature of the beast”: The influence of knowledge and intentions an learning and teaching nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 39(3), 205-236.
Seyrek, A., Türker, S., Bozkaya, T. ve Üçüncü, Z. (2019-2.K). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 7. sınıf fen bilimleri ders kitabı. Ankara: Tutku Yayıncılık.
Stern, L., & Roseman, J. (2004). Can middle school science textbooks help students learn important ideas? Findings from Project 2061’s curriculum evaluation study: Life science. Journal of Research in Science Teaching, 41(6), 538-568.
Şahin, Ş. ve Köseoğlu, F. (2016). Bilimin doğasına ilişkin kazanımlar açısından Türkiye’deki lise kimya ders kitapları. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 5(4), 103- 125.
Şahin, Ş. (2016). Lise kimya ders kitaplarının bilimin doğası kazanımları yönünden içerik analizi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Taşar, M. F. (2003). Teaching history and the nature of science in science teacher education programs. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 30-42.
Vesterinen, V. M., Aksela, M., & Lavonen, J. (2013). Quantitative analysis of representations of nature of science in nordic upper secondary school textbooks using framework of analysis based on philosophy of chemistry. Science & Education, 22, 1839-1855.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yörükoğulları, E. (2013). Tarih öncesi çağlarda bilim ve teknoloji. E.Yörükoğulları & E.İhsanoğlu (Ed), Bilim ve teknoloji tarihi (s. 2-27) içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.

APA	Uluçınar Ş, Soylu Ü (2021). Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi. , 392 - 411.
Chicago	Uluçınar Şafak,Soylu Ümit İlay Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi. (2021): 392 - 411.
MLA	Uluçınar Şafak,Soylu Ümit İlay Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi. , 2021, ss.392 - 411.
AMA	Uluçınar Ş,Soylu Ü Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi. . 2021; 392 - 411.
Vancouver	Uluçınar Ş,Soylu Ü Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi. . 2021; 392 - 411.
IEEE	Uluçınar Ş,Soylu Ü "Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi." , ss.392 - 411, 2021.
ISNAD	Uluçınar, Şafak - Soylu, Ümit İlay. "Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi". (2021), 392-411.

APA	Uluçınar Ş, Soylu Ü (2021). Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(52), 392 - 411.
Chicago	Uluçınar Şafak,Soylu Ümit İlay Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 26, no.52 (2021): 392 - 411.
MLA	Uluçınar Şafak,Soylu Ümit İlay Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.26, no.52, 2021, ss.392 - 411.
AMA	Uluçınar Ş,Soylu Ü Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 2021; 26(52): 392 - 411.
Vancouver	Uluçınar Ş,Soylu Ü Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 2021; 26(52): 392 - 411.
IEEE	Uluçınar Ş,Soylu Ü "Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi." Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, ss.392 - 411, 2021.
ISNAD	Uluçınar, Şafak - Soylu, Ümit İlay. "Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet ve Enerji Ünitesi". Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 26/52 (2021), 392-411.