Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi
Yıl: 2021 Cilt: 13 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 3770 - 3785 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.20491/isarder.2021.1355 İndeks Tarihi: 02-06-2022
Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi
Öz: Amaç – Dünya ülkelerini beklenmedik bir şekilde etkileyen Covid-19 pandemisi, ölüm ve hastalıkların yanı
sıra ciddi ekonomik kayıplara da yol açmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde, Covid-19 pandemisinin
her sektörü eşit seviyede etkilemediği, birtakım sektörlerin söz konusu olumsuzluğu fırsata çevirirken
birtakım sektörlerin ise iflas noktasına geldiği görülmektedir. Bu araştırmanın temel hedefi, BİST sektörel
endeksleriyle Covid-19 vaka sayıları arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Böylece incelenen dönem için hangi
sektörlerin daha fazla olumsuz etkiye sahip olduğu ortaya konacaktır.
Yöntem – 13.03.2020 - 07.05.2021 tarihleri arasında haftanın 5 gününü içeren günlük veriler için covid vaka
sayısı ve BİST sektör endeksleri arasındaki ilişkiler uzun ve kısa dönem olarak ele alınmıştır. Araştırmada
verilerin durağanlığını test etmek amacıyla Augmented Dickey-Fuller (ADF) ve Phillips-Perron (PP) testleri
kullanılmıştır. Denklem sistemindeki değişkenlerin ortak gecikme uzunluklarını belirlemek için Son Tahmin
Hatası (FPE), Hannan-Quinn (HQ), Schwarz (SW), Olabilirlik Oranı (LR) ve Akaike Bilgi Kriterleri (AIC)
kullanılmıştır. Uzun dönemli ilişkileri belirlemek için Bayer-Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi ve kısa
dönemli ilişkileri belirlemek için ise hata düzeltme modeli kullanılmıştır.
Bulgular – Analiz sonucunda, mali endeks haricinde diğer sektör endeksleri ve covid vaka sayıları arasında
uzun dönemli anlamlı ilişki belirlenmiştir. Ayrıca, Covid vaka sayılarının diğer endekslere göre en çok
sanayi endeksini olumsuz etkilediği görülmüştür.
Tartışma – Sonuçlar BİST sektör endekslerinin pandemi sürecinde düşüş yaşadığını göstermiştir.
Pandemiden kaynaklı belirsizlik artışları, aynı zaman oynaklık artışını da berbarinde getirerek yatırımcıların
riskten kaçınma düzeylerinin artmasına sebep olmauştur. Bununla birlikte, beklenmedik bir dış etki olarak
pandemi küresel çapta finansal piyasaların gerilemesine sebebiyet vermiştir. Salgının boyutu ve uzun vadeli
mali etkileri düşünüldüğünde, gelir transferleri, borç ertelemeleri, vergi/kredi kolaylıkları, doğrudan
fonlama ve garantili borç şeklinde tedbirlerin artırılması gerektiği açıktır.
Anahtar Kelime: The Relationship of the Covid-19 Pandemic with BIST Sector Indices: Bayer – Hanck (2013) Cointegration Analysis
Öz: Purpose – The Covid-19 pandemic, which unexpectedly affected the all of the world, caused serious
economic losses as well as death and disease. When evaluated in general, it is seen that the Covid-19
pandemic did not affect every sector equally, while some sectors turned the said negativity into an
opportunity, while some sectors came to the point of bankruptcy. The main goal of this research is to
investigate the relationship between BIST sectoral indexes and the number of Covid-19 cases. Thus, it will
be revealed which sectors have more negative effects for the examined period.
Design/methodology/approach – For the daily data including 5 days of the week between 13.03.2020 -
07.05.2021, the relations between the number of covid and BIST sector indices are considered as long and
short term. Augmented Dickey-Fuller (ADF) and Phillips-Perron (PP) tests were used to test the stationarity
of the data. Final Prediction Error (FPE), Hannan-Quinn (HQ), Schwarz (SW), Likelihood Ratio (LR) and
Akaike Information Criteria (AIC) were used to determine the common lag lengths of the variables in the
equation system. Bayer-Hanck (2013) Cointegration Analysis was used to determine long-term relationships
and error correction model was used to determine short-term relationships.
Results – As a result of the analysis, a long-term significant relationship was determined between the other
sector indices and the number of covid cases, except for the financial index. In addition, it was observed that
the number of Covid cases affected the industry index the most compared to other indexes.
Discussion – The results showed that the BIST sector indices experienced a decline during the pandemic
process. Uncertainty increases due to the pandemic also brought increased volatility, leading to an increase
in investors' risk aversion. However, as an unexpected external effect, the pandemic caused a recession in
global financial markets. Considering the extent of the epidemic and its long-term financial effects, it is clear
that measures in the form of income transfers, debt postponements, tax/credit facilities, direct funding and
guaranteed debt should be increased.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahmed, S. (2020). “Impact of Covid-19 on Performance of Pakistan Stock Exchange”, Preprints, 1(1):1-12.
- Aktürk, L. N., Yılancı, V. ve Bozoklu, Ş. (2014). “Spot ve Türev Piyasalar Arasındaki Etkileşim: Türkiye Örneği”, 1. Karadeniz ve Balkan Ekonomik ve Politik Araştırmalar Sempozyumu, 3-4 Eylül 2014, Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak. 675-687.
- Al-Awadhi, A. M., Al-Saifi, K., Al-Awadhi, A. ve Alhammadi, S. (2020). “Death and Contagious Infectious Diseases: Impact of the COVID-19 Virus on Stock Market Returns”. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 27(1):1-5.
- Alber, N. (2020). “The Effect of Coronavirus Spread on Stock Markets. The Case of The Worst 6 Countries”, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3578080, 1-11.
- Ashraf, B. N. (2020), “Stock Markets’ Reaction to Covid-19: Cases or Fatalities?”, Research in International Business and Finance, 54(1): 1-7.
- Arı, A. (2016). “Türkiye’deki Ekonomik Büyüme ve İşsizlik İlişkisinin Analizi: Yeni Bir Eşbütünleşme Testi”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4 (4): 57-67.
- Banerjee, A., Dolado, J. ve Mestre, R. (1998). “Error-correction mechanism tests for cointegration in a singleequation framework”, Journal of Time Series Analysis, 19(3): 267-283.
- Barut, A. ve Kaygın, C. Y. (2020). “Covid-19 Pandemisinin Seçilmiş Borsa Endeksleri Üzerine Etkisinin İncelenmesi”. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (1):59-70.
- Bayer, C. ve Hanck, C. (2013). “Combining Non-Cointegration Tests”, Journal of Time Series Analysis, 34(1): 83- 95.
- Bloom, D. ve Canning, D. (2000). The Health and Wealth of Nations, Science, 287(1):1207-1209.
- Boswijk, H. P. (1994). “Testing for an Unstable Root in Conditional and Structural Error Correction Models”, Journal of Econometrics, 63(1): 37-60.
- Chaouachi, M. ve Chaouachi, S. (2020). “Current Covid-19 Impact on Saudi Stock Market: Evidence from an Ardl Model”, International Journal of Accounting, Finance, Auditing, Management and Economics, 1(1): 1- 13.
- Dang, H-A. ve Nguyen, C. V. (2020). “Gender Inequality during the COVID-19 Pandemic: Income, Expenditure, Savings, and Job Loss”, Discussion Paper Series, IZA DP No:13824,1-30.
- Engle, R. F. ve Granger, C. W. (1987). “Co-integration And Error Correction: Representation, Estimation, And Testing”, Econometrica, 55(2):251-276.
- Fernandes, N. (2020). “Economic Effects of Coronavirus Outbreak (COVID-19) on the World Economy”, IESE Business School Working Paper No: WP-1240-E, 1-33.
- Finansal İstikrar Raporu (2020). Finansal İstikrar Raporu Kasım 2020, Erişim: 21 Mart 2021, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Finansal+ Istikrar+Raporu/2020/Sayi+31.
- Gülhan, Ü. (2020). “Covid-19 Pandemisine BIST 100 Reaksiyonu: Ekonometrik Bir Analiz”, Electronic TurkishStudies, 15(4): 497-509.
- Govindaraju, V. G. ve Tang, C. F. (2013). “The Dynamic Links Between CO2 Emissions, Economic Growth And Coal Consumption in China and India”, Applied Energy ,104(1):310-318.
- He, Q., Liu, J., Wang, S. ve Yu, J. (2020). “The Impact of Covid-19 on Stock Markets”, Economic and Political Studies, 8(3): 275-288.
- İlley, A. ve Kenneth R. (2020). “Negative Interest Rate Policy in The Post COVID-19 World.” Erişim: 12 Mart 2021, https://voxeu.org/article/negative-interest-rate-policy-post-covid-19-world.
- Johansen, S. (1988). “Statistical Analysis of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3): 231-254.
- Kandil Göker, İ. E., Eren, B. S. ve Karaca, S. S. (2020). “The Impact of the COVID-19 (Coronavirus) on The Borsa Istanbul Sector Index Returns: An Event Study”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 1(1): 14-41.
- Kılıç, Y. (2020). “Borsa İstanbul’da COVID-19 (Koronavirüs) Etkisi”, Journal of Emerging Economies and Policy, 5(1): 66-77.
- Kızılgöl, Ö. (2006). “Türkiye’de Büyüme Oranı ile İşsizlik Arasındaki İlişkisi”, Akademik Fener Dergisi, 6(1): 54- 69.
- Kotishwar, A. (2020). “Impact of Covıd-19 Pandemic on Stock Market with Reference to Select Countries -A Study”, Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 24(4): 1-9.
- Lahmiri, S. ve Bekiros, S. (2020). “The Impact of COVID-19 Pandemic Upon Stability And Sequential Irregularity of Equity and Cryptocurrency Markets, Chaos Solitons Fractals, 138(1): 1-7.
- Liu, H., Manzoor, A., Wang, C.Y., - Zhang, L. (2020). “The Covid-19 Outbreak and Affected Countries Stock Markets Response”, Environmental Research and Public Health,17(1): 1-19.
- Morales, L. ve Andreosso-O’Callaghan, B. (2020). “Covid19: Global Stock Markets “Black Swan”, Critical Letters in Economics & Finance, 1(1): 1-14.
- OECD (2020), Evaluating The Initial Impact of COVID-19 Containment Measures on Economic Activity, The Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), Erişim: 13 Mayıs 2021, http://www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/evaluating-the-initialimpact-of-covid-19- containment-measures-on-economic-activity-b1f6b68b/.
- Onali, E. (2020). “COVID-19 and Stock Market Volatility,. SSRN Electronic Journal, 1(1):1-24.
- Öztürk, Ö., Şişman, M. Y., Uslu, H. ve Çıtak, F. (2020). “Effect of COVID-19 Outbreak on Turkish Stock Market: A Sectoral-Level Analysis”, Hitit University Journal of Social Sciences Institute, 13(1): 56-68.
- Sansa, Nuhu A. (2020), “The Impact of the Covid - 19 on The Financial Markets: Evidence from China and Usa”, Electronic Research Journal of Social Sciences and Humanities, 2(1): 29-39.
- Shahbaz, M., Sahbi F. ve Öztürk, İ. (2013). “Coal Consumption, Industrial Production and CO2 Emissions in China and India”, Munich Personal RePEc Archive, Paper No: 50618:1-19.
- Srivastava, V. K. (2020). “Anatomy of Stigma: Understanding COVID-19”, Social Change, 50(3):385-398.
- Şenol, Z. ve Zeren, F. (2020). “Coronavirus (Covid-19) and Stock Markets: The Effects of the Pandemic on the Global Economy”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(4): 1-16.
- Tayar, T., Gümüştekin, E., Dayan, K. ve Mandi, E. (2020). “Covid-19 Krizinin Türkiye’deki Sektörler Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sektör Endeks Araştırması”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi Dergisi, Salgın Hastalıkları Özel Sayı, 1(1):293-320.
- Topcu, M. ve Gülal, Ö. S. (2020). “The Impact of Covid-19 on Emerging Stock Markets”, Finance Research Letters, 36(1):1-5.
- Waheed, R. S., Suleman, S. S., Khan, M. K. (2020). “The Impact of Covid-19 on Karachi Stock Exchange: Quantile-On-Quantile Approach Using Secondary and Predicted Data”, Journal of Public Affairs,1(1): 1-6.
- Yan, B., Stuart, L., Tu, A. ve Zhang, Q. (2020). “Analysis of The Effect of Covid-19 on The Stock Market and Investing Strategies”, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3563380, 1-17.
- Zhang, D., Hu, M. ve Ji, Q. (2020). “Financial Markets under the Global Pandemic of COVID-19”. Finance Research Letters, 36(1): 1-6.
- Zeren, F., ve Hızarcı, A. (2020). “The Impact of COVID-19 Coronavirus on Stock Markets: Evıdence From Selected Countrıes”, Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 3(1): 78-84.
| APA | ERTUĞRUL AYRANCI A, ARI G (2021). Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi. , 3770 - 3785. 10.20491/isarder.2021.1355 |
| Chicago | ERTUĞRUL AYRANCI Ayşegül,ARI GIZEM Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi. (2021): 3770 - 3785. 10.20491/isarder.2021.1355 |
| MLA | ERTUĞRUL AYRANCI Ayşegül,ARI GIZEM Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi. , 2021, ss.3770 - 3785. 10.20491/isarder.2021.1355 |
| AMA | ERTUĞRUL AYRANCI A,ARI G Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi. . 2021; 3770 - 3785. 10.20491/isarder.2021.1355 |
| Vancouver | ERTUĞRUL AYRANCI A,ARI G Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi. . 2021; 3770 - 3785. 10.20491/isarder.2021.1355 |
| IEEE | ERTUĞRUL AYRANCI A,ARI G "Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi." , ss.3770 - 3785, 2021. 10.20491/isarder.2021.1355 |
| ISNAD | ERTUĞRUL AYRANCI, Ayşegül - ARI, GIZEM. "Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi". (2021), 3770-3785. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1355 |
| APA | ERTUĞRUL AYRANCI A, ARI G (2021). Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(4), 3770 - 3785. 10.20491/isarder.2021.1355 |
| Chicago | ERTUĞRUL AYRANCI Ayşegül,ARI GIZEM Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi 13, no.4 (2021): 3770 - 3785. 10.20491/isarder.2021.1355 |
| MLA | ERTUĞRUL AYRANCI Ayşegül,ARI GIZEM Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, vol.13, no.4, 2021, ss.3770 - 3785. 10.20491/isarder.2021.1355 |
| AMA | ERTUĞRUL AYRANCI A,ARI G Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2021; 13(4): 3770 - 3785. 10.20491/isarder.2021.1355 |
| Vancouver | ERTUĞRUL AYRANCI A,ARI G Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi. 2021; 13(4): 3770 - 3785. 10.20491/isarder.2021.1355 |
| IEEE | ERTUĞRUL AYRANCI A,ARI G "Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi." İşletme Araştırmaları Dergisi, 13, ss.3770 - 3785, 2021. 10.20491/isarder.2021.1355 |
| ISNAD | ERTUĞRUL AYRANCI, Ayşegül - ARI, GIZEM. "Covid-19 Pandemisinin BIST Sektör Endeksleri İle İlişkisi: Bayer – Hanck (2013) Eşbütünleşme Analizi". İşletme Araştırmaları Dergisi 13/4 (2021), 3770-3785. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1355 |
