Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme
Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 43 Sayfa Aralığı: 177 - 195 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26650/JGEOG2021-892074 İndeks Tarihi: 03-06-2022
Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme
Öz: Bu çalışmanın amacı, mekân ve yer kavramlarının düşünce tarihinde nasıl kuramsallaştırıldığı ve bunun coğrafi düşünceye etkilerini incelemektir.
Günümüzde hem gündelik sözlüklerde hem de disiplin sözlüklerinde mekân ve yer, bazen birbiri yerine bazen de birbirinden tamamen farklı anlamlarda
kullanılmaktadır. Coğrafya disiplininde de mekân ve yer kavramlarına dair farklı tanımlama biçimleri mevcuttur. Bu yüzden coğrafyada mekân ve yere dair
farklı tanımlamaların anlaşılabilmesi için, her iki kavramın kullanılma biçimlerinin, beslendikleri epistemolojik gelenekleri analiz etmek elzemdir. Kavramsal,
tarihsel ve teorik bir çalışma olması nedeniyle, nitel bir yöntem olan ‘metin analizi’ tekniğine başvurulmuştur. Sonuç olarak, bu çalışma mekân ve yere dair
iki farklı perspektifin coğrafi düşünceye etkilerini incelemektedir. Birincisi, modern düşüncede ortaya çıkan ‘mutlak mekân’ anlayışıdır. İkincisi ise, mutlak
mekân kavramına karşı fenomenologlar tarafından geliştirilen eleştirilerdir. Her iki düşünce geleneği üzerinden tartışılan mekân ve yer birbirinden ayrı
olarak düşünülmüştür. Hem mutlak mekân anlayışını hem de yer yaklaşımlarının fenomenolojik boyutunun eleştirisi, genel anlamda, toplumsal mekân
kavramından hareketle ortaya konulmaktadır. Bu bağlamda David Harvey ve Doreen Massey toplumsal mekân düşüncesinden hareketle mekân ve yerin
ilişkisel boyutunu ön çıkarmaktadır. Bu ilişkide toplumsal bir ürün olarak mekân, yerlerin toplamını ifade eder. Yerlerin bir ‘fark/toplam’ olarak mekânı
anlamlandırması uzunca bir süre göz ardı edilmiş bir olgudur.
Anahtar Kelime: An Evaluation on Theoretical Foundations of Space and Place Concepts in Modern Geographical
Öz: The purpose of this study is to examine how the concepts of space and place are theorized in the history of thought and their effects on geographical
thought. Place and space are occasionally used interchangeably and sometimes have completely different definitions in today’s dictionaries, both in
ordinary and discipline dictionaries. There are different ways of defining the concepts of space and place in the discipline of geography. Therefore, in order
to understand the different definitions of space and place in geography, it is essential to analyze the epistemological traditions that feed on the ways of
using both concepts. As it is a conceptual, historical, and theoretical study, “textual analysis” technique, which is a qualitative method, has been used. In
conclusion, this research looks at how two different perspectives on space and place affect geographical thinking. The first is modern thought’s evolving
notion of “absolute space.” The second concern is phenomenologists’ challenges of the concept of absolute space. Space and location are treated
independently in different philosophical systems. The critique of the phenomenological dimension of both absolute space and place approaches is put
forward, in general terms, based on the concept of social space. In this context, David Harvey and Doreen Massey highlight the relational dimension of
space and place based on the idea of social space. In this relation, space as a social product expresses the sum of places. It is a phenomenon that has been
ignored for a long time that places make sense of space as a “difference/total.”
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Agnew, J. (2005). Space: Place. In, Cloke, P., Johnston, R. (Ed). Spaces of Geographical Thought: Deconstructing Human Geography’s Binaries (pp: 81-96). New Delhi: SAGE Publications.
- Akarsu, B. (1975). Felsefe Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Althusser, L. (2005). Montesquieu: Siyaset ve Tarih. (A. Tümertekin, Çev,), İstanbul: İthaki Yayınları.
- Anderson, J. (2015). Understanding Cultural Geography: Place and Traces. New York: Routledge.
- Aristoteles. (2014). Politika. (M. Tunçay, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Augé, M. (1995). Non-Places: Introduction to An Antropology of Supermodernity. Trans: John Howe, London: VERSO.
- Bachelard, G. (2018). Mekânın Poetikası. (A. Tümertekin, Çev.), İstanbul: İthaki Yayınları.
- Baker, S. F. (2003). Matematik Felsefesi. (Y. Dursun, Çev.), Ankara: İmge Yayınları.
- Barnes, T. J., & Duncan, J. S. (2006). Introduction: Writing Worlds. In, T. J. Barnes and J. S. Duncan (Ed). Writing Worlds (pp:1-17). New York: Routledge.
- Barthes, R. (1999). Ara Olaylar. (S. Rıfat, Çev.), İstanbul: Kaf Yayıncılık.
- Berlinski, D. (2013). The King of Infinite Space: Euclid and His Elements. New York: Basic Book.
- Bozdoğan, S. (2019). Mekân ve Siyaset İlişkisi: Aristoteles’ten İbn Haldun’a Teorik Bir İnceleme. (Doktora Semineri). Harran Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Şanlıurfa.
- Bunge, W. (1960). Theoretical Geography. Lund: Royal University Press.
- Bunge, W. (1979). Fred K. Schaefer and The Science of Geography. Annals of The Association of American Geographers, 69(1), 128– 132.
- Bunge, W. (1979a). Perspective and Theoretical Geography. Annals of The Association of American Geographers, 69(1), 169–174.
- Burton, I. (1963). The Quantitative Revolution and Theoretical Geography. Canadian Geographer, VII(4), 151–162.
- Certeau, M. D. (2008). Gündelik Yaşamın Keşfi I. (L. A. Özcan, Çev.), Ankara: Dost Kitabevi.
- Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Comte, A. (2015). Pozitivist Felsefe Dersleri ve Pozitivist Anlayış Üzerine Konuşma. (E. Ataçay, Çev.). Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
- Cosgrove, D. (1989). Geography is Everywhere: Culture and Symbolism in Human Landscapes. In, D. Gregory and R. Walford (Ed). Horizons in Human Geography (pp: 118-135). London: Macmillan Press.
- Crampton, J. W., & Elden, S. (2007). Space, Knowledge and Power: Foucault and Geography. Cornwall: ASHGATE.
- Crampton, J. W., & Elden, S. (2006). Space, Politics, Calculation: An Introduction. Social and Cultural Geography, 7(5), 681–685.
- Cresswell, T. (2013). Geographic Thought: A Critical Introduction. New Jersey: Wiley-Blackwell.
- Cresswell, T. (2004). Place: A Short Introduction. New Jersey: WileyBalckwell. Christaller, W. (1966). Central Places in Southern Germany. London: Prentice Hall.
- Descartes, R. (2015). Meditasyonlar: Metafizik Üzerine Düşünceler. (Ç. Dürüşken, Çev.), İstanbul: Alfa Yayınları.
- Descartes, R. (2007). Felsefenin İlkeleri. (M. Akın, Çev.), İstanbul: Say Yayınları.
- Descartes, R. (1989). Aklın İdaresi İçin Kurallar. (M. Karasan, Çev.), Çev: Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Descartes, R. (1988). Felsefenin İlkeleri. (M. Karasan, Çev.), Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Dictionary of Mathematics (2003). United States: McGraw Hill. Doğanay, H. (2017). Coğrafya Bilim Alanları Sözlüğü. (Namık Tanfer Altaş, Edt.), Genişletilmiş 2. Basım, Ankara: Pegem Akademi.
- Duncan, J. S., & Duncan, H. G. (2006). Ideology and Bliss: Roland Barthes and The Secret Histories of Landscape. In, T. J. Barnes and J. S. Duncan (Ed). Writing Worlds (pp:18-37). New York: Routledge Elden, S. (2007). Governmentality, Calculation, Territory. Environment and Planning D: Society and Space, 25, 562–580.
- Foucault, M. (2016). Güvenlik, Toprak, Nüfus. (F. Taylan, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Foucault, M. (2015). Toplumu Savunmak Gerekir. (Ş. Aktaş, Çev). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Foucault, M. (2014). Özne ve İktidar. (I. Ergüden ve O. Akınhay, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Gauch, H. G. Jr. (2016). Bilimsel Yöntem. (İ. Yıldız, Çev.), Ankara: Dipnot Yayınları.
- Gleeson, B. (1996). A Geography for Disabled People. Transactions of The Institute of British Geographers, 23, 387–96.
- Grange, J. (1985). Place, Body and Stuation. In, Seamon, D. Murgerauer, R. (Ed). Dwellin, Place and Environment: Towards a Phenomenology of Person and World (pp: 71-84). Dodrecht: Martinus Nijhoff Publishers. Gregory, D. (2009). Space. In, Gredory, D. vd. (Ed). The Dictionary of Human Geography (pp: 707-710). New Jersey: Wiley – Blackwell.
- Gregory, D. (1978). Ideology, Science and Human Geography. London: Hutchinson.
- Golledge, R. G. (2008). Behavioral Geography and The Theoretical/ Quantitative Revolution. Geographical Analysis, 40, 239–257.
- Haggett, P. (1969). Locational Analysis in Human Geography. London: Edward Arnold.
- Hançerlioğlu, O. (2006). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Hançerlioğlu, O. (1985). Felsefe Ansiklopedisi: Kavramlar, Akımlar (3. ve 7. Cilt). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Harvey, D. (2009). Sosyal Adalet ve Şehir. (M. Moralı, Çev.), Çev: İstanbul: Metis Yayınları.
- Hayden, D. (2014). Urban Landscape History: The Sense of Place and Politics of Space (1995). In Gieseking, J. J. vd. (Ed), The People, Place and Space Reader (pp:82-86). New York: Routledge.
- Heidegger, M. (2004). Varlık ve Zaman. (A. Yardımlı, Çev.), İstanbul: İdea Yayınları.
- Henderson, G. (2009). Place. In Gregory, D. vd., The Dictionary of Human Geography (pp:539-541). New Jersey: Wiley-Blackwell
- Hubbard, P., Kitchen, R. (2011). Introduction: Why Key Thinkers?. In, Hubbard, P., Kitchen, R. (Ed). Key Thinkers on Space and Place (pp: 1-17). New York: SAGE Publising.
- Hubbard, P. (2005). Space/Place. In, Sibley S vd. (Ed). Cultural Geography: A Critical Dictionary of Key Concepts (pp41-48). London: I. B. Tauri Press.
- Husserl, E. (2010). Fenomenoloji Üzerine Beş Ders. (H. Tepe, Çev.), İstanbul: Bilgesu Yayıncılık.
- Husserl, E. (1970). The Crisis of European Sciences and Transcendental Phenomenology: An Introduction to Phenomenological Philosophy. Trans: David Carr, Evanston: Northwestern University Press.
- https://www.dizionario-italiano.it/dizionario-italiano. php?parola=spazio (Erişim Tarihi: 01.02.2021)
- https://www.dizionario-italiano.it/dizionario-italiano. php?parola=Luogo (Erişim Tarihi: 01.02.2021)
- https://www.dizionario-italiano.it/dizionario-italiano.php?parola=posto (Erişim Tarihi: 01.02.2021)
- https://www.duden.de/suchen/dudenonline/das%20Erdreich (Erişim Tarihi: 01.02.2021)
- https://www.duden.de/suchen/dudenonline/der%20Raum (Erişim Tarihi: 01.02.2021)
- https://www.larousse.fr/dictionnaires/francais/espace/31013 (Erişim Tarihi: 01.02.2020)
- https://www.larousse.fr/dictionnaires/francais/ place/61263?q=place#60860 (Erişim Tarihi: 01.02.2021)
- https://www.larousse.fr/dictionnaires/francais/ lieu/47076?q=lieu#47003 (Erişim Tarihi: 01.02.2021)
- https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/ place_1?q=place (Erişim Tarihi: 01.02.2021)
- https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/ space_1?q=space (Erişim Tarihi: 01.02.2021)
- https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 01.02.2021)
- https://www.verbformen.com/declension/nouns/Ort.htm (Erişim Tarihi: 02.02.2021).
- Isın, E. (2006). Space. In Turner, B. (Ed), The Cambridge Dictionary of Sociology. UK: Cambridge University Press.
- İzbırak, R. (1976). Coğrafya Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İkbal Matbaacılık.
- Kant, I. (1993). Arı Usun Eleştirisi. (A. Yardımlı, Çev.), İstanbul: İdea Yayınları.
- King, L. J. (2021). Central Place Theory. West Virginia University, The Web Book of Regional Science, Regional Research Institute. Virginia.
- Koç, Y. (1984). Determinizm ve Mekân. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
- Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi. (I. Ergüden, Çev.), Işık Ergüden, İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Ley, D. (1980). Geography without Man: A Humanistic Critique. Oxford School Geography Researh Paper, No:24.
- Lin, M. (2015). Leibniz on the Modal Status of Absolute Space and Time. NOUS, 1–18.
- Low, S. M., Altman, I. (1992). Place Attachment: A Conceptual Inquiry. In, Irvin Altman and Setha M. Low (Ed.), Place Attachment (pp:1- 12), New York: Plenum Press.
- Massey, D. (2008). For Space. London: SAGE.
- Massey, D. (2001). Space, Place and Gender. Minneapolis: University Minnesota Press.
- Massey, D. (1999). Philosophy and Politics of Spatiality: Some Considerations. Geographische Zeitschrift, 87, 1–12.
- Maudlin, T. (2012). Philosophy of Physics: Space and Time. New Jersey: Princeton University Press.
- Mayhew, S. (2003). Oxford Dictionary of Geography. Oxford: Oxford University Press.
- Montesquieu. (2017). Kanunların Ruhu Üzerine. (B. Günen, Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- Naushoğlu, R., Bingöl, G., Gür, H., İnan, D., ve Ünal, N. (1989). Fizik Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Oxford Dictionary of Physics. (2003). Oxford: Oxford University Press.
- Özgüç, N. ve Tümertekin, E. (2000). Coğrafya: Geçmiş, Kavramlar, Coğrafyacılar. İstanbul: Çantay Kitabevi.
- Pickles, J. (2011). Uzamların Tarihi: Haritacılık Mantığı ve Coğrafi Olarak Kodlanmış Dünya. (K. Işık, ÇEv.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Pickles, J. (1987). Geography and Humanism. Norwich: Geo Books.
- Pitts, F. R. (1972). Spatial Organization: The Geographer’s View of the World by Ronald Abler; John S. Adams; Peter Gould. Geographical Review, 62(3), 431–432.
- Ponty, M. M. (2016). Algının Fenomenolojisi. (E. Sarıkartal ve E. Hacımuratoğlu, Çev.), İstanbul: İthaki Yayınları.
- Ponty, M. M. (2010). Algılanan Dünya. (Ö. Aygün, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
- Proshansky, H. M., Fabian, A. K., & Kaminof, R. (2014). Place-Identity: Physical World Socialization of The Self (1983). In, Gieseking, J. J.
- vd. (Ed). The People, Place and Space Reader (pp: 77-82). New York: Routledge.
- Relph, E. (1976). Place and Placelessness. New Delhi: Pion Limited.
- Relph, E. (1985). Geographical Experiences and Being-In-The-World: The Phenomenılogy Origins of Geography. In, Seamon, D.
- Murgerauer, R. (Ed). Dwellin, Place and Environment: Towards a Phenomenology of Person and World (15-32). Martinus Nijhoff Publishers.
- Rukgaber, M. S. (2016). The Asymmetry of Space: Kant’s Theory of Absolute Space in 1768 . Kantian Review, 21(3), 415–435.
- Sanır, F. (2000). Coğrafya Terimleri Sözlüğü. Ankara: Gazi Kitabevi. Santillana, G. D. (2013). Seçme Metinlerle Rönesans Filozofları. (İ. Yıldız, Çev.). Ankara: Dipnot Yayınları.
- Schaefer, F. K. (1953). Exceptionalism in Geography: A Methodological Examination. Annals of the Association of American Geographers, 43(3), 226–249.
- Seamon, D., Mugerauer, R. (1985). Dwelling, Place and Enviroment. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers.
- Smith, N. (2017). Eşitsiz Gelişim: Doğa, Sermaye ve Mekânın Üretimi. (E. Soğancılar, Çev.), İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Soja, E. W. (2017). Postmodern Coğrafyalar: Eleştirel Toplumsal Teoride Mekânın Yeniden İleri Sürülmesi. (Y. Çetiner, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Tuan, Y. F. (1971). Geography, Phenomenology and The Study of Human Natura. Canadian Geographer, 3, 181–192.
- Tuan, Y. F. (2001). Space and Place: The Perspective of Experience. Minneapolis: University of Minnesota Press.
- Üngür, E. (2011). Mekân Kavramının Disiplinerler Arası Tarihsel Değişimi Üzerinden Mimarlık ve Mekân İlişkileri. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Whitehead, A. N. (2018). Doğa ve Yaşam. (S. Çalcı, Çev.), İstanbul: Öteki Yayınevi.
- Witherick, M., Ross, S. & Small, J. (2011). A Modern Dictionary of Geography. London: Arnold Press.
- Zahavi, D. (2020). Fenomenoloji: İlk Temeller. (S. Bayazit, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
| APA | Bozdogan S, Benek S (2021). Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme. , 177 - 195. 10.26650/JGEOG2021-892074 |
| Chicago | Bozdogan Selim,Benek Sedat Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme. (2021): 177 - 195. 10.26650/JGEOG2021-892074 |
| MLA | Bozdogan Selim,Benek Sedat Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme. , 2021, ss.177 - 195. 10.26650/JGEOG2021-892074 |
| AMA | Bozdogan S,Benek S Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme. . 2021; 177 - 195. 10.26650/JGEOG2021-892074 |
| Vancouver | Bozdogan S,Benek S Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme. . 2021; 177 - 195. 10.26650/JGEOG2021-892074 |
| IEEE | Bozdogan S,Benek S "Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme." , ss.177 - 195, 2021. 10.26650/JGEOG2021-892074 |
| ISNAD | Bozdogan, Selim - Benek, Sedat. "Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme". (2021), 177-195. https://doi.org/10.26650/JGEOG2021-892074 |
| APA | Bozdogan S, Benek S (2021). Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme. Coğrafya dergisi (e-dergi), 0(43), 177 - 195. 10.26650/JGEOG2021-892074 |
| Chicago | Bozdogan Selim,Benek Sedat Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme. Coğrafya dergisi (e-dergi) 0, no.43 (2021): 177 - 195. 10.26650/JGEOG2021-892074 |
| MLA | Bozdogan Selim,Benek Sedat Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme. Coğrafya dergisi (e-dergi), vol.0, no.43, 2021, ss.177 - 195. 10.26650/JGEOG2021-892074 |
| AMA | Bozdogan S,Benek S Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme. Coğrafya dergisi (e-dergi). 2021; 0(43): 177 - 195. 10.26650/JGEOG2021-892074 |
| Vancouver | Bozdogan S,Benek S Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme. Coğrafya dergisi (e-dergi). 2021; 0(43): 177 - 195. 10.26650/JGEOG2021-892074 |
| IEEE | Bozdogan S,Benek S "Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme." Coğrafya dergisi (e-dergi), 0, ss.177 - 195, 2021. 10.26650/JGEOG2021-892074 |
| ISNAD | Bozdogan, Selim - Benek, Sedat. "Modern Coğrafi Düşüncede Mekân ve Yer Kavramlarının Teorik Temelleri Üzerine Bir Değerlendirme". Coğrafya dergisi (e-dergi) 43 (2021), 177-195. https://doi.org/10.26650/JGEOG2021-892074 |
