Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” *: İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs
Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve
Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği**

Nakıboğlu, Gülsün

doi:10.7827/TurkishStudies.52693

Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” *: İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği**

Gülsün NAKIBOĞLU (İstanbul Teknik Üniversitesi, Türk Dili Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Turkish Studies - Language and Literature

19 2

Yıl: 2021 Cilt: 16 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 2413 - 2457 Metin Dili: İngilizce DOI: 10.7827/TurkishStudies.52693 İndeks Tarihi: 06-06-2022

Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” *: İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği**

Öz:

Türkiye’de çok az tanınan ve üzerinde sınırlı sayıda çalışma yapılan ikinci şahıs anlatıları hakkında bu makalede detaylı bilgiler verilmektedir. Türkiye’deki ikinci şahıs anlatılarına dair anlatıcıların isimlendirilme şeklinden kaynaklanan terminolojik karışıklığa dikkat çekilerek bu karışıklığın düzeltilmesiyle yola çıkılmaktadır. İkinci şahıs (sen/siz) anlatılarının adlandırılması, sınıflandırılması, türleri hakkında genel bilgiler verilmektedir. Türkiye’de Fludernik ve Matt DelConte’nin ikinci şahıs anlatısı tasnifleri ilk defa tanıtılmakta ve örnek romandaki farklı ikinci şahıs (sen/siz) anlatı türlerinin belirlenmesinde yöntem olarak birbirlerini farklı açılardan destekleyen bu iki tasnif beraberce kullanılmaktadır. İkinci şahıs anlatılarında çoğul anlatıcı kullanımının ayrıntılı şekilde ele alınabilmesi için “çoğul anlatıcı” kavramı ve sınırları üzerinde durulmakta, tanımın ve sınırların ne şekilde geliştirilip genişletilebileceği tartışılmakta, bu tartışma doğrultusunda çoğul anlatıcılara daha geniş bir çerçeve çizilmektedir. İkinci şahıs anlatıları “saf” ve “karma” olarak ikiye ayrılmakta, Stanzel’den hareketle ikinci şahıs anlatısının baskın olarak kullanıldığı farklı anlatı türlerini barındıran eserler karma ikinci şahıs anlatıları olarak nitelendirilmektedir. Karma ikinci şahıs anlatılarında çoğul anlatıcı kullanımı açıklanarak farklı türleri belirlenmektedir. Tam örtüşen ikinci şahıs anlatılarında çoğul anlatıcı kullanımı kapsamında anlatıcı kimliğinin bölünmesiyle ortaya çıkan anlatıcı kimlikleri “ikiz anlatıcılar” olarak tanımlanmaktadır. İkiz anlatıcılar arasında anlatıdaki ilişkiyi tespit edebilmek için “anlatıcılar arası ilişkiler” başlığı açılmakta ve bu kapsamda tam örtüşen ikinci şahıs anlatılarında ikiz anlatıcılar arasında iç-çağrısal alanda diyalojik bir ilişki tanımlanmaktadır. Tam örtüşen ikinci şahıs anlatılarında, genel olarak benliklerden sadece birisi anlatıcıya yansıtılmakta ve bu eleştirel bir ses özelliği arz etmektedir. Selim İleri, metinlerarası ilişkilerin yoğun bir şekilde kullanıldığı, üstkurmaca Sona Ermek romanında ikiz anlatıcılara, iki farklı benliği birden yansıtmaktadır. Yazar, Türk Edebiyatı’ndan seçtiği referans anlatılardan (Sait Faik’in Havada Bulut, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Yaz Yağmuru” ve Huzur, Peride Celal’in Kurtlar) ikizlik, anlatıcı kimliğinin bölünmesi, ikinci şahıs anlatısı unsurlarını alarak bir araya getirmekte ve tam örtüşen ikinci şahıs anlatısında anlatıcı kimliğinin bölünmesiyle ikiz anlatıcılar kurgulamaktadır. Makalede ayrıca romandaki anlatıcılar arası ilişkilerin ve çoğul anlatıcı kullanımının işlevleri üzerinde durulmaktadır. Sona Ermek’te pek çok ikiz anlatısı bir arada kurgulanmaktadır. Bunlardan bir kısmı “sen anlatıları” bir kısmı ise “siz anlatıları” şeklinde olup tam örtüşen ve kısmi örtüşen türdedirler. Bu farklı ikinci şahıs anlatıları iç-öyküsel, alt-öyküsel ve üst-öyküsel düzlemlerde yer almaktadır. Bu ikinci şahıs anlatılarının türleri makalede tespit edilmekte ve aralarındaki ilişkiler belirlenmektedir. Bu anlatıcıların dış-anlatıcı ile çatışma temelli ilişkileri ortaya konulmaktadır. Sonuç olarak sanat hayatının ellinci yılı onuruna yazdığı Sona Ermek romanında Selim İleri, ikinci şahıs anlatısında öncül yapısal bir hamle gerçekleştirmektedir. Eserin ikinci şahıs anlatısına özgün katkıları makalede ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abasıyanık, S. F. (2009). Havada bulut. S. F. Abasıyanık içinde, Bütün eserleri (491-580). YKY. Aktulum, K. (2004). Parçalılık metinlerarasılık. Ötüken Yayınevi.
Alber, J. (2013, November 16). Unnatural narrative. 08.06.2021 tarihinde Living Handbook of Narratology: https://www.lhn.uni-hamburg.de/printpdf/article/unnatural-narrative Bal, M. (1993, Spring). First person, second person, same person: narrative as epistemology. New Literary History, 24(2), 293-320. 24.08.2021 tarihinde https://www.jstor.org/stable/469408
Booth, W. C. (2012). Kurmacanın retoriği. (B. O. Doğan, Çev.) Metis Yayınları.
Calvino, İ. (2008). Bir kış gecesi eğer bir yolcu (2 b.). (E. Y. Cendey, Çev.). YKY.
Celal, P. (1991). Kurtlar (2 b.). Can Yayınları.
Chatman, S. (2009). Öykü ve söylem: filmde ve kurmacada anlatı yapısı. (Ö. Yaren, Çev.). De Ki Basım Yayım Ltd. Şti.
Cohn, D. (2008). Şeffaf zihinler: kurmaca eserlerde bilincin sunumu. (F. B. Aydar, Çev.) Metis Yayınları.
Collins Dictionary. (2010). 09.04.2021 tarihinde collinnsdictionary.com: https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/problematize
Çetin, N. (2006). Roman çözümleme yöntemi (4 b.). Edebiyat Otağı Yayınları.
Çopur, Y. (2016). Selim İleri’nin romanlarında metinlerarasılık bağlamında Türk Edebiyatı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
DelConte, M. (2003, Summer). Why you can't speak: second person narration, voice, and a new model for understanding narrative. Style, 37(2), 204-219. 12.08.2021 tarihinde https://www.jstor.org/stable/10.5325/style.37.2.204
Demiryürek, M. (2013). Kurgusal metinlerde ikinci kişili anlatıcı ve bakış açısı. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1(2), 119-139.
Dervişcemaloğlu, B. (2014). Anlatıbilime giriş. Dergâh Yayınları.
Dinçkan, Y. (. (2019, Fall). A linguistic analysis of the literary translation of address forms from English into Turkish. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, (27), 89-110. https://doi.org/10.37599/ceviri.583256
Fasold, R. (1990). The sociolinguistics of language. Blackwell Publishers.
Fludernik, M. (1993). Second person fiction: narrative 'you' as adressee and/or protagonist. AAA: Arbeiten aus Anglistik und Amerikanistik, 18(2), 217-247.
Fludernik, M. (1994a, Winter). Second-person narrative: a bibliography. Style, 28(4), 525-548.
Fludernik, M. (1994b, Fall). Second-person narrative as a test case for narratology: the limits of realism. Style, 28(3), 445-479.
Fludernik, M. (1994c, Fall). Introduction: second-person narrative and related issues. Style, 28(3), 281-311. 22.07.2021 tarihinde https://www.jstor.org/stable/42946261
Genette, G. (1988). Narrative discours revisited. (J. E. Lewin, Çev.). Ithaca.
Genette, G. (2011). Anlatının söylemi: yöntem hakkında bir deneme. (F. B. Aydar, Çev.). Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Hatiboğlu, B. (2021, Mart 16). Erdal Öz'ün yaralısın romanının "gergedanlaşma" doğrultusunda analizi. 27.07.2021 tarihinde Oggito: https://oggito.com/icerikler/erdal-ozun-yaralisinromaninin- gergedanlasma-dogrultusunda-analizi/66384
Hazer, G. (2014, 11 04). Peride Celâl'in kurtlar romanında bilincin sunumu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(34), 82-91.
Herman, D. (2002). Story logic. problems and possibilities of narrative. University of Nebraska Press.
İleri, S. (2017). Sona ermek. Everest Yayınları.
İleri, S. (2018). Kumkuma. Everest Yayınları.
İleri, S. (2019). Bir gölge gibi silineceksin. Everest Yayınları.
Ilipoulou, E. (2019). Because of you: understanding second-person storytelling. Lettre.
Jahn, M. (2012). Anlatıbilim: anlatı teorisi el kitabı. (B. Dervişcemaloğlu, Çev.). Dergâh Yayınları.
Kandler, V. (2020). Forms and functions of second-person narration in contemporary short stories in english [Master of art thesis not published]. O. Univ.
Kaplan, M. (2004). Türk Edebiyatı üzerine araştırmalar 2 (6 b.). Dergâh Yayınları.
Karakuş, D. (2019, 10 07). Selim İleri ile bir gölge gibi silineceksin üzerinden edebiyatımızı konuştuk. 03.05.2021 tarihinde En Son Haber: https://www.ensonhaber.com/kitap/selimileri- ile-bir-golge-gibi-silineceksin-uzerinden-edebiyatimizi-konustuk
Landa, J. A. (1991). Notes on metafiction. Universided de Zaragoza.
Margolin, U. (1990). Narrative 'you' revisited. Language and Style, 23(4), 425-446.
Margolin, U. (2012, May 26). The living handbook of narratology. 18.08.2021 tarihinde www.lhn.uni-hamburg.de: https://www.lhn.uni-hamburg.de/node/44.html
Morrissette, B. (1965). Narrative 'You' in Contemporary Literature. Comperative Literature Studies, 2(1), 1-24. 20.08.2021 tarihinde https://www.jstor.org/stable/40245692
Nakıboğlu, G. (2014). Türk roman kurgusunda ikili kahramanlar [Yayımlanmamış doktora tezi]. FSMVÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Nakıboğlu, G. (2018). İkinci teklik şahıs anlatıcı kullanımının anlatıcı bağlamında anlatıyla anlatıcının ve yazarın sorunsallaştırılmasında işlevsel kullanımına dair bazı tespitler ve bir örnek olarak Selim İleri'nin sona ermek adlı romanı. 5. Uluslarası Filoloji Sempozyumu 25- 27 Ekim 2018 İstanbul Özet Kitapçığı (50-51). içinde Elazığ: Asos Yayınevi.
Öz, E. (1983). Yaralısın (10 b.). Can Yayınları.
Perec, G. (2020). Uyuyan adam (6 b.). (S. Dolanoğlu, Çev.). Metis Yayınları.
Reilly, S. (t.y.). The advantages and disadvantages of second-person perspective. 05.07 2021 tarihinde Sebreilly: https://sebreilly.com/essays/the-advantages-and-disadvantages-ofsecond- person-perspective/
Richardson, B. (1991). The poetics and politics of second person narrative. Genre (24), 309-330.
Rifat, M. (2012). Roman kurgusu ve yapısal çözümleme: Michel Butor'un değişim'i. YKY.
Sazyek, H. (2013). Roman terimleri sözlüğü: roman sanatından yüz terim. Hece Yayınları.
Türk Dil Kurumu. (1988). Türkçe sözlük cilt I-II (8 b.). Türk Dil Kurumu Yayınları.
Tanpınar, A. H. (2007). Abdullah efendi'nin rüyaları. A. H. Tanpınar içinde, Hikâyeler: abdullah efendinin rüyaları-yaz yağmuru-kitaplaşmamış hikâyeler (7 b., 11-49). Dergâh Yayınları.
Tanpınar, A. H. (2007). Yaz Yağmuru. A. H. Tanpınar içinde, Hikâyeler: abdullah efendinin rüyaları-yaz yağmuru-kitaplaşmamış hikâyeler (7 b., 143-200). Dergâh Yayınları.
Tanpınar, A. H. (2009). Huzur (17 b.). Dergâh Yayınları.
Tekin, M. (2004). Roman sanatı 1: romanın unsurları (4 b.). Ötüken Neşriyat.
Tepebaşılı, F. (2012). Roman incelemesine giriş: notlar, açıklamalar, örnekler. Çizgi Yayınevi.
Topçu, H. (2015). Anlatıcı sorunsalı ışığında Türk romanına dair bir değerlendirme [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Woolf, V. (2010). Mrs. dalloway (16 b.). (T. Uyar, Çev.) İletişim Yayınları.
Yivli, O. (2020). Anlatıcı sorunsalı. Söylem, 5(1), 8-20.

APA	Nakıboğlu G (2021). Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*. , 2413 - 2457. 10.7827/TurkishStudies.52693
Chicago	Nakıboğlu Gülsün Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*. (2021): 2413 - 2457. 10.7827/TurkishStudies.52693
MLA	Nakıboğlu Gülsün Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*. , 2021, ss.2413 - 2457. 10.7827/TurkishStudies.52693
AMA	Nakıboğlu G Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*. . 2021; 2413 - 2457. 10.7827/TurkishStudies.52693
Vancouver	Nakıboğlu G Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*. . 2021; 2413 - 2457. 10.7827/TurkishStudies.52693
IEEE	Nakıboğlu G "Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*." , ss.2413 - 2457, 2021. 10.7827/TurkishStudies.52693
ISNAD	Nakıboğlu, Gülsün. "Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*". (2021), 2413-2457. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.52693

APA	Nakıboğlu G (2021). Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*. Turkish Studies - Language and Literature, 16(4), 2413 - 2457. 10.7827/TurkishStudies.52693
Chicago	Nakıboğlu Gülsün Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*. Turkish Studies - Language and Literature 16, no.4 (2021): 2413 - 2457. 10.7827/TurkishStudies.52693
MLA	Nakıboğlu Gülsün Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*. Turkish Studies - Language and Literature, vol.16, no.4, 2021, ss.2413 - 2457. 10.7827/TurkishStudies.52693
AMA	Nakıboğlu G Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*. Turkish Studies - Language and Literature. 2021; 16(4): 2413 - 2457. 10.7827/TurkishStudies.52693
Vancouver	Nakıboğlu G Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*. Turkish Studies - Language and Literature. 2021; 16(4): 2413 - 2457. 10.7827/TurkishStudies.52693
IEEE	Nakıboğlu G "Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*." Turkish Studies - Language and Literature, 16, ss.2413 - 2457, 2021. 10.7827/TurkishStudies.52693
ISNAD	Nakıboğlu, Gülsün. "Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” : İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği*". Turkish Studies - Language and Literature 16/4 (2021), 2413-2457. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.52693