TY - JOUR TI - TOPLUMSAL BİLİNCİN KIRILGANLIĞI VE YAKINSAYAN DİSTOPYALAR: KATHARINE BURDEKIN’İN SWASTIKA NIGHT ADLI ROMANININ DURKHEIM’IN KOLEKTİF BİLİNÇ KAVRAMI ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ AB - Bilinç, genel olarak bireysel (psikolojik) ve toplumsal (kolektif, sosyolojik) olmak üzere iki kategoriye ayrılmaktadır. Bireysel bilinç, bireyin kendisini ve çevresinde cereyan eden olayları tanıma, algılama, kavrama, fark etme sürecinde içselleştirdiği sezgisel değerler, vicdan veya neyin yanlış neyin doğru olduğunu belirleyen ahlaki pusula olarak tanımlanır. Toplumsal bilinç ise bireylerin önceki nesillerden miras aldığı ortak yaşam şekillerinden ibaret olan bilince kendi yaşam sürelerince de zamanın ruhuna uygun eklemlemeler yaparak ortak kurumsal örgütlenmelerde cisimleştirdiği algı, düşünüş ve davranış biçimlerinin bileşkesi olarak tanımlanır. Öznel olması nedeniyle, bir toplumu diğerlerinden ayıran bir niteliğe sahip olan toplumsal bilinç, bireysel bilinçten önce oluştuğu ve ondan sonra da devam ettiği için bireysel bilinçten bağımsız ve onun ötesinde konumlandırılır. Durkheim, toplumlarda bireylerin benzeşmelerine dayalı mekanik ve bireylerin farklılığına dayalı organik olarak şekillenmiş iki farklı dayanışma (solidarity) olduğunu, toplumsal bilincin ise bu iki dayanışma şekline paralel geliştiğini belirtmektedir. Durkheim, aynı zamanda, toplumsal bilincin devinimi olan toplumsal olayların, bireysel bilinçlerden bağımsız geliştiğini ve bireyin iradesi (bilinci) üzerinde tahakküm kurup onu şekillendirdiğini de ileri sürmektedir. Birey veya belli toplum segmentleri için baskı ve tahakkümün had safhada olduğu karanlık bir geleceği anlatan distopya romanlarının çoğunun kurgulandığı zamanın toplumsal yapılarına bakıldığında, bu toplumların daha çok mekanik dayanışmalı toplumlar olduğu ileri sürülebilir. İngiliz yazar Katharine Burdekin’in Murray Constantine takma adıyla 1937’de yazdığı Swastika Night adlı roman da zaman-mekan kurgusunu Hitler’in iktidarda olduğu ve mekanik dayanışmalı bir toplumsal bilincin tedavülde olduğu bir döneme dayandırmaktadır. Bu doğrultudan hareketle, Burdekin’in feminist distopya kategorisinde değerlendirilen Swastika Night adlı romanını, Durkheim’ın kolektif bilinç kavramı çerçevesinde değerlendiren bu makale, mekanik dayanışmalı toplumlarda kolektif bilincin daha kırılgan ve güdümlenmeye açık olduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. AU - taş, mehmet recep DO - 10.31465/eeder.537004 PY - 2019 JO - Edebî Eleştiri Dergisi VL - 3 IS - 1 SN - 2602-4616 SP - 35 EP - 56 DB - TRDizin UR - http://search/yayin/detay/516788 ER -