Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi
Yıl: 2021 Cilt: 11 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1725 - 1767 Metin Dili: İngilizce DOI: 10.18491/beytulhikme.1836 İndeks Tarihi: 13-06-2022
Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi
Öz: İnsanlar pek çok düşünce üretir. Ancak üretilen bu düşüncelerin tamamı değil;
sadece bir kısmı geçerlidir. Mantık olarak adlandırılan alan da geçerli olan söz
konusu düşüncelere odaklanır, onlara ilişkin yapıları belirlemeye çalışır. Bundan
dolayı, ister pozitif bilimler isterse insan ve toplum bilimleri içinde yer alsın, her
disiplin için kendi alanında üretilen düşüncelerin, dolayısıyla da bilgilerin, bu yapılar
kullanılarak ortaya konması, yani mantık alanıyla işbirliği içinde bulunularak
ifade edilmesi, bu düşünce ve bilgilerin tutarlılıkları ve geçerlilikleri açısından son
derece önemlidir. Bu husus dikkate alınarak mantık, asırlarca diğer alanların öğreniminden
önce öğrenilmesi gereken bir hazırlayıcı disiplin olarak görülmüştür.Buna yönelik de özet mahiyetinde eserler kaleme alınmıştır. Bu konuda eser veren
düşünürlerden biri de Esîruddîn Ebherî’dir. Onun Îsâgûcî olarak adlandırdığı
oldukça kısa ve sözlük mahiyetindeki çalışması asırlarca İslâm Dünyası’nda mantığa
bir giriş kitabı olarak görülmüş ve okullarda okutulmuştur. Bu çalışmada; Ebherî’nin
Îsâgûcî adlı eseri, modern mantık açısından incelenecektir. Bu doğrultuda,
bu kitaptaki önermeler ve çıkarımlar sembolik açıdan ifade edilmeye çalışılacaktır.
Ayrıca sembolleştirilen bu önermelerin ve çıkarımların tutarlılıkları ve
geçerlilikleri denetlenecektir. Bunun için de modern mantıkta kullanılan bir denetleme
yöntemi olan çözümleyici çizelgeden yararlanılacaktır.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Atademir, H. R. (1948). Porphyrios ve Ebheri’nin İsagoci’leri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, VI (5), 461-468.
- Bingöl, A. (1988). Porphyrios ve İsagojisi Üzerine. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Copi, I. M. (1967). Symbolic Logic. New York: The Macmillan Company.
- Çelgin, G. (2011). Eski Yunanca -Türkçe Sözlük. İstanbul: Kabalcı Yayınev
- üçen, A. K. (2004). Klasik Mantık. Bursa: Asa Kitabevi.
- Çüçen, A. K. (1999). Mantık. Bursa: Asa Kitabevi.
- Duran, R. (2019). İslâm Felsefesi Sözlüğü. Ankara: Hece Yayınları.
- Ebherî, E. (2012). Îsâgûcî. İstanbul: Haşemi Yayınevi.
- Ebherî, E. (2016). Îsâgûcî: Mantığa Giriş. (Çev. H. Sarıoğlu). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
- Ebherî, E. (2017). Îsâgûcî. (Çev. F. Özpilavcı). Îsâgûcî ve Şerhi. İstanbul: Litera Yayıncılık, 31-61.
- Emiroğlu, İ. (2011). Klasik Mantığa Giriş. Ankara: Elis Yayınları.
- Emiroğlu, İ. & Altunya, H. (2018). Örnekleriyle Mantık Sözlüğü. İstanbul: Litera Yayıncılık.
- Gödelek, K. (2003). Akıl Yürütmeye Dair (Mantık). İstanbul: Su Kitap Dünyası Yayınları.
- Hardegree, G. M. (2011). Symbolic Logic: A First Course. New York: McGraw Hill.
- Keklik, N. (1969-1970). İslâm Mantık Tarihi ve Farabi Mantığı, cilt 1. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Osman, F. (2019). Modern Mantığa Giriş I: İki Değerli Mantık. Ankara: Sentez Yayıncılık.
- Öner, N. (1996). Klasik Mantık. Ankara: Bilim Yayınları.
- Özel, A. (2016). Klasik Sembolik Mantık: İki Değerli Mantık. Mantık El Kitabı. (Ed. İ. Köz & A. Çetin). Ankara: Grafiker Yayınları, 339-383.
- Özlem, D. (2004). Mantık: Klasik/Sembolik Mantık, Mantık Felsefesi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
- Sarıoğlu, H. (2007). Esîruddîn Ebherî. Felsefe Ansiklopedisi, cilt 5. (Ed. Ahmet Cevizci).
- Ankara: Ebabil Yayıncılık, 15-24.
- Taylan, N. (1994). Mantık: Tarihçesi -Problemleri. İstanbul: Marifet Yayınları. Ural, Ş. (1995). Temel Mantık. İstanbul: Çantay Kitabevi.
- Vural, M. (2011). İslâm Felsefesi Sözlüğü. Ankara: Elis Yayınları.
- Yazoğlu, R. & İmamoğlu, T. (2010). Klasik Mantık. İstanbul: Rağbet Yayınları.
- Yıldırım, H. & Ülger, M. (2017). Şemalarla Klasik Mantık. Ankara: Gece Kitaplığı.
APA | OSMAN F (2021). Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi. , 1725 - 1767. 10.18491/beytulhikme.1836 |
Chicago | OSMAN Fikret Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi. (2021): 1725 - 1767. 10.18491/beytulhikme.1836 |
MLA | OSMAN Fikret Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi. , 2021, ss.1725 - 1767. 10.18491/beytulhikme.1836 |
AMA | OSMAN F Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi. . 2021; 1725 - 1767. 10.18491/beytulhikme.1836 |
Vancouver | OSMAN F Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi. . 2021; 1725 - 1767. 10.18491/beytulhikme.1836 |
IEEE | OSMAN F "Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi." , ss.1725 - 1767, 2021. 10.18491/beytulhikme.1836 |
ISNAD | OSMAN, Fikret. "Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi". (2021), 1725-1767. https://doi.org/10.18491/beytulhikme.1836 |
APA | OSMAN F (2021). Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 11(4), 1725 - 1767. 10.18491/beytulhikme.1836 |
Chicago | OSMAN Fikret Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi. Beytulhikme An International Journal of Philosophy 11, no.4 (2021): 1725 - 1767. 10.18491/beytulhikme.1836 |
MLA | OSMAN Fikret Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, vol.11, no.4, 2021, ss.1725 - 1767. 10.18491/beytulhikme.1836 |
AMA | OSMAN F Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi. Beytulhikme An International Journal of Philosophy. 2021; 11(4): 1725 - 1767. 10.18491/beytulhikme.1836 |
Vancouver | OSMAN F Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi. Beytulhikme An International Journal of Philosophy. 2021; 11(4): 1725 - 1767. 10.18491/beytulhikme.1836 |
IEEE | OSMAN F "Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi." Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 11, ss.1725 - 1767, 2021. 10.18491/beytulhikme.1836 |
ISNAD | OSMAN, Fikret. "Ebherî’nin Îsâgûcî’si Üzerine Modern Mantık Açısından Bir İnceleme: Önerme ve Çıkarımların Sembolleştirilmesi ve Denetlenmesi". Beytulhikme An International Journal of Philosophy 11/4 (2021), 1725-1767. https://doi.org/10.18491/beytulhikme.1836 |