Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX
Yıl: 2021 Cilt: 29 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 2861 - 2880 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15337/suhfd.920585 İndeks Tarihi: 29-07-2022
Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX
Öz: 2019 yılının sonunda ortaya çıkan COVID-19 küresel salgını uluslararası alanda ekonomik, siyasi ve sosyal açıdan çeşitli sorunlara neden olmuştur. Uluslararası bir örgüt olarak Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), bu dönemde pek çok eleştirinin hedefi haline gelmiştir. 2020 yılının sonlarında, uluslararası hukuk ve uluslararası örgütlenme sistemi eleştirilirken COVID-19’a karşı çeşitli aşılar geliştirilmiştir. Bu aşıların devletler arasında adil bir şekilde paylaşılması ve küresel düzeyde aşılama sürecinin yönetimi uluslararası hukukun yeni bir sorunudur. COVAX ile dünyadaki tüm ülkelerin COVID-19 aşılarına eşit ve adil bir şekilde erişebilmesi amaçlanmıştır. Bu makale, COVID-19 ile mücadelede aşılama süre-cinin yönetilmesi ve uluslararası iş birliğinin sağlanmasında uluslararası hukukun rolünü incelemektedir.
Anahtar Kelime: INTERNATIONAL COOPERATION ON VACCINATION AGAINST COVID-19: WORLD HEALTH ORGANIZATION AND COVAX
Öz: The COVID-19 pandemic that emerged at the end of 2019 caused various economic, political and social problems in the international arena. The World
Health Organization (WHO), as an international organization, found itself in
the line of fire in this period. At the end of 2020, while international law and
international organizational system were criticized, different vaccines were
developed against COVID-19. The fair sharing of these vaccines between states
and the management of the vaccination process at the global level is a new
problem of international law. The COVAX aims to ensure that all countries
around the world have equal and fair access to COVID-19 vaccines. This article
examines the role of international law in managing the vaccination process and
ensuring international cooperation in the fight against COVID-19.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- ALVAREZ José E., “The WHO in the Age of the Coronavirus”, The American Society of International Law, Vol. 114, No. 4, 2020, ss.578-587.
- BEIGBEDER Yves, “World Health Organization (WHO)”, Ed: Rüdiger Wolfrum, The Max Planck Encyclopedia of Public International Law, Vol. 10, Oxford University Press, Oxford, 2012.
- BENVENISTI Eyal, “The WHO-Destined to Fail?: Political Cooperation and The COVID-19 Pandemic”, The American Society of International Law, Vol. 114, No. 4, 2020, ss.588-597.
- BOLLYKY Thomas J. / BOWN Chad P., “The Tragedy of Vaccine Nationalism: Only Cooperation Can End the Pandemic”, Foreign Affairs, Vol. 99, No. 5, 2020, ss. 96-109.
- BRADLEY Curtis A. / HELFER Laurence R., “Introduction to ‘The International Legal Order and the Global Pandemic’ ”, The American Society of International Law, Vol. 114, No. 4, 2020, ss. 571- 577.
- BURCI Gian Luca, “COVID-19 and the Governance of International Organizations: Open Challenges”, International Organizations Law Review, Vol. 17, No. 3, 2020, ss. 485-491.
- DENK Erdem, Uluslararası Örgütler Hukuku: Birleşmiş Milletler Sistemi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2015.
- ECCELESTON-TURNER Mark / UPTON Harry, “International Collaboration to Ensure Equitable Access to Vaccines for COVID-19: The ACT-Accelerator and the COVAX Facility”, The Milbank Quarterly, Vol. 99, No. 2, 2021, ss. 426-449.
- EMİR Nergiz, Uluslararası Hukukta Kişilik Kavramı ve Uluslararası Örgütlerin Hukuki Kişiliğinin Sonuçları, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
- FIDLER David P., “To Fight a New Coronavirus: The COVID-19 Pandemic, Political Herd Immunity, and Global Health Jurisprudence”, Chinese Journal of International Law, Vol. 19, No. 2, 2020, ss. 207-213.
- GOSTIN L.O. / SRIDHAR D. / HOOUGENDOBLER D., “The Normative Authority of the World Health Organization”, Public Health, Vol. 129, No. 7, 2015, ss. 854-863.
- GOSTIN L.O. / KARIM S. A. / MEIER B. M., “Facilitating Access to a COVID-19 Vaccine through Global Health Law”, Journal of Law, Medicine & Ethics, Vol. 48, 2020, ss. 622-626.
- HALATÇI ULUSOY Ülkü, “Birleşmiş Milletler’in COVID-19 ile Mücadele Sınavı”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 2, 2020, ss. 527-541.
- KATIMAN Esra, “KOVİD-19 Olgusu Çerçevesinde, Bir Salgın Hastalığın Menşei Olan Devletin Uluslararası Sorumluluk Hukuku Kuralları Bakımından Durumu”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 2, 2020, ss. 436-454.
- KAYA İbrahim / ŞİMŞEK Galip Engin, “Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Sağlık Tüzüğü: COVID-19 Örneğinde Uluslararası Hukukta Salgın Hastalıklarla Mücadele”, İstanbul Hukuk Mecmuası, Cilt 78, Sayı 2, 2020, ss. 983-1007.
- KESKİN ATA Funda, “KOVID-19 Pandemisi: Uluslararası Hukuk Açısından Dünya Sağlık Örgütü’ne İlişkin Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 76, No. 1, 2021, ss. 1-35.
- KLABBERS Jan, “The Second Most Difficult Job in the World: Reflections on COVID-19”, Journal of International Humanitarian Legal Studies, Vol. 11, 2020, ss. 270-281.
- KURTDARCAN Bleda / MUMCU Özgür Ş., “COVID-19’un Düşündürdükleri: Uluslararası Hukukun Pandemiyle Mücadele Rejimine Genel Bir Bakış”, GSÜHFD, S. 1, 2020, ss. 165-186.
- MARTIN Jacques-François / MARSHALL John, “New Tendencies and Strategies in International Immunisation: GAVI and The Vaccine Fund”, Vaccine, Vol. 21, No. 7-8, 2008, ss. 587-592, s. 588.
- SAMANCI Uğur, “Dünya Sağlık Örgütü ve Normatif İşlevi”, DEÜ SBE Dergisi, Cilt 18, Sayı 1, 2016, ss. 55-89.
- SARIBEYOĞLU SKALAR Meltem, “COVID-19 ve Aşının Adil Dağıtımı: Dünya Ticaret Örgütü Anlaşmaları Bağlamında Ortaya Çıkan Sorunlar”, PPIL, Cilt 41, Sayı 2, 2021, ss. 395-419.
- QUINTANA Francisco-José / URIBURU Justina, “Modest International Law: COVID-19, International Legal Responses and Depoliticization”, The American Society of International Law, Vol. 114, No. 4, 2020, ss.687-697.
- VON BOGDANDY, Armin / VILLARREAL, Pedro A., “The Role of International Law in Vaccinating Against COVID-19: Apprais-ing the COVAX Initiative”, Max Planck Institute for Compara-tive Public Law & International Law (MPIL) Research Paper Se-ries, No. 2020-46, 2020.
- WOLFRUM Rüdiger, “Co-operation, International Law”, Ed: Rüdiger Wolfrum, The Max Planck Encyclopedia of Public International Law, Vol. 2, Oxford University Press, Oxford, 2012.
- YÜKSEL Cüneyt / BARAN Deniz, “COVID-19 Salgını ve Bulaşıcı Hastalıkların Yarattığı Küresel Krizlerle Mücadelede Uluslararası Hu-kuk”, İstanbul Hukuk Mecmuası, Cilt 78, Sayı 2, 2020, ss. 885-934, s. 896.
- Archived: WHO Timeline - COVID-19, https://www.who.int/news/item/27-04-2020-who-timeline--- covid-19 (Erişim Tarihi: 24.03.2021).
- BM Genel Kurul Kararı, A/RES/74/274, https://undocs.org/en/A/RES/74/274 (Erişim Tarihi: 30.03.2021).
- CEPI, https://cepi.net/about/whoweare/ & https://cepi.net/about/whyweexist/ (Erişim Tarihi: 03.04.2021).
- COVAX, https://www.who.int/initiatives/act-accelerator/covax (Erişim Tarihi: 24.03.2021).
- COVAX-Explained, https://www.gavi.org/vaccineswork/covaxexplained (Erişim Tarihi: 03.04.2021).
- COVAX: The Vaccines Pillar of the Access to COVID-19 Tools (ACT) Accelerator: Structure and Principles, https://www.who.int/publications/m/item/covax-the-vaccinespillar-of-the-access-to-covid-19-tools-(act)-accelerator (Erişim Tarihi: 03.04.2021).
- COVID-19 response by the 73rd World Health Assembly, https://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/WHA73/A73_R1- en.pdf (Erişim Tarihi: 30.03.2021).
- Joint COVAX Statement on Supply Forecast for 2021 and early 2022, https://www.who.int/news/item/08-09-2021-joint-covaxstatement-on-supply-forecast-for-2021-and-early-2022 (Erişim Tarihi: 14.09.2021).
- International Sanitary Regulations (Uluslararası Sağlığa Dair Tüzük), https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/85636/Official_ record37_eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim Tarihi: 29.03.2021).
- Listings of WHO’s response to COVID-19, https://www.who.int/news/item/29-06-2020-covidtimeline (Erişim Tarihi: 29.03.2021).
- PRIVIGO, https://www2.helsinki.fi/en/erik-castreninstitute/intergovernmental-organizations-between-missionand-market-international-institutional-law-and-the-privatesector-privigo (Erişim Tarihi: 03.04.2021).
- Uluslararası Sağlık Tüzüğü, https://www.hssgm.gov.tr/content/documents/uluslararasi_antl asmalar/Uluslararas%C4%B1%20Sa%C4%9Fl%C4%B1k%20T%C3%B Cz%C3%BC%C4%9F%C3%BC.pdf (Erişim Tarihi: 29.03.2021).
- What is the ACT-Accelerator, https://www.who.int/initiatives/actaccelerator/about (Erişim Tarihi: 29.03.2021).
- WHO Constitution (DSÖ Anayasası), https://www.who.int/governance/eb/who_constitution_en.pdf (Erişim Tarihi: 24.03.2021).
| APA | Emir N (2021). Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX. , 2861 - 2880. 10.15337/suhfd.920585 |
| Chicago | Emir Nergiz Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX. (2021): 2861 - 2880. 10.15337/suhfd.920585 |
| MLA | Emir Nergiz Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX. , 2021, ss.2861 - 2880. 10.15337/suhfd.920585 |
| AMA | Emir N Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX. . 2021; 2861 - 2880. 10.15337/suhfd.920585 |
| Vancouver | Emir N Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX. . 2021; 2861 - 2880. 10.15337/suhfd.920585 |
| IEEE | Emir N "Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX." , ss.2861 - 2880, 2021. 10.15337/suhfd.920585 |
| ISNAD | Emir, Nergiz. "Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX". (2021), 2861-2880. https://doi.org/10.15337/suhfd.920585 |
| APA | Emir N (2021). Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 29(4), 2861 - 2880. 10.15337/suhfd.920585 |
| Chicago | Emir Nergiz Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 29, no.4 (2021): 2861 - 2880. 10.15337/suhfd.920585 |
| MLA | Emir Nergiz Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.29, no.4, 2021, ss.2861 - 2880. 10.15337/suhfd.920585 |
| AMA | Emir N Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2021; 29(4): 2861 - 2880. 10.15337/suhfd.920585 |
| Vancouver | Emir N Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2021; 29(4): 2861 - 2880. 10.15337/suhfd.920585 |
| IEEE | Emir N "Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX." Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 29, ss.2861 - 2880, 2021. 10.15337/suhfd.920585 |
| ISNAD | Emir, Nergiz. "Covid-19’a Karşı Aşılamada Uluslararasi İş Birliği: Dünya Sağlık Örgütü ve COVAX". Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 29/4 (2021), 2861-2880. https://doi.org/10.15337/suhfd.920585 |
