Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve
Güvenirliği

Ozkan, Serhat; SÖNMEZ KONGUR, NEŞE; TURGUT, Nida; TOSUN, ZEYNEP

Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği

Neşe SÖNMEZ KONGUR, (Sağlık Bakanlığı, Çorlu Devlet Hastanesi, Tekirdağ, Türkiye)

Zeynep TOSUN, (Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, Tekirdağ, Türkiye)

Serhat ÖZKAN, (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, Eskişehir, Türkiye)

Nida TURGUT (Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, Tekirdağ, Türkiye)

Nöropsikiyatri Arşivi

33 7

Yıl: 2022 Cilt: 59 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 33 - 37 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 17-06-2022

Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği

Öz:

Amaç: Bu çalışmanın amacı Parkinson hastalarının uyku kalitesini değerlendirmek için geliştirilen “SCOPA Uyku Ölçeği”nin (SCOPA-SLEEP) Türkçe formunu oluşturarak, psikometrik özelliklerini test etmektir. Yöntem: Metodolojik türde planlanan araştırmanın verileri Mayıs-Aralık 2017 tarihleri arasında, bir üniversite hastanesinin nöroloji polikliniğinde, Parkinson hastaları ile yüz yüze görüşülerek elde edilmiştir. Parkinson hastalığı dışında nörolojik hastalığı olmayan 18 yaş ve üzeri 105 gönüllü hasta araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. SCOPA Uyku Ölçeğinin çeviri-geri çeviri tekniği ile Türkçe çevirisi yapılmış, kapsam geçerliğini sınamak için uzman görüşleri alınmıştır. Ölçeğin güvenirlik analizleri için madde-toplam puan korelasyonu, test-tekrar test korelasyonu, iç tutarlılık analizinden yararlanılmış; yapı geçerliği için açımlayıcı faktör analiz teknikleri (AFA), ölçüt geçerliği için Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ), Epworth Uykululuk Ölçeği (EUÖ) uygulanmıştır. Faktör analizi için veri uygunluğu Kaiser-Meyer Olkin (KMO) ve Bartlett’s testi kullanılarak incelenmiştir. Bulgular: Faktör yükleri 0,743 ile 0,901 arasında değişen SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe formu orijinal ölçeğe uygun olarak iki faktörlü yapı göstermiştir. Cronbach alfa katsayısı ölçeğin gece uykusu alt boyutu için 0,907, gündüz uykululuğu alt boyutu için 0,906 olarak hesaplanmıştır. Test-tekrar test değerlendirmesinde korelasyon katsayıları gece uykusu alt boyutunda 0,948 ve gündüz uykululuğu alt boyutunda 0,956 olarak saptanmıştır. Ölçeğin gece uykusu alt boyutu ile PUKİ, gündüz uykululuğu alt boyutu ile EUÖ arasında pozitif korelasyonlar elde edilmiştir. Sonuç: SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe formu Parkinson hastalarının uyku kalitesi değerlendirmesinde kullanılabilecek geçerlik ve güvenirlikte bir araçtır.

Anahtar Kelime:

Validity and Reliability of SCOPA Sleep Scale Turkish Version in Parkinson’s Disease

Öz:

Introduction: The aim of this study was to form the Turkish adaptation of the SCOPA-SleepScale to be used in evaluating sleep quality in individuals with Parkinson’s disease and to test its psychometric properties. Method: Data for this methodological study was collected between May and December 2017 in the neurology outpatient clinic of a hospital through face to face interviews with patients with a diagnosis of Parkinson’s disease. The sample of the study consisted of 105 patients of 18 years of age and above with no additional neurological diseases who volunteered for the study. The SCOPA Sleep Scale was translated into Turkish through translation and back translation, and expert views were taken to test content validity. The reliability analyses of the scale were performed using item- total score correlations, test-retest correlations, and internal consistency. Exploratory factor analyses were conducted for construct validity and the Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) and Epworth Sleepiness Scale (ESS) were applied for criterion validity. The appropriateness of data for factor analysis was examined using the Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) and Bartlett’s tests. Results: The factor loads of the SCOPA Sleep Scale varied between 0.743 and 0.901, and the Turkish version of the scale exhibited a two factor structure in compliance with the original scale. The Cronbach`s alpha coefficient was found 0.907 for the nighttime sleep sub-dimension and 0.906 for the daytime sleepiness sub-dimension. In the test-retest evaluation, a correlation of 0.948 was obtained in the nighttime sleep sub-dimension of the scale and a correlation of 0.956 was obtainedin the daytime sleepiness sub-dimension of the scale. The nighttime sleep subdimension of the scale showed a positive correlation with PSQI, while the daytime sleepiness sub-dimension showed a positive correlation with ESS. Conclusion: The Turkish form of the SCOPA Sleep Scale is a valid and reliable tool to evaluate the sleep quality of individuals with Parkinson’s disease.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Tysnes OB, Storstein A. Epidemiology of Parkinson’s disease. J Neural Transm (Vienna) 2017;124:901–905. [Crossref]
2. Nicoletti A, Mostile G, Stocchi F, Abbruzzese G, Ceravolo R, Cortelli P ve ark. Factors influencing psychological well-being in patients with Parkinson’s disease. PloS One 2017;15;12:e0189682. [Crossref]
3. Hinnel C, Hurt CS, Landau S, Brown RG, Samuel M. PROMS-PD Study Group. Nonmotor versus motor symptoms: how much do they matter to health status in Parkinson’s disease? Mov Disord 2012;27:236–241. [Crossref]
4. Hurt CS, Rixon L, Chaudhuri KR, Moss-Morris R, Samuel M, Brown RG. Barriers to reporting non-motor symptoms to health-care providers in people with Parkinson’s. Parkinsonism Relat Disord 2019;64:220–225. [Crossref]
5. Rolinski M, Szewczyk-Krolikowski K, Tomlinson PR, Nithi K, Talbot K, BenShlomo Y ve ark. REM sleep behaviour disorder is associated with worse quality of life and other non-motor features in early Parkinson’s disease. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2014;85:560–566. [Crossref]
6. Chahine LM, Amara AW, Videnovic A. A systematic review of the literature on disorders of sleep and wakefulness in Parkinson’s disease from 2005 to 2015. Sleep Med Rev 2017;35:33–50. [Crossref]
7. Menza M, Dobkin RD, Marin H, Bienfait K. Sleep disturbances in Parkinson’s disease. Mov Disord 2010;25 Suppl 1:S117–S122. https://doi.org/10.1002/ mds.22788 [Crossref]
8. Selvaraj VK, Keshavamurthy B. Sleep dysfunction in Parkinson’s disease. J Clin Diagn Res 2016;10:OC09–12. [Crossref]
9. Lin YY, Chen RS, Lu CS, Huang YZ, Weng YH, Yeh TH ve ark. Sleep disturbances in Taiwanese patients with Parkinson’s disease. Brain Behav 2017;21;7:e00806. [Crossref]
10. Högl B, Arnulf I, Comella C, Ferreira J, Iranzo A, Tilley B ve ark. Scales to assess sleep impairment in Parkinson’s disease: critique and recommendations. Mov Disord 2010;15;25:2704–2716. [Crossref]
11. Zea-Sevilla MA, Martínez-Martín P. Rating scales and questionnaires for assessment of sleep disorders in Parkinson’s disease: what they inform about? J Neural Transm (Vienna) 2014;121 Suppl 1:S33–S40. [Crossref]
12. The International Parkinson and Movement Disorder Society. MDSRecommended Rating Scales https://www.movementdisorders.org/MDS/ Education/Rating-Scales/MDS-Recommended-Rating-Scales.htm
13. Marinus J, Visser M, van Hilten JJ, Lammers GJ, Stiggelbout AM. Assessment of sleep and sleepiness in Parkinson disease. Sleep 2003;26:1049–1054. [Crossref]
14. Setthawatcharawanich S, Limapichat K, Sathirapanya P, Phabphal K. Validation of the Thai SCOPA-Sleep Scale for Assessment of SleepandSleepiness in Patients with Parkinson’s Disease. J Med Assoc Thai 2011;94:179–184. https:// thaiscience.info/Journals/Article/JMAT/10743562.pdf
15. Hagell P, Westergren A, Janelidze S, Hansson O. The Swedish SCOPA-SLEEP for Assessment of Sleep Disorders in Parkinson’s Disease and Healthy Controls. Qual Life Res 2016;25:2571–2577. [Crossref]
16. Goebel S, Steinmann E, Leplow B, Mehdorn HM. Cross-cultural adaptation and psychometric properties of the SCOPA-Sleep-German version. Neurol Sci 2018;39:1225–1230. [Crossref]
17. Hair JF, Black WC, Babin BJ, Anderson RE. Multivariate Data Analysis, 7th ed. Pearson, 2014; New York.
18. Goetz CG, Poewe W, Rascol O, Stebbins GT, Counsell C, Giladi N ve ark. Movement Disorder Society Task Force on Rating Scales for Parkinson’s Disease. Movement Disorder Society Task Force Report on the Hoehn and Yahr Staging Scale: Status and Recommendations. Mov Disord 2004;19:1020– 1028. [Crossref]
19. Buysse DJ, Reynolds CF, Monk TH, Berman SR, Kupfer DJ. The Pittsburgh Sleep Quality Index: A New İnstrument for Psychiatric Practice and Research. Psychiatry Res 1989;28:193–213. [Crossref]
20. Ağargün MY, Kara H, Anlar O. Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi’nin Geçerliği ve Güvenirliği. Türk Psikiyatri Derg 1996;7:107–115.
21. Johns MW. A new method for measuring daytime sleepiness: the Epworth Sleepiness Scale. Sleep 1991;14:540–545. [Crossref]
22. Izci B, Ardic S, Firat H, Sahin A, Altinors M, Karacan I. Reliability and validity studies of the Turkish version of the Epworth Sleepiness Scale. Sleep Breath 2008;12:161–168. [Crossref]
23. Gjersing L, Caplehorn JR, Clausen T. Cross cultural adaptation of research instruments: Language, setting, time and statistical considerations. BMC Med Res Methodol 2010;10:13. [Crossref]
24. Erefe İ. Veri Toplama Araçlarının Niteliği. Hemşirelikte Araştırma, İlke, Süreç ve Yöntemleri (Erefe İ, editör), 4. Baskı. Ankara: Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Derneği-HEMAR-GE 2012;1:169–187.
25. Büyüköztürk Ş. Veri Analizi El Kitabı İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum, 4. Baskı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık; 2004.
26. El Hajjar ST. Statistic analysis: Internal-consistency reliability and construct validity. Int J Quan Qual Res Methods 2018;6:46–57. https://www.eajournals. org/wp-content/uploads/Statistical-Analysis-Internal-ConsistencyReliability-and-Construct-Validity.pdf

APA	SÖNMEZ KONGUR N, TOSUN Z, Ozkan S, TURGUT N (2022). Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. , 33 - 37.
Chicago	SÖNMEZ KONGUR NEŞE,TOSUN ZEYNEP,Ozkan Serhat,TURGUT Nida Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. (2022): 33 - 37.
MLA	SÖNMEZ KONGUR NEŞE,TOSUN ZEYNEP,Ozkan Serhat,TURGUT Nida Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. , 2022, ss.33 - 37.
AMA	SÖNMEZ KONGUR N,TOSUN Z,Ozkan S,TURGUT N Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. . 2022; 33 - 37.
Vancouver	SÖNMEZ KONGUR N,TOSUN Z,Ozkan S,TURGUT N Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. . 2022; 33 - 37.
IEEE	SÖNMEZ KONGUR N,TOSUN Z,Ozkan S,TURGUT N "Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği." , ss.33 - 37, 2022.
ISNAD	SÖNMEZ KONGUR, NEŞE vd. "Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği". (2022), 33-37.

APA	SÖNMEZ KONGUR N, TOSUN Z, Ozkan S, TURGUT N (2022). Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. Nöropsikiyatri Arşivi, 59(1), 33 - 37.
Chicago	SÖNMEZ KONGUR NEŞE,TOSUN ZEYNEP,Ozkan Serhat,TURGUT Nida Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. Nöropsikiyatri Arşivi 59, no.1 (2022): 33 - 37.
MLA	SÖNMEZ KONGUR NEŞE,TOSUN ZEYNEP,Ozkan Serhat,TURGUT Nida Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. Nöropsikiyatri Arşivi, vol.59, no.1, 2022, ss.33 - 37.
AMA	SÖNMEZ KONGUR N,TOSUN Z,Ozkan S,TURGUT N Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. Nöropsikiyatri Arşivi. 2022; 59(1): 33 - 37.
Vancouver	SÖNMEZ KONGUR N,TOSUN Z,Ozkan S,TURGUT N Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği. Nöropsikiyatri Arşivi. 2022; 59(1): 33 - 37.
IEEE	SÖNMEZ KONGUR N,TOSUN Z,Ozkan S,TURGUT N "Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği." Nöropsikiyatri Arşivi, 59, ss.33 - 37, 2022.
ISNAD	SÖNMEZ KONGUR, NEŞE vd. "Parkinson Hastalığında SCOPA Uyku Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği". Nöropsikiyatri Arşivi 59/1 (2022), 33-37.