Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme
Yıl: 2021 Cilt: 9 Sayı: 22 Sayfa Aralığı: 884 - 903 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.7816/nesne-09-22-08 İndeks Tarihi: 20-06-2022
Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme
Öz: Bireyin kendini tanımlarken kullandığı soyadı, kimliğinin ayrılmaz bir parçasıdır. Ancak dünya genelinde, psikolojik
ve sosyal açıdan birçok anlam ifade eden soyadı, sadece kadınlarda evlilik ile birlikte değişime uğramaktadır. Bu
doğrultuda makalenin amacı, kadınların evlilik ve boşanma durumunda soyadı değişimine ilişkin kararlarını
etkileyen unsurların yanı sıra soyadı değişimini gerçekleştiren ya da gerçekleştirmeyen kadınlara ilişkin kalıp
yargıların ve tutumların sosyal psikolojik açıdan derlenmesidir. Makalede üzerinde durulan soyadı tercihleri; evlilikle
birlikte kadının eşinin soyadını alması, hem kendi hem de eşinin soyadını tutarak çift soyadı kullanması ve sadece
kendi doğum soyadını kullanmasıdır. Bu bağlamda, evlilik sürecinde kadınların farklı soyadı tercihleri ile ilişkili
olabilecek yaş, sosyo-ekonomik düzey, eğitim düzeyi, politik görüş gibi demografik değişkenlere ek olarak;
aileye/anneliğe verilen önem, cinsiyetçilik, feminist özdeşleşme, dindarlık ve toplumsal normlar gibi sosyal
psikolojik değişkenler sunulmuştur. Daha sonra ise farklı soyadı tercihleri gösteren kadınlara yönelik tutumlar ve
kalıp yargılar hakkındaki çalışmalar ele alınmıştır. Toplum tarafından onaylanan ve bir gelenek olarak kabul gören
soyadı değişimi, ataerkil zihniyet ve cinsiyet temelli ayrımcılık açısından da ele alınmıştır. Ayrıca, boşanma
sonucunda yaşanan soyadı değişimi sürecinin kadının hayatına olası etkilerine değinilmiştir. Sonuç kısmında, soyadı
değişiminin bireysel ve toplumsal düzeydeki etkileri makalede ele alınan konulara paralel olarak tartışılmış ve olası
araştırma konuları hakkında öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelime: A Social Psychological Review on Women’s Surname Change after Marriage and Divorce
Öz: Surname is an integral part of a person’s identity. However, surname which has many psychological and social
meanings for the person is changed only for women after marriage. In this regard, the purpose of the article is to
review the factors affecting women’s decisions regarding surname choice after marriage and divorce, as well as
explaining the stereotypes and attitudes towards women who made traditional or untraditional name choices. In terms
of the marital surname choice, women may adopt husband’s surname, hyphenate their birth surname and their
husband’s surname, and retain only their birth surname. In this context, we presented not only related demographic
variables such as age, socio-economic level, education level, and political orientation but also social psychological
variables such as emphasis on family/motherhood, sexism, feminist identification, religiosity and perceived social
norms. Then, studies focusing on the attitudes and stereotypes towards women who make different marital surname
choices were presented. The traditional surname change was also considered in terms of patriarchy and gender-based
discrimination. Additionally, possible effects of the post-divorce surname change on a woman's life were mentioned.
In the conclusion part, the effects of surname change at the individual and societal level were discussed in parallel
with the issues mentioned in the current article and further possible research ideas were suggested.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Aksakal, I. (2020). Evli kadında soyadı sorunu ve kimlik kaybı üzerine bir değerlendirme. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(30), 1-1.
- Apaydın, B. Ö. (2015). Son yargı kararları ışığında kadının soyadı meselesi çözüme kavuşturulmuş mudur? İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(2), 425-458.
- Boxer, D. ve Gritsenko, E. (2005). Women and surnames across cultures: Reconstituting identity in marriage. Women and Language, 28(2), 1-11.
- Ceylan-Batur, S., Sakallı, N. ve Gunaratne, S. (2021). Predictors of tolerating violence against women: Honor concerns and fundamentalist religious orientation. Current Psychology. doi:10.1007/s12144-021-02276-4
- Ceynar, M. L. ve Gregson, J. (2012). Narratives of keepers and changers: Women's postdivorce surname decisions. Journal of Divorce & Remarriage, 53(7), 559-580.
- Doğan, S. (2013, Mayıs 13). Yok anasının soyadı!. Bianet Bağımsız Haber İletişim Ağı. https://bianet.org/bianet/sanat/146561-yok-anasinin-soyadi
- Doğanay, G. (2015). Eril yargıya karşı kadının soyadı mücadelesi anayasa mahkemesi kararlarının değerlendirilmesi. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(2), 46-107.
- Doğulu, C. ve Sakallı-Uğurlu, N. (2015). Dehşet yönetimi kuramı üzerine bir derleme. Türk Psikoloji Yazıları, 18(35), 33-47.
- Duncan, S., Ellingsæter, A. L. ve Carter, J. (2020). Understanding tradition: Marital name change in Britain and Norway. Sociological Research Online, 25(3), 438-455.
- Ellison, P. T. (1994). Extinction and descent. Human Nature, 5(2), 155-165.
- Emens, E. F. (2007). Changing name changing: Framing rules and the future of marital names. The University of Chicago Law Review, 74, 761–863.
- Etaugh, C. E., Bridges, J. S., Cummings-Hill, M. ve Cohen, J. (1999). “Names can never hurt me?” The effects of surname use on perceptions of married women. Psychology of Women Quarterly, 23, 819- 823. https://doi.org/10.1111/j.1471-6402.1999.tb00400.x
- Finch, J. (2008). Naming names: Kinship, individuality and personal names. Sociology, 42(4), 709-725.
- Forbes, G. B., Adams-Curtis, L. E., White, K. B. ve Hamm, N. R. (2002). Perceptions of married women and married men with hyphenated surnames. Sex Roles, 46, 167–175. https://doi.org/10.1023/A:1019613819247
- Foss, K. A. ve Edson, B. A. (1989). What’s in a name? Accounts of married women’s name choices. Western Journal of Speech Communication, 53, 356–373.
- Geurin-Eagleman, A. N. (2015, Nisan 1). Citations, divorce, and name changes. The Chronicle of Higher Education. https://www.chronicle.com/article/citations-divorce-and-name-changes/
- Goldin, C. ve Shim, M. (2004). Making a name: Women's surnames at marriage and beyond. Journal of Economic Perspectives, 18(2), 143-160.
- Gooding, G. E. ve Kreider, R. M. (2010). Women’s martial naming choices in a nationally representative sample. Journal of Family Issues, 31, 681–701. https://doi.org/10.1177/0192513X09344688
- Hamilton, L., Guest, G. ve Powell, B. (2011). Marital surname changing as a window into gender attitudes. Gender & Society, 25, 145–175. doi:10.1177/0891243211398653
- Hammond, M. D. ve Sibley, C. G. (2011). Why are benevolent sexists happier? Sex Roles, 65, 332-343. doi:10.1007/s11199-011-0017-2
- Harris, S. (2011, Ekim 22). 'No one understood why I took my wife's surname'. The Independent. https://www.independent.co.uk/news/uk/this-britain/no-one-understood-why-i-took-my-wifes-surname-894075.html
- Herron, M. L. (2010). Patronymy as taken-for-granted and enforced patriarchal practice?: Analysis of Marital Naming Practices and Plans. [Yüksek lisans tezi, San Diego State University].
- Hoffnung, M. (2006) What’s in a name? Marital name choice revisited. Sex Roles, 55, 817–825. doi: 10.1007/s11199-006-9133-9
- Hoffnung, M. ve Williams, M. A. (2016). When Mr. right becomes Mr. wrong: Women’s postdivorce name choice. Journal of Divorce & Remarriage, 57(1), 12-35.
- Jack, D. C. ve Dill, D. (1992). The Silencing the Self Scale: Schemas of intimacy associated with depression in women. Psychology of Women Quarterly, 16(1), 97-106.
- Johnson, D. R. ve Scheuble, L. K. (1995). Women's marital naming in two generations: A national study. Journal of Marriage and the Family, 724-732.
- Jones, L., Mills, S., Paterson, L. L., Turner, G. ve Coffey-Clover, L. (2016). Identity and naming practices in British marriage and civil partnerships. Gender and Language, 11(3), 309– 335. doi: https://doi.org/10.1558/genl.27916
- Jost, J. T., Banaji, M. R., ve Nosek, B. A. (2004). A decade of system justification theory: Accumulated evidence of conscious and unconscious bolstering of the statu quo. Political Psychology, 25(6), 881-919.
- Keels, M. M. ve Powers, R. S. (2013). Marital name changing: Delving deeper into women’s reasons. Advances in Applied Sociology, 3(07), 301.
- Kılıçoğlu-Yılmaz, K. (2014). Kadının bitmeyen soyadı sorunu. Ankara Barosu Dergileri, 72(4), 581-592.
- Kline, S. L., Stafford, L. ve Miklosovic, J. C. (1996). Women’s surnames: Decisions, interpretations and associations with relational qualities. Journal of Social and Personal Relationships, 13, 593–617.
- Komut, S. (2012). (K) Adının Soyadı hakkı var mı?: İstanbul’da yaşayan kadınların kendi soyadlarını kullanma hakkı konusundaki tutumları. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(2), 291-300.
- Kopelman, R. E., Shea-Van Fossen, R. J., Paraskevas, E., Lawter, L. ve Prottas, D. J. (2009). The bride is keeping her name: A 35 year retrospective analysis of trends and correlates. Social Behaviour and Personality, 37, 687–700.
- Kosakowska-Berezecka, N., Besta, T., Adamska, K., Jaskiewicz, M., Jurek, P. ve Vandello, J. (2016). If my masculinity is threatened I won’t support gender equality? The role of agentic self-stereotyping in restoration of manhood and perception of gender relations. Psychology of Men and Masculinity, 17(3), 274–284. http://dx.doi.org/10.1037/men0000016
- Lockwood, P., Burton, C. ve Boersma, K. (2011). Tampering with tradition: Rationales concerning women’s married names and children’s surnames. Sex Roles, 65(11-12), 827-839.
- MacEacheron, M. (2016). North American women’s marital surname change: Practices, law, and patrilineal descent reckoning. Evolutionary Psychological Science, 2(2), 149-161.
- Mills, S. (2003). Caught between sexism, anti-sexism and ‘political correctness’: Feminist women’s negotiations with naming practices. Discourse & Society, 14, 87–100. https://doi.org/10.1177/0957926503014001931
- Moroğlu, N. (2012). Kadının kimlik sorunu “kadının soyadı”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 99, 245-268.
- Noack, T. ve Wiik, K. A. (2008). Women’s choice of surname upon marriage in Norway. Journal of Marriage and Family, 70(2), 507-518.
- Nugent, C. (2010). Children’s surnames, moral dilemmas: Accounting for the predominance of fathers’ surnames amongst children. Gender and Society, 24, 499–525. doi:10.1177/0891243210376380.
- Peschke, S. G. (2015). The surname of Turkish women: A question of identity? Journalism and Mass Communication, 5(12), 658-665.
- Pilcher, J. (2016). Names, bodies and identities. Sociology, 50(4), 764-779.
- Pilcher, J. (2017). Names and “doing gender”: How forenames and surnames contribute to gender identities, difference, and inequalities. Sex Roles, 77, 812–822. doi. 10.1007/s11199-017-0805-4.
- Pratto, F., Sidanius, J., Stallworth, L. M. ve Malle, B. F. (1994). Social dominance orientation: A personality variable predicting social and political attitudes. Journal of Personality and Social Psychology, 67(4), 741-763.
- Robnett, R. D. ve Leaper, C. (2013). “Girls don’t propose! Ew.” A mixed methods examination of marriage tradition preferences and benevolent sexism in emerging adults. Journal of Adolescent Research, 28, 96–121. https://doi.org/10.1177/0743558412447871
- Robnett, R. D., Underwood, C. R., Nelson, P. A. ve Anderson, K. J. (2016). “She might be afraid of commitment”: Perceptions of women who retain their surname after marriage. Sex Roles, 75, 500–513. https://doi.org/10.1007/s11199-016-0634-x
- Robnett, R. D., Wertheimer, M. ve Tenenbaum H. R. (2018). Does a woman’s marital surname choice influence perceptions of her husband? An analysis focusing on gender-typed traits and relationship power dynamics. Sex Roles, 79, 59-71. doi. 10.1007/s11199-017-0856-6
- Sakallı-Uğurlu, N. ve Akbaş, G. (2013). Namus kültürlerinde "namus" ve "namus adına kadına şiddet": Sosyal psikolojik açıklamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 16(32), 76-91.
- Sakallı-Uğurlu, N., Türkoğlu, B., Kuzlak, A. ve Gupta, A. (2021). Stereotypes of single and married women and men in Turkish culture. Current Psychology, 40, 213-225. https://doi.org/10.1007/s12144- 018-9920-9
- Shafer, E. F. (2017). Hillary Rodham versus Hillary Clinton: Consequences of surname choice in marriage. Gender Issues, 1-17. https://doi.org/10.1007/s12147-016-9182-5
- Scheuble, L. K., Johnson, D. R. ve Johnson, K. M. (2012). Marital name changing attitudes and plans of college students: Comparing change over time and across regions. Sex Roles, 66(3-4), 282- 292.
- Scheuble, L. ve Johnson, D. (1993). Marital name change: Plans and attitudes of college students. Journal of Marriage and Family, 55, 747–754. doi:10.2307/353354.
- Scheuble, L. K., ve Johnson, D. R. (1995). Women’s marital naming in two generations. Journal of Marriage and the Family, 57, 724-732.
- Seheuble, L. K., Klingemann, K. ve Johnson, D. R. (2000). Trends in women's marital name choices: 1966–1996. Names, 48(2), 105-114.
- Schimel, J., Simon, L., Greenberg, J., Pyszczynski, T., Solomon, S., Waxmonsky, J. ve Arndt, J. (1999). Stereotypes and terror management: Evidence that mortality salience enhances stereotypic thinking and preferences. Journal of Personality and Social Psychology, 77(5), 905-926.
- Solomon, S., Greenberg, J. ve Pyszczynski, T. (1991). A terror management theory of social behavior: The psychological functions of self-esteem and cultural worldviews. İçinde M. P. Zanna (Ed.), Advances in Experimental Social Psychology (cilt 24, ss. 91-159). NewYork: Academic Press.
- Suter, E. A. (2004). Tradition never goes out of style: The role of tradition in women’s naming practices. Communication Review, 7, 57-87.
- Tajfel, H. ve Turner, J. C. (1979). An integrative theory of inter-group conflict. İçinde W. G. Austin ve S. Worchel (Eds.), The social psychology of inter-group relations (ss. 33–47). Monterey, CA: Brooks/Cole.
- Taşdemir, N. ve Sakallı-Uğurlu, N. (2010). The relationship between religiosity, and ambivalent sexism among Turkish students. Sex Roles, 62(7-8), 420-426.
- Tekvar, S. O. (2017). Kişilik hakkı olarak kadının soyadı: Kadınların evlendikten sonra soyadının değişmesine yönelik eğilimleri ve algısı. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 11(23), 209-221.
- Thwaites, R. (2013). The making of selfhood: Naming decisions on marriage. Families, Relationships, and Societies, 2, 425–439. https://doi.org/10.1332/204674313X665913
- Twenge, J. M. (1997). “Mrs. his name”: Women's preferences for married names. Psychology of Women Quarterly, 21(3), 417-429.
- Uğur, S. B. (2014). Boşanma sürecinin akademisyen kadınlar üzerine etkileri (Akdeniz Üniversitesi örneği). [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi].
- Uluğ, Ö. M. (2015). Soyadım kimliğimdir, evlenince kaybolmamalıdır: Hegemonik erkeklik ile Medeni Kanunu’nun 187. maddesi arasındaki ilişkiye eleştirel bir bakış. Fe Dergi Feminist Eleştiri, 7(2), 48- 56.
- Ürer, M. (2020, Şubat 26). Sadece kızlık soyadını kullanmak isteyen evli kadına mahkemeden sevindirici haber. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/sadece-kizlik-soyadini-kullanmak-isteyenevli-kadina-mahkemeden-sevindirici-haber/1745286
- Vandello, J. A., Bosson, J. K., Cohen, D., Burnaford, R. M. ve Weaver, J. R. (2008). Precarious manhood. Journal of Personality and Social Psychology, 95(6), 1325-1339. http://doi.org/10.1037/a0012453
- Vandello, J. A. ve Cohen, D. (2003). Male honor and female fidelity: Implicit cultural scripts that perpetuate domestic violence. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 997-1010.
- Vandello, J. A., ve Cohen, D. (2008). Culture, gender, and men's intimate partner violence. Social and Personality Psychology Compass, 2(2), 652-667.
- Walker, J. L. G. (2012). “I now pronounce you ... Uhh”: A qualitative qutoethnographic exploration of women’s and men’s marital surname choice experiences. [Yüksek lisans tezi, Minnesota State University].
- Yılmaz, M. (2012). Evli kadının soyadı. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 3(10), 129-151
| APA | Sakallı N, Hurriyetoglu H, Şat F (2021). Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme. , 884 - 903. 10.7816/nesne-09-22-08 |
| Chicago | Sakallı Nuray,Hurriyetoglu Heyyem,Şat Fulya Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme. (2021): 884 - 903. 10.7816/nesne-09-22-08 |
| MLA | Sakallı Nuray,Hurriyetoglu Heyyem,Şat Fulya Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme. , 2021, ss.884 - 903. 10.7816/nesne-09-22-08 |
| AMA | Sakallı N,Hurriyetoglu H,Şat F Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme. . 2021; 884 - 903. 10.7816/nesne-09-22-08 |
| Vancouver | Sakallı N,Hurriyetoglu H,Şat F Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme. . 2021; 884 - 903. 10.7816/nesne-09-22-08 |
| IEEE | Sakallı N,Hurriyetoglu H,Şat F "Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme." , ss.884 - 903, 2021. 10.7816/nesne-09-22-08 |
| ISNAD | Sakallı, Nuray vd. "Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme". (2021), 884-903. https://doi.org/10.7816/nesne-09-22-08 |
| APA | Sakallı N, Hurriyetoglu H, Şat F (2021). Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme. Nesne Dergisi, 9(22), 884 - 903. 10.7816/nesne-09-22-08 |
| Chicago | Sakallı Nuray,Hurriyetoglu Heyyem,Şat Fulya Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme. Nesne Dergisi 9, no.22 (2021): 884 - 903. 10.7816/nesne-09-22-08 |
| MLA | Sakallı Nuray,Hurriyetoglu Heyyem,Şat Fulya Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme. Nesne Dergisi, vol.9, no.22, 2021, ss.884 - 903. 10.7816/nesne-09-22-08 |
| AMA | Sakallı N,Hurriyetoglu H,Şat F Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme. Nesne Dergisi. 2021; 9(22): 884 - 903. 10.7816/nesne-09-22-08 |
| Vancouver | Sakallı N,Hurriyetoglu H,Şat F Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme. Nesne Dergisi. 2021; 9(22): 884 - 903. 10.7816/nesne-09-22-08 |
| IEEE | Sakallı N,Hurriyetoglu H,Şat F "Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme." Nesne Dergisi, 9, ss.884 - 903, 2021. 10.7816/nesne-09-22-08 |
| ISNAD | Sakallı, Nuray vd. "Evlilikte ve Boşanmada Kadınların Soyadı Değişimi Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Derleme". Nesne Dergisi 9/22 (2021), 884-903. https://doi.org/10.7816/nesne-09-22-08 |
