Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme

Hale BOLAK BORATAV, (İstanbul Bilgi Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye)
Sena KARSLIOĞLU İNAL, (Girilmemişş)
Levent KÜEY (İstanbul Bilgi Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye)
Nesne Dergisi
4 0
Yıl: 2021 Cilt: 9 Sayı: 19 Sayfa Aralığı: 1 - 18 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.7816/nesne-09-19-01 İndeks Tarihi: 21-06-2022

Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme

Öz:
da damgalanma ve başa çıkma süreçlerini anlamaya çalışmaktır. Çalışma kapsamında İstanbul’da tüberküloz tanısı almış ve tedavi sürecinin farklı aşamalarında olan 24 yetişkin birey ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Veriler Tematik Analiz adımlarını takip ederek ve MAXQDA yazılımı kullanarak analiz edilmiştir. Bulgular üç ana tema altında toplanmıştır: 1) Tüberküloz tanısı almanın psikososyal etkileri, 2) Başa çıkma, ve 3) Deneyimlerdeki olası farklılaşmayı açıklayan unsurlar. Bulgular varolan alanyazını çerçevesinde tartışılmış, araştırmanın güçlü yönleri ve sınırlılığı belirtilmiş ve gelecek çalışmalar için öneriler paylaşılmıştır. Literatürle uyumlu olarak, kişilerarası ilişkiler ve maddi konularda yaşanan sıkıntılar en belirgin sorunlar olarak, ve başkalarını enfekte etme kaygısı, insanlardan uzak durma ve açılma ile ilgili zorluklar gibi stigmayla da ilişkilenerek öne çıkmaktadır. Bekleneceği gibi, sosyal desteğin varlığı da önemli bir unsur olmaktadır. Başkalarından alınan tepkilerin sadece stigmatize edici olmayışı ve anlayış esirgeme de içerebiliyor olması Türkiye’de daha önce yapılan çalışmalarda TB tanısı almış bireylere yönelik stigmanın orta düzeyde bulunduğu saptaması ile de uygundur. Hem toplumsal stigmayı azaltıcı eğitimlerin, hem de TB tanısı almış ve hastalığı farklı deneyimleyebilen bireylere yönelik psikososyal müdahalelerin faydası olabileceğine dikkat çekilmektedir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abel, M. H. (2002). Humor, stress and coping strategies. Humor: International Journal of Humor Research, 15(4), 365-381. doi:10.1515/humr.15.4.365
  • Açıkel, Y. G., & Pakyüz, Ç. S. (2015). Akciğer tüberkülozlu hastalarda damgalamanın değerlendirilmesi (Evaluating the stigma on patients with pulmonary tuberculosis). Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 23 (2), 136–45. doi:10.17672/fnhd.01943
  • Aggarwal, A. N. (2019). Quality of life with tuberculosis, Journal of Clinical Tuberculosis and Other Mycobacterial Diseases, 17, 100121. doi:10.1016/j.jctube.2019.100121
  • Arıkan, Z., Kuruoğlu, A., Beler, N., Oral, N., Ekim, N. N., Köktürk, O., & Levent, E. (2000). Tüberküloz olgularında hastalığın algılanması ve kişilik özellikleri (Perception of illness and personality features in tuberculosis patients). Kriz Dergisi, 8 (2), 39-45. doi:10.1501/Kriz_0000000159
  • Aryal, S., Badhu, A., Pandey, S., Bhandari, A., Khatiwoda, P., Khatiwada, P., & Giri, A. (2012). Stigma related to tuberculosis among patients attending DOTS clinics of Dharan Municipality. Kathmandu University Medical Journal, 37 (1), 48-52. doi:10.3126/kumj.v10i1.6914
  • Aslan, D., Altıntaş, H., Emri, S., & Ulaşlı, S. S. (2004). Self-evaluations of tuberculosis patients about their illnesses at Ankara Atatürk Sanatorium Training and Research Hospital, Turkey. Respiratory Medicine, 98 (7), 626-631. doi:10.1016/j.rmed.2003.12.013
  • Baral, S. C., Karki, D. K. & Newell, J. N. (2007). Causes of stigma and discrimination associated with tuberculosis in Nepal: A qualitative study. BMC Public Health, 7 (1), 211. doi:10.1186/1471-2458-7-211
  • Barnhoorn, F., & Adriaanse, H. (1992). In search of factors responsible for noncompliance among tuberculosis patients in Wardha District, India. Social Science and Medicine, 34 (11), 291-306. doi:10.1016/0277-9536(92)90271-Q
  • Bayraktar, D., & Khorshtd, L. (2017). Examination of stigmatization levels related to tuberculosis in patients and healthy individuals. Journal of Psychiatric Nursing, 8 (3), 129-136. doi:10.14744/phd.2017.30085
  • Berisha, M., Zheki, V., Zadzhmi, D., Gashi, S., Hokha, R., & Begoli, I. (2009). Level of knowledge regarding tuberculosis and stigma among patients suffering from tuberculosis. Georgian Med News, 166, 89-93. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19202229/
  • Bilge, A., & Çam, O. (2010). The fight against stigma toward mental ilness. TAF Preventive Medicine Bulletin, 9 (1), 71-78. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/47631031_The_Fight_against_Stigma_toward_Mental_Illness Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2), 77-101. doi:10.1191/1478088706qp063oa
  • Chang, B., Wu, A. W., Hansel, N. N., & Diette, G. B. (2004). Quality of life in tuberculosis: A review of the English language literature. Quality of Life Research, 13 (10), 1633–42. doi:10.1007/s11136-004-0374-1
  • Compas, B. E., Connor-Smith, J. K., Saltzman, H., Thomsen, A. H., & Wadsworth M. E. (2001). Coping with stress during childhood and adolescence: Problems, progress and potential in theory and research. Psychological Bulletin, 127 (1), 87-127. doi:10.1037/0033-2909.127.1.87
  • Connor-Smith, J. K., Compas, B. E., Wadsworth, M. E., Thomsen, A. H., & Saltzman, H. (2000). Responses to stress in adolescence: Measurement of coping and involuntary stress response. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68 (6), 976-92. doi:10.1037/0022-006X.68.6.976
  • Craig, G. M., Daftary, A., Engel, N., O’Driscoll, S., & Ioannaki, A. (2016). Tuberculosis stigma as a social determinant of health: a systematic mapping review of research in low incidence countries. International Journal of Infectious Diseases, 56, 90-100. doi:10.1016/j.ijid.2016.10.011
  • Demissie, M., Getahun, H., Lindtjorn, B. (2003). Community tuberculosis care through "TB clubs" in rural North Ethiopia. Social Science and Medicine, 56 (10), 2009-18. doi:10.1016/s0277-9536(02)00182-x.
  • Dhingra, V. K., & Khan, S. A. (2010). Sociological study on stigma among TB patients in Delhi. Indian Journal of Tuberculosis, 57 (1), 12-18. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20420039/
  • Dijker, A. J. M., & Koomen, W. (2007). Stigmatization, tolerance and repair: An integrative psychological analysis of responses to deviance. Cambridge University Press. doi:10.1017/CBO9780511489815
  • Dimitrova, B., Balabanova, D., Atun, R., & Coker, R. J. (2006). Health service providers' perceptions of barriers to tuberculosis care in Russia. Health Policy and Planning, 21 (4), 265-74. doi:10.1093/heapol/czl014
  • Dodor, E. A., Neal, K. R., & Kelly, S. J. (2008). An exploration of the causes, manifestations and consequences of tuberculosis stigma in an urban district in Ghana. The International Journal of Tuberculosis and Lung Disease, 12 (9), 1048-54. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18713503/
  • Eastwood, S. V., & Hill, P. C. (2004). A gender-focused qualitative study of barriers to accessing tuberculosis treatment in The Gambia, West Africa. International Journal of Tuberculosis Lung Disease, 8 (1), 70-75. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/7185911_A_gender-focused_qualitative_study_of_barriers_to_accessing_tuberculosis_treatment_in_The_Gambia_West_Africa
  • Folkman, S., & Lazarus, R. S. (1980). An analysis of coping in a middle-aged community sample. Journal of Health and Social Behavior, 21 (3), 219-39. doi:10.2307/2136617
  • Gibson, N., Cave, A., Doering, D., Oritz, L., & Harms, P. (2005). Socio-cultural factors influencing prevention and treatment of tuberculosis in immigrant and Aboriginal communities in Canada. Social Science and Medicine, 61 (5), 931-42. doi:10.1016/j.socscimed.2004.10.026
  • Goffman, I. (1963). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. Eaglewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. Greene, K. (1999). Disclosure of chronic illness varies by topic and target: the role of stigma and boundaries in willingness to disclose. In S. Petronio (Ed.), Balancing the secrets of private disclosures (123-135). Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. doi:10.4324/9781410604606
  • Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. (2017). Türkiye’de Verem Savaş 2017 Raporu. Ankara, Yenimahalle: Author. Retrieved from https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/haberler/verem-savas-raporu-2016-2017/Turkiyede_Verem_Savasi_2017_Raporu.pdf Hansel, N. N., Wu, A. W., Chang, B., & Diette, G. B. (2004). Quality of life in tuberculosis: Patient and provider perspectives. Quality of Life Research 13 (3), 639–52. doi:10.1023/B:QURE.0000021317.12945.f0.
  • Johnson, S. C., & Spilka, B. (1991). Coping with breast cancer: The roles of clergy and faith. Journal of Religion and Health, 30 (1), 21-33. doi:10.1007/BF00986676
  • Juniarti, N., & Evans, D. (2011). A qualitative review: the stigma of tuberculosis. Journal of Clinical Nursing, 20 (13-14), 1961-70. doi:10.1111/j.1365-2702.2010.03516.x.
  • Kendall, J. (1994). Wellness spirituality in homosexual men with HIV infection. The Journal of the Association of Nurses in AIDS Care, 5 (4), 28-34. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7948970/
  • Koenig, H. G., Larson, D. B., & Larson, S. S. (2001). Religion and coping with serious medical illness. The Annals of Pharmacotherapy, 35 (3), 352-59. doi:10.1345/aph.10215.
  • Liefooghe, R., Baliddawa, J. B., Kipruto, E. M., Vermeire, C., & De Munynck, A. O. (1997). From their own perspective. A Kenyan community's perception of tuberculosis. Tropical Medicine and International Health, 2 (8), 809-21. doi:10.1046/j.1365-3156.1997.d01-380.x.
  • Link, B. G., & Phelan, J. C. (2003). Conceptualizing stigma. Annual Review of Sociology, 27 (1), 363-85. doi:10.1146/annurev.soc.27.1.363 Long, N. H., Johansson, E., Diwan, V. K., & Winkvist, A. (2001). Fear and social isolation as consequences of tuberculosis in Vietnam: A gender analysis. Health Policy, 58 (1), 69-81. doi:10.1016/s0168-8510(01)00143-9.
  • Macq, J., Solis, A., Martinez, G., Martiny, P., & Dujardin, B. (2005). An exploration of the social stigma of tuberculosis in five “municipios” of Nicaragua to reflect on local interventions. Health Policy, 74 (2), 205-17. doi:10.1016/j.healthpol.2005.01.003.
  • Miller, C. T., & Kaiser, C. R. (2001). A theoretical perspective on coping with stigma. Journal of Social Issues, 57 (1), 73-92. doi:10.1111/0022-4537.00202
  • Mthiyane, T., Pym, A., Dheda, K., Rustomjee, R., Reddy, T., & Manie, S. (2016). Longitudinal assessment of health related quality of life of HIV infected patients treated for tuberculosis and HIV in a high burden setting. Quality of Life Research, 25 (12), 3067-76. doi:10.1007/s11136-016-1332-4
  • Narasimhan, P., Wood, J., MacIntyre, C. R., & Mathai, D. (2013). Risk factors for tuberculosis. Pulmonary Medicine, 2013, 1-11. doi:10.1155/2013/828939
  • Nezlek, J. B., & Derks, P. (2001). Use of humor as a coping mechanism, psychological adjustment, and social interaction. Humor: International Journal of Humor Research, 14 (4), 395-413. doi:10.1515/humr.2001.011
  • Özkan, S. A. (2010). Tüberküloz tedavisinin esasları (Principles of tuberculosis treatment). Toraks Kitapları, 11, 415-424.
  • Özkurt, S., Oğuzhanoğlu, N. K., Özdel, O., Altın, R., Balkanlı, H., Konya, T., & Akdağ, B. (2000). Tüberkülozlu olguların tedaviye ve sosyal yaşama uyumlarının değerlendirilmesi (Evaluation of the adjustment of tuberculosis cases to treatment and social life). Tüberküloz ve Toraks Dergisi, 48 (3), 213-18. Retrieved from http://www.tuberktoraks.org/managete/fu_folder/2000-03/2000-48-3-213-218.pdf
  • Özol, D., Koçak, O. M, Coşkunol, İ, & Egemen, E. (2005). Tüberkülozlu hastalarda kaygı durumu değerlendirmesi (Assessment of anxiety in patients with tuberculosis). Solunum Hastalıkları, 16, 66-70.
  • Öztürk, F. Ö. (2013). Ankara ilindeki verem savaşı dispanserlerinde tedavi alan tüberküloz hastalarında damgalanma (Stigma in tuberculosis patients receiving treatment at Ankara dispenseries). (Unpublished master thesis). Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Retrieved from http://acikarsiv.gazi.edu.tr/File.php?Doc_ID=9208&ses=
  • Polat, H., & Ergüney, S. (2012). Tüberküloz hastalarının yalnızlık ve depresyon düzeylerinin incelenmesi (An investigation of the loneliness and depression levels among tuberculosis patients). Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15 (1), 40-47. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunihem/issue/2656/34148
  • Polat, H. (2017). Stigma and nursing approach to tuberculosis. Journal of International Medicine, 3 (1), 50-53. Retrieved from https://www.turkiyeklinikleri.com/article/en-tuberkulozda-stigma-ve-hemsirelik-yaklasimi-78081.html Robertson, E., Hershenfield, K., Grace, S. L., & Stewart, D. E. (2004). The Psychosocial effects of being quarantined following exposure to SARS: A Qualitative Study of Toronto health care workers. Canadian Journal of Psychiatry, 49 (6), 403-407. doi:10.1177/070674370404900612
  • Rubel, A.J., & Farro, L.C. (1992). Social and cultural factors in the successful control of tuberculosis. Public HealthReports, 107(6), 626-36.Retrievedfrom https://www.jstor.org/stable/4597237?seq=1#metadata_info_tab_contents
  • Saleem, S., A. Malik, A., Ghulam, A., Ahmed, J., & Hamidah, H. (2018). Health-related quality of life among pulmonary tuberculosis patients in Pakistan. Quality of Life Research, 27 (7), 3137-43. doi:10.1007/s11136-018-1954-9
  • Sengupta, S., Pungrassami, P., Balthip, Q., Strauss, R., Kasetjaroen, Y., Chongsuvivatwong, V., & Van Rie, A. (2006). Social impact of tuberculosis in southern Thailand: views from patients, care providers and the community. International Journal of Tuberculosis and Lung Disease, 10 (9), 1008-12. Retrieved from https://www.ingentaconnect.com/content/iuatld/ijtld/2006/00000010/00000009/art00012#
  • Sert, H. (2010). Tüberkülozlu hastalarda stigmanın değerlendirilmesi (Evaluation of stigma in patients with tuberculosis). (Unpublished doctoral dissertation). Marmara Üniversitesi, İstanbul. Retrieved from https://katalog.marmara.edu.tr/eyayin/tez/T0072221.pdf
  • Sommerland, N., Wouters, E., Mitchell, E. M. H., Ngicho, M., Redwood, L., Masquillier, C., van Hoorn, R., van den Hof, S., & Van Rie, A. (2017). Evidence-based interventions to reduce tuberculosis stigma: a systematic review. International Journal of Tuberculosis and Lung Disease, 21 (11), 81-86. doi:10.5588/ijtld.16.0788.
  • Storla, D. G., Yimer, S., & Bjune, G. A. (2008). A systematic review of delay in the diagnosis and treatment of tuberculosis. BMC Public Health, 8 (1), 15. doi:10.1186/1471-2458-8-15
  • Şimşek, H., Özmen, D., & Çetinkaya, A. Ç. (2016). Evaluation of internalized stigma of tuberculosis patients. International Referred Journal of Nursing Researches, 7, 156-173. doi:10.17371/UHD.2016616570
  • Taşkın, F. & Olgun, N. (2010). Quality of life among pulmonary tuberculosis patients. Turkish Thoracic Journal, 11(1), 19-25. Retrievedfromhttp://web.a.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=e6bf6438-419a-450b-89f1-bdd9862fcfe0%40sessionmgr4006
  • Ulubayram, G., & Batıgün, A. D. (2016). Tübeküloz hastalarında stres ve stresle ilişkili faktörler. Nesne Psikoloji Dergisi, 4(7), 109-129. doi: 10.7816/Nesne-04-07-06.
  • Ünalan, D., Baştürk, M., & Ceyhan, O. (2008). Tüberkülozun yaşam olayları ile ilişkisi ve hastalığın algılanması (The relationship of tuberculosis with life events and perception of the illness). İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 15 (4), 249-55. Retrieved from https://www.bibliomed.org/mnsfulltext/134/2008_15_4_5.pdf?1611232847
  • Westaway, M. S. (1989). Knowledge, beliefs and feelings about tuberculosis. Health Education Research, 4 (2), 205-11. doi:10.1093/her/4.2.205
  • WHO. (2020). Global Tuberculosis Report 2020. Geneva: World Health Organization.. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. Retrieved from https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/336069/9789240013131-eng.pdf
  • Zolowere, D., Manda, K., Panulo, B., & Muula, A. (2008). Experiences of self-disclosure among tuberculosis patients in rural Southern Malawi. Rural and Remote Health, 8 (4), 1037. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19072002/
APA Boratav H, Karslıoğlu İnal S, Küey L (2021). Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme. , 1 - 18. 10.7816/nesne-09-19-01
Chicago Boratav Hale,Karslıoğlu İnal Sena,Küey Levent Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme. (2021): 1 - 18. 10.7816/nesne-09-19-01
MLA Boratav Hale,Karslıoğlu İnal Sena,Küey Levent Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme. , 2021, ss.1 - 18. 10.7816/nesne-09-19-01
AMA Boratav H,Karslıoğlu İnal S,Küey L Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme. . 2021; 1 - 18. 10.7816/nesne-09-19-01
Vancouver Boratav H,Karslıoğlu İnal S,Küey L Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme. . 2021; 1 - 18. 10.7816/nesne-09-19-01
IEEE Boratav H,Karslıoğlu İnal S,Küey L "Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme." , ss.1 - 18, 2021. 10.7816/nesne-09-19-01
ISNAD Boratav, Hale vd. "Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme". (2021), 1-18. https://doi.org/10.7816/nesne-09-19-01
APA Boratav H, Karslıoğlu İnal S, Küey L (2021). Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme. Nesne Dergisi, 9(19), 1 - 18. 10.7816/nesne-09-19-01
Chicago Boratav Hale,Karslıoğlu İnal Sena,Küey Levent Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme. Nesne Dergisi 9, no.19 (2021): 1 - 18. 10.7816/nesne-09-19-01
MLA Boratav Hale,Karslıoğlu İnal Sena,Küey Levent Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme. Nesne Dergisi, vol.9, no.19, 2021, ss.1 - 18. 10.7816/nesne-09-19-01
AMA Boratav H,Karslıoğlu İnal S,Küey L Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme. Nesne Dergisi. 2021; 9(19): 1 - 18. 10.7816/nesne-09-19-01
Vancouver Boratav H,Karslıoğlu İnal S,Küey L Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme. Nesne Dergisi. 2021; 9(19): 1 - 18. 10.7816/nesne-09-19-01
IEEE Boratav H,Karslıoğlu İnal S,Küey L "Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme." Nesne Dergisi, 9, ss.1 - 18, 2021. 10.7816/nesne-09-19-01
ISNAD Boratav, Hale vd. "Tüberküloz Teşhisi Almış Olma Deneyimi: Kalitatif Bir İnceleme". Nesne Dergisi 9/19 (2021), 1-18. https://doi.org/10.7816/nesne-09-19-01
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 23:24

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları