Yıl: 2022 Cilt: 15 Sayı: 30 Sayfa Aralığı: 177 - 201 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler

Öz:
Osmanlı tarım tarihinin en önemli tartışma başlıklarından birisi çiftliklerdir. Çiftlikler daha çok merkezkaç kuvvetler bağlamında toprak mülkiyeti ve köylülerin hukukî statüleri başlıkları altında ele alınırken bir meta olarak gayrimenkul piyasasındaki mübadeleleri araştırmacıların dikkatlerini yeterince çekmemiştir. Kadı sicillerindeki satış hüccetlerinden elde edilen veriler, araştırmacıların tarımın ticarileştiği bir dönemde çiftlikleri alan ve satanların profillerindeki değişimi takip edebilmelerine imkân tanır. Unvanlar ve elkâblar üzerinden hangi sosyo-ekonomik ve politik sermaye sahiplerinin çiftliklere karşı ilgilerinin arttığını öğrenebilmek 17. ve 18. yüzyıllarda Osmanlı taşrasının geçirdiği dönüşümün en azından bir boyutunun kavranmasına yardımcı olur. Bu çalışmada muhallefat defterleriyle beraber çiftlik devir kayıtları kullanılarak bir yandan Rusçuk’taki çiftliklerin yapısının ve üretim faaliyetlerinin tanımlanması, diğer yandan çiftlik satışlarında etkili olan motivasyonların tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Böylelikle çiftliklerin çoğalması ile ayanların güçlenmesi arasında kurulan ilişkinin çiftlik piyasasına yansımaları takip edilebilir. Dolayısıyla, çiftlik alım-satım kayıtları çiftlik tartışmalarına önemli bir perspektif kazandırabilecek potansiyele sahip kaynaklardandır.
Anahtar Kelime: muhallefat alım-satım kırsal ekonomi kadı sicilleri Çiftlik

Çiftliks of Ruse and Old Actors, New Figures in the Çiftlik Market

Öz:
Çiftlik is the one of the most important debate topics in Ottoman agricultural history. While they are generally evaluated under the topics of landownership and legal status of peasants in the context of centrifugal forces, as a commodity, the exchange of çiftliks in the real estate market does not attract scholars’ attention enough. Data extracted from sale contracts in the kadı records enable researchers to track changes in the profiles of çiftlik sellers and buyers in a period of commercialization of agriculture. Learning what kind of socio-economic and political capital owners are more interested in çiftliks ownership through honorific titles and elkâbs helps to comprehend at least one dimension of transformation of Ottoman provinces in 17th and 18th centuries. This article aims to describe the structure of çiftliks and their productive activities on the one hand, and on the other, to determine the motivations effective in çiftlik sales by using sale contracts along with inheritance records. Thus, the reflection of the relationship correlated between proliferation of çiftliks and rise of the local notables to the çiftlik market can be traced. Therefore, çiftlik sale contracts have the potential to add a new perspective to çiftlik debates.
Anahtar Kelime: rural economy

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • R-1 (1066-1067/ 1656-1657)
  • R-3 (1097-1100/ 1685-1688)
  • R-4 (1106-1108/ 1695-1696)
  • R-2 (1109-1112/ 1698-1701)
  • R-5 (1121-1124/ 1709-1710)
  • R-51 (1127-1128/ 1715-1716)
  • R-6 (1149-1151/ 1736-1739)
  • R-36 (1150-1151/ 1738)
  • R-7 (1151-1153/ 1738-1740)
  • R-38 (1154-1155/ 1742-1743)
  • R-8 (1191-1193/ 1777-1779)
  • R-9 (1200/ 1786)
  • ANASTASOPOULOS, Antonis - Stefanos POULIOS - Yannis SPYROPOULOS, “The Spread of Çiftliks (Large Estates) in the Eighteenth-Century Ottoman Balkans: The Case of the District of Veroia”, History, Culture and Research, Cilt III, 2019, s. 90-109.
  • AYGÜN, Yasemin, “12 Numaralı Özi ve Silistre Ahkâm Defteri (1174-1184/1760-1770) (Özet-Değerlendirme-Metin),” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, 2014.
  • BARKAN, Ömer, “Edirne Askerî Kassamı’na Âit Tereke Defterleri (1545-1659)”, Belgeler, Cilt III, Sayı 5-6, 1966.
  • BARKAN, Ömer Lütfi, Türkiye’de Toprak Meselesi: Toplu Eserler 1, Gözlem Yayınları, İstanbul 1980.
  • ERGENÇ, Özer - Hülya TAŞ, “XVII. ve XVIII. Yüzyıl Anadolusu’nda Toprak Tasarrufu ve Mülkiyeti Üzerine Değerlendirmeler”, Şehir, Toplum ve Devlet: Osmanlı Tarih Yazıları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2013, s. 246-256.
  • FAROQHI, Suraiya, Osmanlı’da Kentler ve Kentliler: Kent Mekânında Ticaret, Zanaat ve Gıda Üretimi, 1550-1650, (çev. Neyyir Kalaycıoğlu), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2000.
  • FAROQHI, Suraiya, “Land Transfer, Land Disputes and Askerî Holdings in Ankara (1592- 1600)”, Mémorial Ömer Lûtfi Barkan, Librairie d’Amérique et d’Orient Adrien Maisonneuve, Paris 1980, s. 87-99.
  • İNALCIK, Halil, “Çiftliklerin Doğuşu: Devlet, Toprak Sahipleri ve Kiracılar”, Çağlar Keyder - Faruk Tabak, der., Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1998, s. 17-35.
  • KARAGÖZ, Fatma Gül, “18. Yüzyıl Şer‘iye Sicil Örneklerinde Arazi Üzerinde Mülkiyet ve Tasarruf Haklarını Tanımlayan Terimler”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, Sayı 16, Güz 2013, s. 21-62.
  • KARAGÖZ, Fatma Gül, “1700-1750 Yılları Arasında Osmanlı Devleti’nde Arazi Hukuku Uygulamaları: Vidin ve Antakya Örneği”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2018.
  • KEYDER, Çağlar, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Büyük Ölçekli Ticari Tarım Var mıydı?”, Çağlar Keyder - Faruk Tabak, der., Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1998, s. 1-16.
  • KOKDAŞ, İrfan, “Money, Peasant Mobility, Çiftliks, and Local Politics in Salonika 1740-1820”, Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, Cilt 34, 2014, s. 135-146.
  • MARCUS, Abraham, The Middle East on the Eve of Modernity: Aleppo in the Eighteenth Century, Columbia University Press, New York 1989.
  • MCGOWAN, Bruce, Economic Life in Ottoman Europe: Taxation, Trade and the Struggle for Land, 1600-1800, Cambridge University Press, Cambridge; New York 1981.
  • MINKOV, Anton, “Ottoman Tapu Title Deeds in the Eighteenth and Nineteenth Centuries: Origin, Typology and Diplomatics”, Islamic Law and Society, Cilt 7, 2000, s. 65-101.
  • NAGATA, Yuzo, Tarihte Âyânlar: Karaosmanoğulları Üzerinde Bir İnceleme, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1997.
  • ÖZKAYA, Yücel, “Osmanlı İmparatorluğunda XVIII. Yüzyılda Göç Sorunu”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 14, Sayı 15, 1982, s. 171-210.
  • PAMUK, Şevket, The Ottoman Empire and European Capitalism, 1820-1913: Trade, Investment and Production, Cambridge University Press, Cambridge 1987.
  • PAPASTAMATIOU, Demetrios, “The Structure, Content and Development of Large Estates in the Environs of Salonica During the Period 1697-1770”, Balta, Evangelia, Georgios Salakidis, Theoharis Stavrides, der., Festschrift in Honor of Ioannis P. Theocharides, Studies on the Ottoman Empire and Turkey, vol. 2, The Isis Press, İstanbul 2014, s. 375-402.
  • PARVEVA, Stefka, “On Some Features of the Portrait of Çiftlik Hired Workers in the 17th – mid18th Century”, Études Balkaniques, Cilt LІ, Sayı 4, 2015, s. 23-74.
  • TÜLÜVELİ, Güçlü, “Honorific Titles in Ottoman Parlance: A Reevaluation”, International Journal of Turkish Studies, Cilt 11, 2005, s. 17-27.
APA BAS A (2022). Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler. , 177 - 201.
Chicago BAS AHMET ILKER Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler. (2022): 177 - 201.
MLA BAS AHMET ILKER Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler. , 2022, ss.177 - 201.
AMA BAS A Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler. . 2022; 177 - 201.
Vancouver BAS A Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler. . 2022; 177 - 201.
IEEE BAS A "Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler." , ss.177 - 201, 2022.
ISNAD BAS, AHMET ILKER. "Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler". (2022), 177-201.
APA BAS A (2022). Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler. Gazi Akademik Bakış, 15(30), 177 - 201.
Chicago BAS AHMET ILKER Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler. Gazi Akademik Bakış 15, no.30 (2022): 177 - 201.
MLA BAS AHMET ILKER Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler. Gazi Akademik Bakış, vol.15, no.30, 2022, ss.177 - 201.
AMA BAS A Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler. Gazi Akademik Bakış. 2022; 15(30): 177 - 201.
Vancouver BAS A Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler. Gazi Akademik Bakış. 2022; 15(30): 177 - 201.
IEEE BAS A "Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler." Gazi Akademik Bakış, 15, ss.177 - 201, 2022.
ISNAD BAS, AHMET ILKER. "Rusçuk Çiftlikleri ve Çiftlik Piyasasında Eski Aktörler, Yeni Figürler". Gazi Akademik Bakış 15/30 (2022), 177-201.