Yıl: 2022 Cilt: 5 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 366 - 380 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33083/joghat.2022.137 İndeks Tarihi: 02-07-2022

TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK

Öz:
Sınırsız büyümenin, doğal kaynakları yok eden üretim anlayışının ve aşırı tüketimin neden olduğu çevre sorunları konusunda ulusal ve uluslararası çevre örgütleri, sivil toplum kuruluşları ve bilim insanları uzun süredir uyarılar yapmakta ve ilgili kesimleri önlem almaya davet etmektedir. Gelişimde doğal kaynakların önemli etkisi olan turizm alanında da uygulanan yanlış politikalardan kaynaklanan çevresel sorunların artmaya başladığı görülmektedir. Bu sorunları engellemeye yönelik ulusal ve bölgesel planlarda sürekli sürdürülebilir turizm veya koruma yaklaşımı vurgulanmasına karşın uygulamada bu yaklaşımlara ters kararların alınması önemli bir sorundur. Bu çalışma, turizm gelişiminin ekonomik ve toplumsal etkileri yanında, ekolojik boyutunun eleştirel sosyal bilimler çerçevesinde incelenmesi gerektiği iddiasıyla, Türkiye’deki turizm politikalarını ve planlarını politik ekolojinin yaklaşımları ile değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, çalışmada beş yıllık kalkınma planlarında turizm konusunda alınan kararlar incelenmiş ve bu kararların gündelik hayattaki uygulamaları değerlendirilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, turizm planlamalarında doğa koruma ve sürdürülebilirlik konularına sık sık değinilmesine karşın yasalara uygun olmayan kararlar alındığı, koruma alanlarında turizm yatırımlarına izin verildiği, ormanlık alanların ve kıyıların imara açıldığı, ulusal literatürde bu olumsuz etkilere yeteri kadar ilgi gösterilmediği ve sorunların başlıca mesullerinden politik aktörlerin göz ardı edildiği sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelime:

LOOKING AT TOURISM PLANS FROM THE WINDOW OF POLITICAL ECOLOGY

Öz:
National and international environmental organizations, Non-Governmental Organizations and scientists have been warning about environmental problems caused by unlimited growth, the idea of production that destroys natural resources and excessive consumption and have been calling on managers to take precautions on this issue for a long time. In the tourism sector in Turkey, which has a significant impact on natural resources, environmental problems arising from wrong policies have begun to increase. Although sustainable tourism or conservation approach to prevent these problems is emphasized in national and regional plans, it is an important problem to take decisions contrary to these approaches in practice. This study argues that besides the economic and social effects of tourism development, its ecological dimension should be examined within the framework of critical social sciences and aims to evaluate tourism policies and plans in Turkey with the approaches of political ecology. In this direction, in the study, the decisions taken on tourism in the five-year development plans were examined and the applications of these decisions in practice were evaluated. According to the findings of the study, although nature protection and sustainability issues are frequently mentioned in tourism planning, it is seen that unlawful decisions are taken, tourism investments are allowed in conservation areas, forestry areas and coasts have been zoned for construction. In addition, it has been concluded in the study that the national literature has not shown enough interest in these negative effects, and the political actors, those primarily responsible of the problems are ignored..
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akoğlu, T. (1966), Türkiye Turizminde Fiziki Planlama Zorunluluğu. Mimarlık Dergisi, 08 (34), 9-11
  • Arı, Y. (2017). Çevresel determinizmden politik ekolojiye: Son 100 yılda Dünya’da ve Türkiye’de insan-çevre coğrafyasındaki yaklaşımlar. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(37), 1-34.
  • Blaikie, P. (1999). A review of political ecology. Zeitschrift für Wirtschaftsgeographie, 43(1), 131-147.
  • Bookchin, M. (2015). Özgürlüğün Ekolojisi. (Çev. M. K. Çoşkun). İstanbul: Sümer Yayıncılık. (Orijinal yayın tarihi, 1991)
  • Bryant, R. L. (1992). Political ecology: an emerging research agenda in Third-World studies. Political geography, 11(1), 12-36.
  • Cole, S. (2012). A political ecology of water equity and tourism: A case study from Bali. Annals of tourism Research, 39(2), 1221-1241.
  • Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2019). On Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. [Online] (www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf)
  • Çakır, M., Gümüşçü, O. ve Taş, B. (2020). Politik Ekoloji. Coğrafya Dergisi, 41, 241-254. Çaylı, E. (2020). İklimin Estetiği, Antroposen Sanatı ve Mimarlığı Üzerine Denemeler, İstanbul: Everest Yayınları.
  • Çoban, A. (2012). Ekolojik Tartışmalar Bakımından Marx’ın Düşüncesinin Değeri. Kurtuluş 2, 93-104.
  • Çoban, A. (2018). Kent ve Ekoloji. Katılımcı, Kamucu, Halkçı Yerel Yönetim Sempozyumu Kitabı.
  • Çoban, A., Özlüer, F. ve Erensü, S. (2015). Türkiye’de Doğanın Neoliberalleştirilmesi ve Bu Sürece Karşı Mücadeleler, İçinde A. Çoban (Edt.). Yerel Yönetim Kent ve Ekoloji, ss. 399-456. Ankara: İmge Kitabevi,
  • D.P.T. (1963). “Birinci Beş yıllık Kalkınma Planı”. [Online] (www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/)
  • D.P.T. (1968). “İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı”. [Online] ( www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/)
  • D.P.T. (1973). “Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı”. [Online] (www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/)
  • D.P.T. (1979). “Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı”. [Online] (www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/)
  • D.P.T. (1985). “Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı”. [Online] (www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/)
  • D.P.T. (1990). “Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı”. [Online] (www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/)
  • D.P.T. (1996). “Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı”. [Online] (www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/)
  • D.P.T. (2001). “Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı”. [Online] (www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/)
  • D.P.T. (2007). “Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı”. [Online] (www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/)
  • Douglas, J. A. (2014). What's political ecology got to do with tourism?. Tourism Geographies, 16(1), 8-13.
  • Ekinci, O. (1988). Turizm Yapılaşmasında Doğal ve Kültürel Çevrelerimiz, Mimarlık Dergisi, 5, 65-67
  • ekolojibirligi.org (2021). Salda Gölü’nde Korkutan Manzara: 30 Metre Çekildi, Göl Kıyısında Adacıklar Ortaya Çıktı. (https://ekolojibirligi.org/salda-golunde-korkutan-manzara-30-metre-cekildi-golkiyisinda-adaciklar-ortaya-cikti/> [Erişim Tarihi: 30.01.2022]
  • ekolojibirligi.org (2021). Valiliğin, Salda Gölü’ne İlişkin ‘Zarar Görme İhtimali Yüksek’ Raporu Ortaya Çıktı. (https://ekolojibirligi.org/valiligin-salda-golune-iliskin-zarar-gorme-ihtimali-yuksek-raporu-ortayacikti/> [Erişim Tarihi: 30.01.2022]
  • Ekzen, N. (1974). Turizm Ne Getirdi?, Mimarlık Dergisi, 9(10), 3-8.
  • Erensü, S., Evren, E. ve Aksu, C. (2016). Giriş: Yeğin Sular Daim Engine Akar. İçinde C. Aksu, S. Erensü ve E. Evren (Edt.). Sudan Sebepler Türkiye’de Neoliberal Su-Enerji Politikaları ve Direnişler, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Frase, P. (2018). Dört Gelecek Kapitalizmden Sonra Hayat. (Çev. A. E. Pilgir) İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları. (Orijinal yayın tarihi, 2016)
  • Harvey, D. (2015). On Yedi Çelişki ve Kapitalizmin Sonu. (Çev. E. Soğancılar). İstanbul: Sel Yayıncılık. (Orijinal yayın tarihi, 2014)
  • Hürriyet, (2007). Güvercinlik yangınında sabotaj iddiası. [Online] https://www.hurriyet.com.tr/gundem/guvercinlik-yangininda-sabotaj-iddiasi-6903405> [Erişim Tarihi: 10.10.2021]
  • Hürriyet, (1984). Çevre Kirliliğini Düşünmek Bizim İçin Lükstür. [Online] www.gecmisgazete.com/haber/- cevre-kirliligini-dusunmek-bizim-icin-lukstur-,> [Erişim Tarihi: 10.10.2021]
  • Hürriyet, (1998). Kız Kulesi’nde Beş Çayı. [Online] http://www.gecmisgazete.com/haber/kiz-kulesi-nde-bescayi> [Erişim Tarihi: 10.10.2021] Inskeep, E. (1988). Tourism planning: An emerging specialization. Journal of the American Planning Association, 54(3), 360-372.
  • Kalkınma Bakanlığı, (2014). Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı. [Online] www.sbb.gov.tr/kalkinmaplanlari/> [Erişim Tarihi: 11.10.2021]
  • Kervankıran, İ. (2015). Contribution of the Five-Year Development Plans to Tourism in Turkey, Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(2), 587-610.
  • Kervankıran, İ., Sert Eteman, F. ve Çuhadar, M. (2018). Türkiye’de iç turizm hareketlerinin sosyal ağ analizi ile incelenmesi, Turizm Akademik Dergisi, 5(1), 28-49.
  • Kervankıran, İ. ve Sert Eteman, F. (2020). Turizm ve Bölgesel Gelişme: Türkiye’de İllerin Turizm Gelişmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi. Ege Coğrafya Dergisi, 29(2), 125-140. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ecd/issue/58525/762344
  • Keul, A. (2016). A fragmented shore: class politics and the Connecticut beaches. İçinde S. Nepal ve J. Saarinen (Edt.), Political Ecology and Tourism (pp. 111-122). London/New York: Routledge.
  • Maguigad, V., King, D. ve Cottrell, A. (2015). Political ecology approach to island tourism planning and climate change adaptation: a methodological exploration. Urban Island Studies, 1, 133-151.
  • Mathis, A. ve Rose, J. (2016). Balancing tourism, conservation, and development: a political ecology of ecotourism on the Galapagos Islands. Journal of Ecotourism, 15(1), 64-77.
  • Morin, E. (2021). Yolumuzu Değiştirelim Koronovirüsün Öğrettikleri. (Çev. M. Erşen). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. (Orijinal yayın tarihi, 2020)
  • Mostafanezhad, M., Norum, R., Shelton, E. J., Thompson-Carr, A. (2016). Introduction. İçinde M.
  • Mostafanezhad, R. Norum, E. J. Shelton, A. Thompson-Carr (Edt.), Political ecology of tourism: Community, power and the environment (ss. 25-30). London/New York: Routledge.
  • Nepal, S. ve Saarinen, J. (2016). Conclusions: towards a political ecology of tourism – key issues and research prospects. İçinde S. Nepal ve J. Saarinen (Edt.), Political Ecology and Tourism (ss. 253-264). London/New York: Routledge.
  • Neumann, R. P. (2009). Political ecology: theorizing scale. Progress in human geography, 33(3), 398-406.
  • ntv.com, (2000). Kuşadası’nı Betonlaşma Bitirdi. http://arsiv.ntv.com.tr/news/24945.asp> [Erişim Tarihi: 11.10.2021]
  • Nygren, A. ve Rikoon, S. (2008). Political ecology revisited: Integration of politics and ecology does matter. Society and Natural Resources, 21(9), 767-782.
  • Offen, K. H. (2004). Historical political ecology: an introduction. Historical geography, 32, 19-42.
  • Orman Genel Müdürlüğü, (2019). Akdeniz Entegre Orman Yönet. Pro. Ekoturizm Ey. Planı. [Online] https://muglaobm.ogm.gov.tr/SitePages/OGM/OGMHaberler.aspx?List=2f7b47db%2D125a%2D49 0a%2D968e%2Da27d734ac613&ID=929&Web=54fec162%2D409b%2D4330%2Dabb4%2D48f56 9950b9> [Erişim Tarihi: 28.01.2022]
  • Özbay, H. (1988). Turizm Kıyılar ve Mimarlık, Mimarlık Dergisi, 05, 42.
  • Özberk, N. (2017). Politik Ekolojide Doğa-Toplum Diyalektik Birliğine Kuramsal Bir Bakiş: Toplumsal Doğa ve Doğanın Kapitalist Üretimi Tezi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), 71-98.
  • Özer, M. A. (2001). Derin Ekoloji. Çağdaş Yerel Yönetimler, 10(4), 61-79.
  • Özgür, B. (2021). Paramount yazışmaları ve Bodrum’daki otel derebeyliği. https://www.birgun.net/haber/paramount-yazismalari-ve-bodrum-daki-otel-derebeyligi365918?s=09> [Erişim Tarihi: 08.01.2022]
  • Öztürk, L. (2007). Sürdürülebilir Kalkınma. Ankara: İmaj Yayıncılık.
  • Paulson, S., Gezon, L. L. ve Watts, M. (2003). Locating the political in political ecology: An introduction. Human organization, 62(3), 205-217.
  • Peet, R. ve Watts, M. (2004). Liberating political ecology. İçinde R. Peets ve M Watts (Edt.), Liberation ecologies: environment, development, social movements (ss. 3-43). London/New York: Routledge.
  • Purkis, S. (2020). Yeşil Ekonominin Ekoloji Politiği: Doğanın Çığlığı. Bursa: Ekin Yayınevi.
  • Radkau, J. (2017). Doğa ve İktidar. (Çev. N. Güder), İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, (Orijinal yayın tarihi, 2000).
  • Robbins, P. (2011). Political ecology: A critical introduction. Oxford: John Wiley & Sons.
  • Roberts, J. (2020). Political ecology. Cambridge Encyclopedia of Anthropology. [Online] https://www.anthroencyclopedia.com/entry/political-ecology> [Erişim Tarihi: 10.10.2021]
  • Roussopoulos, D. (2017). Politik ekoloji: İklim krizi ve yeni toplumsal gündem. (Çev. F. D. Elhüseyni). İstanbul: Sümer Yayıncılık. (Orijinal yayın tarihi, 1993).
  • Saymaz, İ. (2021). Dağda yangını söndürürken, yamaçtaki koya 'ÇED Gerekli değildir' raporu vermişler https://halktv.com.tr/makale/dagda-yangini-sondururken-yamactaki-koya-ced-gerekli-degildirraporu-vermisler-650572> [Erişim Tarihi: 10.10.2021]
  • Schubert J. (2005). Political Ecology in Development Research. An Introductory Overview and Annotated Bibliography. Bern, Switzerland: NCCR North-South
  • Shanklin, C. W. (1993). Ecology age: Implications for the hospitality and tourism industry. Hospitality Research Journal, 17(1), 219-229.
  • Soyak, A. (2009). Türkiye’ye Yönelik Yabancı Turizmin İktisadi Etkileri. İstanbul: Derin Yayınları Sözcü Gazetesi, (2013). Ürgüp’te Çevre Katliamı, (www.sozcu.com.tr/2013/gundem/urgupte-cevre-katliami267768/, Erişim Tarihi: 13.10.2021)
  • Stonich, S. C. (1998). Political ecology of tourism. Annals of tourism research, 25(1), 25-54.
  • Tan Gazetesi, (1989). Turizm Politikaya Kurban Edildi, (http://www.gecmisgazete.com/haber/yazik-bumemlekete-10768, Erişim Tarihi: 13.10.2021)
  • Tekeli, İ. (2017). Sürdürülebilir Toplum ve Yapılı Çevre. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Thornton, T. F. ve Wanasuk, P. (2016). Indigenous tourism as a sustainable social-environmental enterprise. İçinde S. Nepal ve J. Saarinen (Edt.), Political Ecology and Tourism (ss. 21-38). London/New York: Routledge.
  • Tosun, C. ve Jenkins, C. L. (1998). The evolution of tourism planning in Third‐World countries: a critique. Progress in Tourism and Hospitality Research, 4(2), 101-114.
  • Tuncel, V. (2019). Kalkınma planlarının turizm politikaları perspektifinde değerlendirilmesi. Tourism and Recreation, 1(2), 58-66.
  • Turizm Global, (2015). Bodrum’da ‘Ağaçlandırılacak’ Denilen Alanlara Otel İnşa Edildi. [Online] https://www.turizmglobal.com/bodrumda-agaclandirilacak-denilen-alanlara-otel-insa-edildi/> [Erişim Tarihi: 10.10.2021]
  • Turizm Güncel, (2019). Kaş'ın Çukurbağ bölgesinde betonlaşma tehlikesi, www.turizmguncel.com/makale/kasin-cukurbag-bolgesinde-betonlasma-tehlikesi> [Erişim Tarihi: 5.09.2021]
  • Vayda, A. P. ve Walters, B. B. (1999). Against political ecology. Human ecology, 27(1), 167-179.
  • Vidon, E. S. (2016). The call of the wild: Power and ideology in the Adirondack Park. İçinde S. Nepal ve J. Saarinen (Edt.), Political Ecology and Tourism. London/New York: Routledge.
  • Yıldız, S. (2021). Macera Turizmi: Salda Gölünün Rüzgâr Sörfü Potansiyelinin Analizi, ASEAD, 8(3), 593- 610.
  • Yücel, A. (1966). Turizm ve Fiziki Çevresi, Mimarlık Dergisi, 8(34), 22-23.
APA kervankıran i, ÇUHADAR M, ISAYEVA S (2022). TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK. , 366 - 380. 10.33083/joghat.2022.137
Chicago kervankıran ismail,ÇUHADAR MURAT,ISAYEVA Sevınj TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK. (2022): 366 - 380. 10.33083/joghat.2022.137
MLA kervankıran ismail,ÇUHADAR MURAT,ISAYEVA Sevınj TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK. , 2022, ss.366 - 380. 10.33083/joghat.2022.137
AMA kervankıran i,ÇUHADAR M,ISAYEVA S TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK. . 2022; 366 - 380. 10.33083/joghat.2022.137
Vancouver kervankıran i,ÇUHADAR M,ISAYEVA S TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK. . 2022; 366 - 380. 10.33083/joghat.2022.137
IEEE kervankıran i,ÇUHADAR M,ISAYEVA S "TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK." , ss.366 - 380, 2022. 10.33083/joghat.2022.137
ISNAD kervankıran, ismail vd. "TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK". (2022), 366-380. https://doi.org/10.33083/joghat.2022.137
APA kervankıran i, ÇUHADAR M, ISAYEVA S (2022). TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK. Journal of gastronomy, hospitality and travel (Online), 5(1), 366 - 380. 10.33083/joghat.2022.137
Chicago kervankıran ismail,ÇUHADAR MURAT,ISAYEVA Sevınj TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK. Journal of gastronomy, hospitality and travel (Online) 5, no.1 (2022): 366 - 380. 10.33083/joghat.2022.137
MLA kervankıran ismail,ÇUHADAR MURAT,ISAYEVA Sevınj TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK. Journal of gastronomy, hospitality and travel (Online), vol.5, no.1, 2022, ss.366 - 380. 10.33083/joghat.2022.137
AMA kervankıran i,ÇUHADAR M,ISAYEVA S TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK. Journal of gastronomy, hospitality and travel (Online). 2022; 5(1): 366 - 380. 10.33083/joghat.2022.137
Vancouver kervankıran i,ÇUHADAR M,ISAYEVA S TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK. Journal of gastronomy, hospitality and travel (Online). 2022; 5(1): 366 - 380. 10.33083/joghat.2022.137
IEEE kervankıran i,ÇUHADAR M,ISAYEVA S "TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK." Journal of gastronomy, hospitality and travel (Online), 5, ss.366 - 380, 2022. 10.33083/joghat.2022.137
ISNAD kervankıran, ismail vd. "TURİZM PLANLARINA POLİTİK EKOLOJİNİN PENCERESİNDEN BAKMAK". Journal of gastronomy, hospitality and travel (Online) 5/1 (2022), 366-380. https://doi.org/10.33083/joghat.2022.137