Yıl: 2021 Cilt: 32 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 7 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5080/u25076 İndeks Tarihi: 04-07-2022

Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması

Öz:
Amaç: Klozapin, tedaviye dirençli şizofreni hastalarında halen altın standart olan bir antipsikotiktir. Bu çalışmada, şizofreni hastalarında klozapin güçlendirme yöntemlerinin incelenmesi ve güçlendirme yapılan ve yapılmayan hastaların sosyodemografik, klinik özellikler ve remisyon durumları açısından karşılaştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmaya DSM-IV tanı kriterlerine göre şizofreni tanısı alan ve klozapin tedavisi kullanan 122 poliklinik hastası dâhil edilmiştir. Hastalara DSM-IV Eksen I bozuklukları için yapılandırılmış klinik görüşme formu, Pozitif ve Negatif Sendrom Ölçeği, Klinik Genel Değerlendirme Ölçeği, İşlevselliğin Genel Değerlendirilmesi Ölçeği, Calgary Şizofrenide Depresyon Ölçeği, Panik Agorafobi Ölçeği, Yale- Brown Obsesyon ve Kompülsiyon Ölçeği ve Yetiyitimi Değerlendirme Çizelgesi II uygulanmıştır. Remisyon durumu Şizofrenide Remisyon Çalışma Grubu’nun önerdiği şizofrenide remisyon kriterleri ile saptanmıştır. Bulgular: Klozapine güçlendirme amacıyla en sık olarak ikinci bir antipsikotik eklendiği saptanmıştır. Tedavisi güçlendirilen hastaların daha yüksek dozda klozapin kullandığı ve remisyona daha az oranda girdikleri gösterilmiştir. Şizofreni ile ilgili yüksek genel psikopatoloji şiddet, depresyon, obsesif belirtiler, yeti yitimi ve düşük işlevsellik, klozapin güçlendirme grubunda daha yüksek oranda saptanmıştır. Klozapin öncesi antipsikotik kombinasyon kullanım öyküsünün klozapin tedavisini güçlendirmeyi öngören bir özellik olduğu saptanmıştır. Sonuç: Klozapini en sık güçlendirme yöntemi olarak ikinci bir antipsikotiğin tedaviye eklendiği görülmektedir. Klozapin tedavisi güçlendirilen hasta grubu, klozapin tedavisi başlanmadan önce de “tedavisi daha zor” bir hasta grubunu temsil etmektedir.
Anahtar Kelime:

Augmentation of Clozapine Due to Inadequate Treatment Response in Schizophrenia: Comparison of Patients with Augmented and Non-augmented Treatments

Öz:
Objective: Clozapine is considered to be a gold standard antipsychotic in treatment resistant schizophrenia. This study aims to investigate clozapine augmentation methods utilized in schizophrenia and compare the sociodemographic characteristics, clinical features and remission states of patients whose treatments are augmented and not. Method: This study included 122 outpatients diagnosed with DSMIV schizophrenia. Patients were assessed with the Structured Clinical Interview for DSM-IV Axis I Disorders, Positive and Negative Syndrome Scale, Clinical Global Impression Scale, Global Assessment of Functioning, Calgary Depression Scale for Schizophrenia, Panic Agoraphobia Scale, Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale and the World Health Organization Disability Assessment Schedule II. The remission state of the patients was assessed utilizing the Remission in Schizophrenia Working Group criteria for schizophrenia. Results: Combined antipsychotic drug use was the most prevalent method utilized for clozapine augmentation. Patients on augmentation treatment were on higher daily clozapine doses and their remission rates were lower. In addition, the severity of psychopathology related with schizophrenia and comorbid symptoms, the level of functioning and disability were worse in this particular patient group. History of antipsychotic combination use prior to clozapine was found to predict the future use of clozapine augmentation. Conclusion: Adding a second antipsychotic seems to be the most common method of augmenting clozapine treatment in schizophrenia. The group of patients whose clozapine treatment is augmented appears to represent a “more difficult to treat” patient group before clozapine is initiated.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Addington D, Addington J, Maticka-Tyndale E (1993) Assessing depression in schizophrenia: the Calgary depression scale. Br J Psychiatry (Suppl Dec 22): 39-44
  • Amerikan Psikiyatri Birliği (1994) Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Dördüncü Baskı (DSM-IV) (Çev. ed.: E Köroğlu). Ankara, Hekimler Yayın Birliği.
  • Andreasen NC, Carpenter WT Jr, Kane JM ve ark. (2005) Remission in schizophrenia: proposed criteria and rationale for consensus. Am J Psychiatry 162:441-9.
  • Anıl AE, Turgut İT, Kabakçı E ve ark. (2002) Klozapin tedavisi alan hastaların özellikleri, tedaviye yanıtı, başvurulan güçlendirme yöntemleri, tedavi emniyeti ve ek ilaç kullanımı: Geriye dönük dosya analizi bilgileri. 3P Dergisi 10:129-40.
  • Anıl Yağcıoğlu AE, Gürel ŞC (2018) Şizofrenide tedaviye direnç. TPD Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozukluklar. Güncellenmiş 2. Baskı. Editörler: Esen Danacı A, Böke Ö, Saka MC, Erol A, Ulusoy Kaymak S. Türkiye Psikiyatri Derneği Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozukluklar Bilimsel Çalışma Birimi. Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları, Bilimsel Çalışma Birimleri Dizisi 22, s: 494-518.
  • Aydemir Ö, Esen Danacı A, Deveci A ve ark. (2000) Calgary şizofrenide depresyon ölçeğinin Türkçe versiyonunun güvenilirliği ve geçerliliği. Arch Neuropsyhiatr 37, 82-6.
  • Bandelow B (1995) Assessing the efficacy of treatments for panic disorder and agoraphobia. II. The Panic and Agoraphobia Scale. Int Clin Psychopharmacol 10: 73-81.
  • Chakos M, Lieberman J, Hoffman E ve ark. (2001) Effectiveness of secondgeneration antipsychotics in patients with treatment resistant schizophrenia: a review and meta-analysis of randomized trials. Am J Psychiatry 158:518-26.
  • Elkis H, Buckley P (2016) Treatment-resistant schizophrenia. Psychiatr Clin North Am 39:239-65.
  • Endicott J, Spiltzer RL, Fleiss JL ve ark. (1976) The global assessment scale. A procedure for measuring overall severity of psychatric disturbance. Arch Gen Psychiatry 33:766-71.
  • Goodman WK, Price LH, Rasmussen SA ve ark. (1989) The Yale-Brown obsessive compulsive scale. I. development, use, and reliability. Arch Gen Psychiatry 46:1006-11.
  • Guy W (1976) ECDEU Assessment Manual for Psychopharmocology - Revised. U.S. Department of Health, Education and Welfare, Public Health Service, Alcohol, Drug Abuse and Mental Health Administration, National Institute of Mental Health; Psychopharmacology Research Branch; Division of Extramural Research Programs. s. 218–22.
  • Gürel ŞC, Anıl Yağcıoğlu AE (2018) Şizofrenide elektrokonvulzif tedavi ve diğer beyin uyarımı tedavileri. TPD Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozukluklar. Güncellenmiş 2. Baskı. Editörler: Esen Danacı A, Böke Ö, Saka MC, Erol A, Ulusoy Kaymak S. Türkiye Psikiyatri Derneği Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozukluklar Bilimsel Çalışma Birimi. Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları, Bilimsel Çalışma Birimleri Dizisi- No:22, s. 473-93.
  • Karamustafalıoğlu OK, Üçışık MA, Ulusoy M ve ark. (1993) Yale Brown obsesyon kompulsiyon derecelendirme ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Serbest Bildiri, 28. Ulusal Psikiyatri Kongresi Bursa.
  • Kay SR, Fiszbein A, Opler LA (1987) The positive and negative syndrome scale (PANSS) for schizophrenia. Schizophr Bull 13:261-76.
  • Kishimoto T, Hagi K, Nitta M ve ark. (2019) Long-term effectiveness of oral second-generation antipsychotics in patients with schizophrenia and related disorders: a systematic review and meta-analysis of direct head-to-head comparisons. World Psychiatry 18:208-24
  • Kostakoğlu AE, Batur S, Tiryaki A ve ark. (1999) Pozitif ve Negatif Sendrom Ölçeğinin (PANSS) Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirliği. Türk Psikoloji Dergisi 14:23-32.
  • Lehman AF, Lieberman JA, Dixon LB ve ark. (2004) Practice guideline for the treatment of patients with schizophrenia, second edition. Am J Psychiatry 161 (Suppl 2):1-56.
  • Leucht S, Corves C, Arbter D ve ark. (2009) Second-generation versus firstgeneration antipsychotic drugs for schizophrenia: a meta-analysis. Lancet 373:31-41.
  • Leucht S, Cipriani A, Spineli L ve ark. (2013) Comparative efficacy and tolerability of 15 antipsychotic drugs in schizophrenia: a multiple-treatments meta-analysis. Lancet 382(9896):951-962.
  • Moore TA, Buchanan RW, Buckley PF ve ark. (2007) The Texas medication algorithm project antipsychotic algorithm for schizophrenia: 2006 Update. J Clin Psychiatry 2007;68:1751-62.
  • National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE): Guidance (2014) Psychosis and Schizophrenia in Adults: Treatment and Management: Updated Edition https://www.nice.org.uk/guidance/cg178
  • Özkürkçügil A, Aydemir Ö, Yıldız M ve ark. (1999) DSM-IV eksen I bozuklukları için yapılandırılmış klinik görüşmenin Türkçeye uyarlanması ve güvenilirlik çalışması. İlaç ve Tedavisi Dergisi 12:233-6.
  • Pai NB, Laidlaw M, Vella SC (2012) Augmentation of clozapine with another pharmacological agent: treatment for refractory schizophrenia in the ‘real world’. Acta Psychiatr Scand126:40-6.
  • Siskind D, McCartney L, Goldschlager R ve ark. (2016) Clozapine v. first- and second generation antipsychotics in treatment-refractory schizophrenia: systematic review and meta-analysis. Br J Psychiatry 209:385-92.
  • Siskind D, Siskind V, Kisely S (2017) Clozapine response rates among people with treatment-resistant schizophrenia: data from a systematic review and meta-Analysis. Can J Psychiatry 2017 62:772-7.
  • Sommer IE, Begemann MJH, Temmerman A ve ark. (2012) Pharmacological augmentation strategies for schizophrenia patients with insufficient response to clozapine: a quantitative literature review. Schizophr Bull 38:1003-11.
  • Taylor DM, Duncan-McConnell D (2000) Refractory schizophrenia and atypical antipsychotics. J Psychopharmacol 14:409-18. Taylor DM (2017) Clozapine for treatment-resistant schizophrenia: still the gold standard? CNS Drugs 31:177-80.
  • Tek C, Uluğ B, Rezaki BG ve ark (1995) Yale-brown obsessive compulsive scale and US national institute of mental health global obsessive compulsive scale in Turkish: reliability and validity. Acta Psychiatr Scand 91: 410-3.
  • Tiihonen J, Lonnqvist J, Wahlbeck K ve ark. (2009) 11-year followup of mortality in patients with schizophrenia: a population-based cohort study (FIN11 study). Lancet 374:620-7.
  • Tural Ü, Fidaner H, Alkın T ve ark. (2000) Panik agorafobi ölçeğinin güvenirlik ve geçerliği, Turk Psikiyatri Derg 11:29-39.
  • Uluğ B, Ertuğrul A, Göğüş A ve ark. (2001) Yeti yitimi değerlendirme çizelgesinin (WHO-DAS-II) şizofreni hastalarında geçerlilik ve güvenilirliği. Turk Psikiyatri Derg 12:121-30.
  • Vayısoğlu S, Anıl Yağcıoğlu AE , Yağcıoğlu S ve ark. (2013) Lamotrigine augmentation in patients with schizophrenia who show partial response to clozapine treatment. Schizophr Res 143:207–14.
  • Wagner E, Löhrs L, Siskind D ve ark. (2019) Clozapine augmentation strategiesa systematic meta-review of available evidence. Treatment options for clozapine resistance. J Psychopharmacol 33:423-35.
  • Wahlbeck K, Cheine M, Essali A ve ark. (1999) Evidence of clozapine’s effectiveness in schizophrenia: a systematic review and meta-analysis of randomized trials. Am J Psychiatry 156:990–9.
  • Wahlbeck K, Cheine M, Essali MA (2000) Clozapine versus typical neuroleptic medication for schizophrenia. Cochrane Database Syst Rev 2:CD000059.
  • World Health Organization (1999) The World Health Organization Disability Assessment Schedule Phase II Field Trial Instrument. The World Health Organization, Geneva, Switzerland.
APA Hun Senol S, Gürcan G, ERTUGRUL A, Karahan S, ANIL YAGCIOGLU A (2021). Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması. , 1 - 7. 10.5080/u25076
Chicago Hun Senol Sevin,Gürcan Gamze,ERTUGRUL Aygün,Karahan Sevilay,ANIL YAGCIOGLU A. ELIF Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması. (2021): 1 - 7. 10.5080/u25076
MLA Hun Senol Sevin,Gürcan Gamze,ERTUGRUL Aygün,Karahan Sevilay,ANIL YAGCIOGLU A. ELIF Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması. , 2021, ss.1 - 7. 10.5080/u25076
AMA Hun Senol S,Gürcan G,ERTUGRUL A,Karahan S,ANIL YAGCIOGLU A Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması. . 2021; 1 - 7. 10.5080/u25076
Vancouver Hun Senol S,Gürcan G,ERTUGRUL A,Karahan S,ANIL YAGCIOGLU A Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması. . 2021; 1 - 7. 10.5080/u25076
IEEE Hun Senol S,Gürcan G,ERTUGRUL A,Karahan S,ANIL YAGCIOGLU A "Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması." , ss.1 - 7, 2021. 10.5080/u25076
ISNAD Hun Senol, Sevin vd. "Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması". (2021), 1-7. https://doi.org/10.5080/u25076
APA Hun Senol S, Gürcan G, ERTUGRUL A, Karahan S, ANIL YAGCIOGLU A (2021). Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi, 32(1), 1 - 7. 10.5080/u25076
Chicago Hun Senol Sevin,Gürcan Gamze,ERTUGRUL Aygün,Karahan Sevilay,ANIL YAGCIOGLU A. ELIF Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi 32, no.1 (2021): 1 - 7. 10.5080/u25076
MLA Hun Senol Sevin,Gürcan Gamze,ERTUGRUL Aygün,Karahan Sevilay,ANIL YAGCIOGLU A. ELIF Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.32, no.1, 2021, ss.1 - 7. 10.5080/u25076
AMA Hun Senol S,Gürcan G,ERTUGRUL A,Karahan S,ANIL YAGCIOGLU A Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi. 2021; 32(1): 1 - 7. 10.5080/u25076
Vancouver Hun Senol S,Gürcan G,ERTUGRUL A,Karahan S,ANIL YAGCIOGLU A Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi. 2021; 32(1): 1 - 7. 10.5080/u25076
IEEE Hun Senol S,Gürcan G,ERTUGRUL A,Karahan S,ANIL YAGCIOGLU A "Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması." Türk Psikiyatri Dergisi, 32, ss.1 - 7, 2021. 10.5080/u25076
ISNAD Hun Senol, Sevin vd. "Şizofrenide Klozapine Yetersiz Yanıt Nedeniyle Tedavi Güçlendirme: Güçlendirme Yapılan ve Yapılmayan Hastaların Karşılaştırılması". Türk Psikiyatri Dergisi 32/1 (2021), 1-7. https://doi.org/10.5080/u25076