TY  - JOUR
TI  - Delil-Hüküm İlişkisi Bağlaminda Hanefî Mezhebindeki Teklifî Hükümlere Dair Bazi Değerlendirmeler
AB  - Hanefî mezhebinde, ilgili delilin sübût-delâlet yönünden zannî-katî ol-ması ve talebin bağlayıcı olup olmaması dikkate alınarak teklifî hükümler farklı kategorilerde tespit edilmiştir. Usûl eserlerinde genel bir ifadeyle katî delille sabit olan emir ve yasakların farz ve haram, delilinde zannîlik ve şüphe bulunan emir ve yasakların ise vâcip ve tahrîmen mekruh olduğu ifade edilmektedir. Bununla birlikte Hanefî fürû fıkıh doktrininde “vâcip”ten daha güçlü etkileri olup delilinde zannîlik ve şüphe söz konusu olan ve bundan dolayı fıkıh âlimleri arasında hükmü hakkında ihtilaf edilen bazı “farz”lar tespit edilmiştir. Sonraki dönem Hanefî fakihleri bu tür hükümler için “amelî (zannî) farz” kavramını benimsemişlerdir. Ayrıca Hanefî usûl literatüründe teklifî hükümler incelenirken vâcip, genelde farz ile mukayese edilerek incelenmektedir. Bununla birlikte geç dönem bazı usûl eserlerinde ve fürû fıkıhtaki pek çok meselede vâcip, müekked sünnet ile de mukayese edilmekte ve vâcibin sünnet ile irtibatı veya sünnetten ayırt edilmesi önemli bir mesele olarak ele alınmaktadır. Bu makalede Hanefi mezhebindeki teklifî hükümler tasnifinde ara bir kategoriyi ifade eden “amelî farz”ın mahiyetinin belirginleştirilmesi amaçlanmış ve benzer şekilde Hanefî mezhebi doktrininde, delilinde zannîlik ve şüphe bulunan bazı “haram”ların varlığına dikkat çekilmiştir. Vâcip-sünnet ayrımına dair Hanefî fakihleri tarafından delilin niteliği dikkate alınarak yapılan bazı değerlendirmeler ele alınmış ve özellikle ilgili delilin mahiyetine bağlı olarak yapılan teklifî hüküm tasniflerinde çoğu zaman açık bir şekilde yer verilmeyen müekked sünnetin terk edilmesinin hükmünün ne olduğu tahkik edilmiştir. Bu araştırmada Hanefî mezhebi usûl ve fürû eserleri arasında mukayeseli ve kronolojik bir okuma yapılmaya çalışılmıştır.
AU  - BULUT, ABDURRAHMAN
DO  - 10.47424/tasavvur.1087153
PY  - 2022
JO  - Tasavvur - Tekirdağ İlahiyat Dergisi (Online)
VL  - 8
IS  - 1
SN  - 2619-9130
SP  - 413
EP  - 443
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/529625
ER  -