Yıl: 2021 Cilt: 20 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 201 - 224 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.14395/hid.939566 İndeks Tarihi: 29-07-2022

İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi

Öz:
Sanayi devrimi ile başlayan sanayileşme, dünyadaki tüm ülkeleri etkilemiştir. Sanayileşme ile birlikte kaynak arayışları hızlanmış ve ülkeler arasında bir rekabet başlamıştır. Sanayileşme sürecinde sadece üretim faktörüne odaklanılmış, doğal kaynakların tükenmesi ve kaybı dikkate alınmamıştır. Sanayileşme yarışı ve doğrusal ekonomi, doğal kaynakların hızla tükenmesinin altında yatan nedenlerdir. 1966 yılında Amerikalı ekonomist Kenneth E. Boulding, yaptığı çalışmada döngüsel ekonomi kavramından ilk kez bahsetmiştir. Döngüsel ekonomi, kaynak açısından ciddi kıtlık içinde olan ekonomiler için son derece önemli bir alandır. Sınırlı kaynakların sürdürülebilirliği ve verimli kullanımı için büyük potansiyele sahip olan döngüsel ekonomi, kalkınma hedeflerinin gerçekleştirilmesinde önemli bir yere sahiptir. Döngüsel ekonomi, sürdürülebilirlik ve gelişme açısından da önemlidir. Döngüsel ekonomiye geçiş, ekolojik denge ile ilgili Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nda belirlenen hedeflere ulaşılmasını kolaylaştırmaktadır. Hammadde alımı ile başlayan doğrusal ekonomi süreci, ürünün tasarımı ve üretimi ile devam eder. Üretilen ürün tüketicinin kullanımına sunulur ve tüketicinin kullandıktan sonra atık haline gelmesi ile son bulur. Kıt kaynakları endişe verici bir oranda tüketmenin yanı sıra, doğrusal ekonomi sürecinde büyük miktarlarda atık üretilir. Döngüsel ekonomi, doğrusal ekonominin aksine, daha az hammadde ve enerji kullanılarak üretimin yapıldığı bir üretim sürecidir. Döngüsel ekonomi sürecinde üretim süreci bir döngü içinde kendini tekrar eder. Döngüsel ekonomi süreci, hammadde satın almak yerine atıkların kullanılmasıyla başlar. Daha sonra atık kullanımı, ürünün üretimi, ürünün tüketimi ve atık için ürün tasarımı ile süreç devam eder. Döngüsel üretim süreci sürekli olarak aynı döngüyü tekrar eder. Ekolojik dengenin korunması ve israfın önlenmesi konusu, İslam dini ile döngüsel ekonominin kesişme noktasıdır. İslam dini, çevreyi korumak ve kaynakları israf etmemek gibi müminlerin günlük hayatını düzenleyen kuralları içerir. Atıklar ve ekolojik dengenin korunması ile ilgili ayetlerde bu konular ele alınmaktadır. İslami finans ürünleri arasında ekolojik dengeyi korumak amacıyla lansmanı yapılan Yeşil Sukuk, tüm yatırımcılara hitap eden bir üründür. Yeşil Sukuk, sürdürülebilirliği korumak, iklim değişikliğine uyum sağlamak ve çevre dostu projeleri finanse etmek için tasarlanmıştır. Yeşil Sukuk, iklim değişikliği, küresel ısınma, fosil yakıt tüketimi ve diğer çevre sorunlarını ortadan kaldıracak proje finansmanı ile yakından ilgilidir. Sukuk türleri dikkate alındığında Yeşil Sukuk, var olmayan ürünlerin üretimine dayalı İstisna Sukuk'a, kiralamaya dayalı İcara Sukuk'a ve ortaklığa dayalı Muşaraka Sukuk'a uyum sağlamaktadır. Bu çalışmada "İslami finans ve döngüsel ekonomi kavramları literatürde nasıl ele alınmaktadır?" sorusuna cevap aranmaya çalışılmıştır. Bu çalışma Rusydiana'nın (2019)çalışmasından yola çıkarak tasarlanmıştır. Scopus, Web of Science, Science Direct veri tabanlarında "Döngüsel Ekonomi" ve "İslami Finans" kavramlarının yer aldığı çalışmalar incelenmiştir. Veri tabanlarından elde edilen veriler incelendiğinde 2010-2021 yılları arasında anahtar kelime olarak döngüsel ekonomi kavramının kullanıldığı 56.570 çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalardan 5.667’si ekonomi, ekonometri ve finans alanında yapılmıştır. Anahtar kelime olarak döngüsel ekonomi ve İslami finans kavramlarının kullanıldığı çalışmaların sayısı ise 7’dir. İncelenen çalışmalarda İslami finans kapsamında döngüsel ekonomi projelerinin finansmanına yönelik çeşitli öneriler sunulmaktadır. Bu öneriler, hibrit finansman modeli ile finansman sağlanması, KOBİ'lerin hibrit finansman modeli ile finanse edilmesi, uzun vadeli risk paylaşımı ilkesine dayalı sözleşmelerin oluşturulması ve döngüsel ekonomi sistemine göre yeniden düzenleme raporlama standartlarının yapılmasıdır. Sonuç olarak amaçları açısından birbiriyle yakından ilişkili olan İslami finans ve döngüsel ekonomi kavramlarını ele alan çalışmaların yetersiz olduğu sonucuna varılmıştır. Literatürde İslami finans ve döngüsel ekonomi kavramlarının bir arada kullanıldığı çok az çalışma bulunmaktadır. Literatürde bu durumda ciddi bir boşluk bulunmaktadır. Bu çalışma ile literatürdeki eksiklik belirtilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelime: Ekonomik Büyüme Döngüsel Ekonomi İslami Finansal Ürünler İslami Finans Sürdürülebilirlik

Circular Economy in Islamic Finance

Öz:
The industrialization that began with the industrial revolution has affected all countries in the world. With industrialization, the search for resources has accelerated and has started a competition between countries. In the industrialization process, only the production factor was focused on, but the depletion and the loss of natural resources were not taken into account. The industrialization race and linear economy are the underlying reasons for the rapid depletion of natural resources. In 1966, American economist Kenneth E. Boulding first mentioned the circular economy concept in his study. The circular economy is an extremely important area for economies that are in severe scarcity in terms of resources. The circular economy, which has great potential for the sustainability and efficient use of limited resources, has an important place in the realization of development goals. The circular economy is also important for sustainability and development. The changeover to circular economy facilitates the achievement of the goals set out in the United Nations Development Program regarding ecological balance. The linear economy process, which starts with the purchase of raw materials, continues with the design and construction of the product. The manufactured product is offered for consumer use and ends when the consumer becomes waste after use. Besides consuming scarce resources at an alarming rate, large amounts of waste are generated in the linear economy process. Contrary to the linear economy, the circular economy is a production process in which production is made using less raw materials and energy. In the circular economy process, the production process repeats itself in a cycle. The circular economy process starts with the use of wastes rather than the purchase of raw materials. Afterward, the process continues with the product design for the use of waste, the production of the product, the consumption of the product, and the waste. The circular production process constantly repeats the same cycle.The issue of preserving ecological balance and preventing waste is the intersection point of Islam religion and the circular economy. Islamic religion includes rules that regulate the daily life of believers such as protecting the environment and not wasting resources. These issues are discussed in verses about waste and the protection of ecological balance. Green Sukuk, which has launched to protect the ecological balance among Islamic financial products, is a product that appeals to all investors. Green Sukuk is designed to protect sustainability, adapt to climate change, and finance environmentally friendly projects. Green Sukuk is closely related to project finance that will eliminate climate change, global warming, fossil fuel consumption, and other environmental problems. Considering the types of Sukuk, Green Sukuk complies with the Istisna Sukuk based on the production of non-existent products, Ijarah Sukuk based on leasing, and Musharaka Sukuk based on partnership. This study, it was tried to answer the question "How are the concepts of Islamic finance and circular economy tackle in the literature?” This study was designed based on the study of Rusydiana (2019). Studies in which the concepts of "Circular Economy" and "Islamic Finance" are included in the Scopus, Web of Science, Science Direct Indexes have been examined. When the data obtained from the indexes are examined, 56.570 studies have been conducted between 2010 and 2021, using the concept of circular economy as a keyword. 5.667 of these studies have been done in the field of economics, econometrics, and finance. The number of studies in which the concepts of circular economy and Islamic finance are used together is 7. Various suggestions for financing circular economy projects within the scope of Islamic finance are presented in the reviewed studies. These suggestions are that financing with the hybrid finance model, financing SMEs with the hybrid finance model, establishing contracts based on long-term risk-sharing principle, and readjustment reporting standards according to the circular economy system was made. As a result, it has been concluded that the studies that deal with the concepts of Islamic finance and circular economy, which are closely related to each other in terms of their purposes, are insufficient. In the literature, there are very few studies in which the concept of Islamic finance and circular economy are used together. There is a serious gap in this case in the literature. With this study, the deficiency in the literature was tried to be stated.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Diğer Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdullah, Syafiq Abdullah - Keshminder, J. S. “What drives green sukuk? A leader’s perspective”. Tandfonline. Erişim 2 Aralık 2020. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/20430795.2020.1821339
  • Alam, Nafis vd. “Green Sukuk: An Innovation in Islamic Capital Markets”. Energy and Finance, Erişim 2 Aralık 2016. https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-319-32268-1
  • Birleşmiş Milletler Kalkınma Raporu. https://annualreport.undp.org.tr/wp-content/uploads/2019/06/UNDP-TR-ROAR1718-EN.pdf
  • Bo, Ding vd. “Sukuk Issuance in China: Trends and Positive Expectations”. International Review of Management and Marketing 6/4 (2016), 1020-1025.
  • Boulding, K. E. "The Economics of the Coming Spaceship Earth in Environmental Quality Issues in a Growing Economy (ed. Daly, H. E.) (Johns Hopkins University Press, 1966).
  • Campra, Maura vd. “Islamic Countries and Maqasid Al-Shariah Towards the Circular Economy. The Dubai Case Study”.European Journal of Islamic Finance, 17 (2021), 1-10. https://doi.org/10.13135/2421-2172/4560
  • Ela, Mehmet. “Yeşil Sukuk ve Türkiye'de Uygulanabilirliği”. Yönetim ve Ekonomi 26/1 (2019), 221-237. https://doi.org/ 10.18657/yonveek.435303
  • Farhand, Zaid Muhammad, “Islamıc Finance in Sustaınable Economy: Empowerment of Sukuk Wakalah to Build Waste Industry”. Airlangga International Journal of Islamic Economics and Finance 3/1 (2020), 52-67.
  • Ibrahim, Abdul-Jalil - Shirazi, Nasim. “The Role of Islamic Finance in Fostering Circular Business Investments: the Case of OIC Countries”. Journal of Economic Cooperation & Development, 41/1 (2020), 89-120. https://search.proquest.com/scholarly-journals/role-islamic-finance-fostering-circular-business/docview/2433394491/se-2?accountid=8403
  • Islam, Nazmul vd. “Renewable energy generation from livestock waste for a sustainable circular economy in Bangladesh” Renewable and Sustainable Energy Reviews 139 (2021), 1-13. https://doi.org/10.1016/j.rser.2020.110695
  • Khan, Tariqullah – Badjie, Fatou. “Venture Waqf in a Circular Economy”. ISRA International Journal of Islamic Finance 11/2 (2019b), 187-206. https://doi.org/10.1108/IJIF-12-2018-0138
  • Khan, Tariqullah. “Reforming Islamic Finance for Achieving Sustainable Development Goals”. Journal of King Abdulaziz University: Islamic Economics 32/1 (2019a), 3-21. https://doi.org/10.4197/Islec.32-1.1
  • Khan, Tariqullah. “Islamic Blended Finance for Impectful SMEs to achieve SDGs”. Worldscientific. Erişim 10 Aralık 2020 https://doi.org/10.1142/S0217590820420060.
  • Kirchherr, Julian vd. “Conceptualizing the Circular Economy: An analysis of 114 Definitions”. Resources, Conservation and Recycling, 127 (2017), 221-232. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2017.09.005
  • Koçan, Ayşegül vd. “Yeni Ekonomi ve İş Modelleri: Döngüsel Ekonomi ve Paylaşım Ekosistemleri”. 2. Uluslararası Ekonomi Araştırmaları ve Finansal Piyasalar Kongresi (7-8-9 Kasım 2019) ed. Alican Umut. 528-548. Ankara: Detay Yayıncılık, 2019.
  • Lewandowski, Mateusz. “Designing the Business Models for Circular Economy—Towards the Conceptual Framework”. Sustainability, 8/1 (2016), 1-28. https://doi.org/10.3390/su8010043
  • Önder, Hüseyin. “Sürdürülebilir Kalkınma Anlayışında Yeni Bir Kavram: Döngüsel Ekonomi”. Dumlupınar University Journal of Social Science/Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 57 (2018), 196-204. http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=obo&AN=131982220&lang=tr&site=eds-live
  • Rahim, Siti Rohaya Mat - Mohamad, Zam Zuriyati. “Green Sukuk for Financing Renewable Energy Projects”. TUJISE 5/2 (2018), 129-144. https://doi.org/10.26414/m031
  • Rusydiana, Aam Slamet. “Analısıs Bıblıometrık Atas Studı Wakaf Terındeks Scopus”. Ekonomi Islam Indonesia 1/1 (2019), 1-17. http://journals.smartinsight.id/index.php/EII
  • Schulte, Uwe G. “New Business Models for a Radical Change in Resource Efficiency”. Environmental Innovation and Societal Transitions 9 (2013), 43-47. https://doi.org/10.1016/j.eist.2013.09.006
  • Tahir, Maimoona. Transforming Qatar into a Circular Economy: Challenges and Opportunities and the Role of Islamic Finance. Qatar: Hamad Bin Khalifa University, Doktora Tezi, 2019.
  • Kur’ân Fihristi. 9 Aralık 2020. https://kuranfihristi.net/fihrist/israf
  • ScienceDirect, ScienceDirect Database. “Aranan: Döngüsel Ekonomi-İslami Finans”. Erişim 19 Ekim 2021. https://www.sciencedirect.com.
  • Scopus, Scopus Database. “Aranan: Döngüsel Ekonomi-İslami Finans”. Erişim 19 Ekim 2021 https://www.scopus.com.
  • Web of Science, Web of Science Database. “Aranan: Döngüsel Ekonomi-İslami Finans”. Erişim 19 Ekim 2021. https://www.webofscience.com.
APA Sumer S, YANIK R (2021). İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi. , 201 - 224. 10.14395/hid.939566
Chicago Sumer Serpil,YANIK RAMAZAN İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi. (2021): 201 - 224. 10.14395/hid.939566
MLA Sumer Serpil,YANIK RAMAZAN İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi. , 2021, ss.201 - 224. 10.14395/hid.939566
AMA Sumer S,YANIK R İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi. . 2021; 201 - 224. 10.14395/hid.939566
Vancouver Sumer S,YANIK R İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi. . 2021; 201 - 224. 10.14395/hid.939566
IEEE Sumer S,YANIK R "İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi." , ss.201 - 224, 2021. 10.14395/hid.939566
ISNAD Sumer, Serpil - YANIK, RAMAZAN. "İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi". (2021), 201-224. https://doi.org/10.14395/hid.939566
APA Sumer S, YANIK R (2021). İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi. Hitit ilahiyat dergisi, 20(3), 201 - 224. 10.14395/hid.939566
Chicago Sumer Serpil,YANIK RAMAZAN İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi. Hitit ilahiyat dergisi 20, no.3 (2021): 201 - 224. 10.14395/hid.939566
MLA Sumer Serpil,YANIK RAMAZAN İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi. Hitit ilahiyat dergisi, vol.20, no.3, 2021, ss.201 - 224. 10.14395/hid.939566
AMA Sumer S,YANIK R İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi. Hitit ilahiyat dergisi. 2021; 20(3): 201 - 224. 10.14395/hid.939566
Vancouver Sumer S,YANIK R İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi. Hitit ilahiyat dergisi. 2021; 20(3): 201 - 224. 10.14395/hid.939566
IEEE Sumer S,YANIK R "İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi." Hitit ilahiyat dergisi, 20, ss.201 - 224, 2021. 10.14395/hid.939566
ISNAD Sumer, Serpil - YANIK, RAMAZAN. "İslami Finans Kapsamında Döngüsel Ekonomi". Hitit ilahiyat dergisi 20/3 (2021), 201-224. https://doi.org/10.14395/hid.939566