Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma

HAMİT MURAT ÖZCAN, (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye)
Burak ÖZDEMİR (Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu, Türkiye)
İş Ahlakı Dergisi
25 11
Yıl: 2022 Cilt: 15 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 150 - 13 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.12711/tjbe/m2903 İndeks Tarihi: 11-07-2022

Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma

Öz:
Bu araştırma sosyal mübadele kuramı ekseninde psikolojik güçlendirmenin psikolojik sahiplenme üzerindeki etkisini etik liderliğin düzenleyici rolü üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaca uygun olarak 204 banka çalışanından veriler elde edilmiştir. Etik liderlik, rollerin açıklığa kavuşturulması, etik ve adalet, güç paylaşımı boyutları; psikolojik güçlendirme, anlamlılık, yeterlilik, özerklik, etki boyutları; psikolojik sahiplenme ise duygusal sahiplenme ve iş temelli sahiplenme boyutları çerçevesinde ele alınmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular, psikolojik güçlendirme boyutları ile psikolojik sahiplenme boyutları arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir. Bununla beraber etik liderlik boyutları, özerklik ve etkinin iş temelli sahiplenme üzerindeki etkisini güçlendirmiştir. Aynı zamanda etik ve adaletin, anlamlılığın iş temelli sahiplenme üzerindeki etkisini kuvvetlendirdiği tespit edilmiştir. Bu bulgular, sosyal mübadele kuramı çerçevesinde de desteklenmektedir. Araştırmada psikolojik güçlendirme boyutlarının duygusal sahiplenme üzerindeki etkilerini etik liderlik boyutlarının düzenlemediği bulgusundan hareketle, sosyal mübadele kuramı çerçevesinde bu etkilerin etik liderliğin ötesinde hizmetkâr liderlik, ruhsal liderlik veya dönüşümcü liderlik gibi liderlik türleri sayesinde güçlendirilebileceği önerilmektedir. Araştırma, değişkenler arasındaki bu etkileri alt boyutlar kapsamında incelemesi ve sosyal mübadele kuramı çerçevesinde değerlendirmesi açısından alan yazına katkı sağlamaktadır.
Anahtar Kelime:

Perceived Ethical Leadership’s Moderating Role in Psychological Empowerment’s Effect on Psychological Ownership: A Banking Sector Study

Öz:
This research aims to examine ethical leadership’s moderating role on the effect psychological empowerment has on psychological ownership in line with social exchange theory. Data were obtained from 204 bank employees in accordance with this purpose. The dimensions of ethical leadership are role clarification, morality and fairness, and power sharing. While psychological empowerment consists of the dimensions of meaningfulness, competence, self-determination, and impact, psychological ownership is handled within the dimensions of emotional ownership and job-based ownership. The study’s findings show a significant positive relationship to exist between the dimensions of psychological empowerment and the dimensions of psychological ownership. The dimensions of ethical leadership also strengthen the effects self-determination and impact have on job-based ownership. At the same time, the dimension of morality and fairness has been found to strengthen the effect meaningfulness has on job-based ownership. These findings are also supported within the framework of social exchange theory. Based on the finding that ethical leadership’s dimensions do not moderate the effects of psychological empowerment’s dimensions on emotional ownership, strengthening these effects can be suggested within the framework of social exchange theory through other leadership styles such as servant leadership, spiritual leadership, or transformational leadership in addition to ethical leadership. The research contributes to the literature in terms of examining these effects among the variables’ sub-dimensions and evaluating them in the line with social exchange theory.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arslantaş, C. C. ve Dursun, M. (2008). Etik liderlik davranışının yöneticiye duyulan güven ve psikolojik güçlendirme üzerindeki etkisinde etkileşim adaletinin dolaylı rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 111-128.
  • Ashforth, B. E. (1989). The experience of powerlessness in organizations. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 43, 207-242.
  • Aslan, M. ve Ateşoğlu, H. (2020). Psikolojik sahiplenme ölçeğinin Türkçe uyarlaması, güvenilirlik ve geçerlilik çalışmaları. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(4), 4184-4195.
  • Avey, J. B., Avolio, B. J., Crossley, C. R. ve Luthans, F. (2008). Psychological ownership: Theoretical extensions and analysis of a multi-dimensional theory-based measure. Journal of Organizational Behavior, 29, 1–19.
  • Avey, J. B., Avolio, B. J., Crossley, C. D. ve Luthans, F. (2009). Psychological ownership: Theoretical extensions, measurement and relation to work outcomes. Journal of Organizational Behavior, 30, 173-191.
  • Avey, J. B., Wernsing, T. S. ve Palanski, M. E. (2012). Exploring the process of ethical leadership: The mediating role of employee voice and psychological ownership. Journal of Business Ethics, 107(1), 21-34.
  • Bagali M. M. (2001). Employee empowerment: A new strategy for creating a high performance work force. Management and Labour Studies, 26(2), 109-119.
  • Bandura, A. (1989). Human agency in social cognitive theory. American Psychologist, 44, 1175-1184.
  • Batson, C. D. (1995). Prosocial motivation: Why do we help others? A. T. Tesser (Ed.), Advanced social psychology içinde (ss. 332-381). New York: McGraw-Hill.
  • Bell, N. E., ve Staw, B. M. (1989). People as sculptors versus sculpture: The roles of personality and personal control in organizations. M. B. Arthur, D. T. Hall, & B. S. Lawrence (Ed.), Handbook of career theory içinde (ss. 232-251). New York: Cambridge University Press.
  • Blau, P. M. (1964). Exchange and power in social life. New York: Wiley.
  • Bolat, O. İ., Bolat, T. ve Aytemiz Seymen, O. (2009). Güçlendirici lider davranışları ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin sosyal mübadele kuramından hareketle incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 215-239.
  • Bryman, A. ve Cramer, D. (2005). Quantitative data analysis with SPSS 12 and 13. Routledge: London Brown, M.E., Trevino, L.K. ve Harrison, D.A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97, 117-134.
  • Can, N. ve Doğan, İ. F. (2020). Etik liderlik ve psikolojik güçlendirme arasındaki ilişkide örgütsel demokrasinin aracılık rolü: Bir alan araştırması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(4), 3828-3842.
  • Carless, S. A. (2004). Does psychological empowerment mediate the relationship between psychological climate and job satisfaction? Journal of Business and Psychology, 18(4), 405-425.
  • Chan, Y. H., Taylor, R. R. ve Markham, S. (2008). The role of subordinates’ trust in a social exchange-driven psychological empowerment process. Journal of Managerial Issues, 20(4), 444-467.
  • Crede, M., Chernyshenko, O. S., Stark, S., Dalal, R. S. ve Bashshur, M. (2007). Job satisfaction as mediator: An assessment of job satisfaction’s position within the nomological network. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 80, 515-538.
  • Cropanzano, R. ve Mitchell, M. S. (2005). Social exchange theory: An interdisciplinary review. Journal of Management, 31(6), 874-900.
  • Çekmecelioğlu, H. G. ve Eren, E. (2007). Psikolojik güçlendirme, örgütsel bağlılık ve yaratıcı davranış arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi. Yönetim, 18(57), 13-25.
  • Crown, W. (1998). Statistical models for the social and behavioral sciences. London: Praeger.
  • De Hoogh, A. H. B. ve Den Hartog, D. N. (2008). Ethical and despotic leadership, relationships with leader’s social responsibility, top management team effectiveness and subordinates’ optimism: A multi-method study. The Leadership Quarterly, 19(3), 297-311.
  • Derin, N. (2018). Kuruma duyulan psikolojik sahiplenme ile yenilikçi iş davranışı arasındaki ilişkide sanal kaytarmanın düzenleyici rolü. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36(1), 63-82.
  • Devine, J. (2019). Exploring the ethical leadership of bank managers. (Doktora Tezi). Walden University, Minnesota. Erişim adresi:https://scholarworks.waldenu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=8653&context=dissertations
  • Dhar, R. L. (2016). Ethical leadership and its impact on service innovative behavior: The role of LMX and job autonomy. Tourism Management, 57, 139-148.
  • Dickson, M.W., Smith, D.B., Grojean, M.W. ve Ehrhart, M. (2001). An organizational climate regarding ethics: The outcome of leader values and the practices that reflect them. Leadership Quarterly, 12, 197-218.
  • Dust, S. B., Resick, C. J., Margolis, J. A., Mawritz, M. B. ve Greenbaum, R. L. (2018). Ethical leadership and employee success: Examining the roles of psychological empowerment and emotional exhaustion. The Leadership Quarterly, 29, 570-583.
  • Dyne, L. V. ve Pierce, J. L. (2004). Psychological ownership and feelings of possession: Three field studies predicting employee attitudes and organizational citizenship behavior. Journal of Organizational Behavior, 25, 439-459.
  • Ergeneli, A., Arı, G. S. ve Metin, S. (2007). Psychological empowerment and its relationship to trust in immediate managers. Journal of Business Research, 60, 41-49.
  • Farahani, A., Abdollahi, B., Hassani, J. ve Hassanpoor, A. (2019). Perception of psychological ownership among employees of bank of industry and mine: A qualitative study. International Journal of Behavioral Sciences, 13(2), 54-61.
  • Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS: Introducing statistical method. CA: Sage Publications.
  • Furby, L. (1991). Understanding the psychology of possession and ownership: A personal memoir and an appraisal of our progress. Journal of Social Behavior & Personality, 6(6), 457–463.
  • Gist, M. E. (1987). Self-efficacy: Implications for organizational behavior and human resource management. Academy of Management Review, 12, 472-485.
  • Gürbüz, S. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile duygusal bağlılık davranışı arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 48-75.
  • Green, C. F. (1989). Business ethics in banking. Journal of Business Ethics, 8(8), 631-634.
  • Hackman, J. R. ve Oldham, G. R. (1980). Work redesign. Reading, MA: Addison-Wesley.
  • Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., ve Anderson, R. E. (2014). Multivariate data analysis. Essex: Pearson Education Limited.
  • Hair, J., Hult, T., Ringle, C. ve Sarstedt, M. (2017). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). CA: Sage Publications.
  • Hayes, A. F. (2013). Introduction to mediation, moderation and conditional process analysis: A Regression-Based Approach. New York: The Guilford Press.
  • Homans, G. C. (1958). Social behavior as exchange. American Journal of Sociology, 63, 597-606.
  • İşcan, Ö. F. ve Karabulut Çakır, S. (2019). Psikolojik güçlendirme algısı bağlamında örgütsel sosyalleşmenin psikolojik sahiplenme üzerindeki etkisi. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 6(45), 3782-3789.
  • Javed, B., Khan, A. A., Bashir, S. ve Arjoon, S. (2017). Impact of ethical leadership on creativity: The role of psychological empowerment. Current Issues in Tourism, 20(8), 839-851.
  • Johnson, P. R. (1994). Brains, heart and courage: Keys to empowerment and self‐directed leadership. Journal of Managerial Psychology, 9(2), 17-21.
  • Kacmar, K. M., Bachrach, D. G., Harris, K. J. ve Zivnuska, S. (2010). Fostering good citizenship through ethical leadership: Exploring the moderating role of gender and organizational politics. Journal of Applied Psychology, 96(3), 633-642.
  • Li, M., Gong, Z., Gilal, F.G., Van Swol, L.M., Xu, J. ve Li, F. (2021). The moderating role of ethical leadership on nurses’ green behavior intentions and real green behavior. BioMed Research International, DOI: 10.1155/2021/6628016
  • Liu, J., Wang, H., Hui, C. ve Lee, C. (2012). Psychological ownership: How having control matters. Journal of Management Studies, 49(5), 869-895.
  • Liu, F., Chow, I., Zhang, J. ve Huang, M. (2019). Organizational innovation climate and individual innovative behavior: exploring the moderating effects of psychological ownership and psychological empowerment. Review of Managerial Science, 13, 771-789.
  • Maskey, R., Fei, J. ve Nguyen, H. O. (2018). Use of exploratory factor analysis in maritime research. The Asian Journal of Shipping and Logistics, 34(2), 91-111.
  • Mayer, D. M., Aquino, K., Greenbaum, R. L. ve Kuenzi, M. (2012). Who displays ethical leadership, and why does it matter? An examination of antecedents and consequences of ethical leadership. Academy of Management Journal, 55(1), 151-171.
  • Moon, K. ve Christensen, R.K. (2021). Moderating diversity, collective commitment, and discrimination: The role of ethical leaders in the public sector. Journal of Public Administration Research and Theory, XX, 1-18. DOI: 10.1093/jopart/muab035
  • Mumcu, A. (2022). Etik liderliğin örgütsel özdeşleme üzerindeki etkisinde ahlaki kimliğin düzenleyici rolü, Alanya Akademik Bakış, 6(1), 1719-1737.
  • Palalar Alkan, D. (2015). Etik liderlik ölçeğinin Türkçe formunun güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(38), 109-121.
  • Park, C. H., Kim, W. ve Song, J. H. (2015). The impact of ethical leadership on employees’ in-role performance: The mediating effect of employees’ psychological ownership. Human Resource Development Quarterly, 26(4), 385-408. Pierce, J. L., Kostova, T., ve Dirks, K. T. (2001). Toward a theory of psychological ownership in organizations. The Academy of Management Review, 26(2), 298-310.
  • Pierce, J. L., Kostova, T., ve Dirks, K. T. (2003). The state of psychological ownership: Integrating and extending a century of research. Review of General Psychology, 7, 84–107.
  • Pierce, J. L., O’Driscoll, M. P. ve Coghlan, A. M. (2004). Work environment structure and psychological ownership: The mediating effects of control. The Journal of Social Psychology, 144(5), 507-534.
  • Philipp, B.L.U. ve Lopez, P.D.J. (2013). The moderating role of ethical leadership: Investigating relationships among employee psychological contracts, commitment, and citizenship behavior. Journal of Leadership & Organizational Studies, 20(3), 304-315.
  • Rantika, S. D. ve Yustina, A. I. (2017). Effects of ethical leadership on employee well-being: The mediating role of psychological empowerment. Journal of Indonesian Economy and Business, 32(2), 121-137.
  • Sekaran, U. ve Bougie, R. (2013). Research method for business: A skill-building approach. New York: John Wiley & Son.
  • Shukla, A. ve Singh, S. (2015). Psychological ownership: Scale development and validation in the Indian context. International Journal of Indian Culture and Business Management, 10(2), 230-251.
  • Spreitzer, G. M. (1995). Individual empowerment in the workplace: Dimensions, measurement, and validation. Academy of Management Journal, 38, 1442-1465.
  • Spreitzer, G. M. (1996). Social structural characteristics of psychological empowerment. The Academy of Management Journal, 39(2), 483-504.
  • Suifan, T. S., Diab, H., Alhyari, S. ve Sweis, R. J. (2020). Does ethical leadership reduce turnover intention? The mediating effects of psychological empowerment and organizational identification. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 30(4), 410-428.
  • Sürgevil, O., Tolay, E. ve Topoyan, M. (2013). Yapısal güçlendirme ve psikolojik güçlendirme ölçeklerinin geçerlilik ve güvenilirlik analizleri. Journal of Yasar University, 8(31), 5371-5391.
  • Şenol, L. ve Üzüm, B. (2020). Demografik özellikler ve psikolojik sahiplenme: Havacılık sektöründe bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 760-770.
  • Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. NJ: Pearson. TBB (2021). Bankacılık etik ilkeleri. Erişim adresi: https://www.tbb.org.tr/tr/ana-sayfa/ onemli-basliklar/bankacilik-etik-ilkeleri-/295
  • Thomas, K. W. ve Velthouse, B. A. (1990). Cognitive elements of empowerment: An “interpretive” model of intrinsic task motivation. Academy of Management Review, 15, 666-681.
  • Uçar, Z. (2018). Algılanan özerklik ve etki ile psikolojik sahiplenme arasındaki ilişkide kontrol algısının aracılık etkisi: Banka çalışanları üzerinde bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 18(1), 1-14.
  • Walumbwa, F. O., Avolio, B. J. ve Gardner, W. L. (2008). Authentic leadership: Development and validation of a theory-based measure. Journal of Management, 34(1), 89-126.
  • Wischnevsky, J. D. ve Damanpour, F. (2006). Organizational transformation and performance: An examination of three perspectives. Journal of Managerial Issues, 18(1), 104-130.
  • Yavan Temizkan, Ö. (2019). Psikolojik güçlendirme ile psikolojik sahiplenme arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi: Devlet hastanesi örneği. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 640-665.
  • Zhao, K. (2020). Sample representation in the social sciences. Synthese, 1-19.
  • Zhu, W., May, D. R. ve Avolio, B. J. (2004). The impact of ethical leadership behavior on employee outcomes: The roles of psychological empowerment and authenticity. Journal of Leadership and Organizational Studies, 11(1), 16-26.
APA Özcan H, Özdemir B (2022). Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. , 150 - 13. 10.12711/tjbe/m2903
Chicago Özcan Hamit Murat,Özdemir Burak Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. (2022): 150 - 13. 10.12711/tjbe/m2903
MLA Özcan Hamit Murat,Özdemir Burak Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. , 2022, ss.150 - 13. 10.12711/tjbe/m2903
AMA Özcan H,Özdemir B Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. . 2022; 150 - 13. 10.12711/tjbe/m2903
Vancouver Özcan H,Özdemir B Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. . 2022; 150 - 13. 10.12711/tjbe/m2903
IEEE Özcan H,Özdemir B "Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma." , ss.150 - 13, 2022. 10.12711/tjbe/m2903
ISNAD Özcan, Hamit Murat - Özdemir, Burak. "Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma". (2022), 150-13. https://doi.org/10.12711/tjbe/m2903
APA Özcan H, Özdemir B (2022). Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. İş Ahlakı Dergisi, 15(1), 150 - 13. 10.12711/tjbe/m2903
Chicago Özcan Hamit Murat,Özdemir Burak Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. İş Ahlakı Dergisi 15, no.1 (2022): 150 - 13. 10.12711/tjbe/m2903
MLA Özcan Hamit Murat,Özdemir Burak Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. İş Ahlakı Dergisi, vol.15, no.1, 2022, ss.150 - 13. 10.12711/tjbe/m2903
AMA Özcan H,Özdemir B Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. İş Ahlakı Dergisi. 2022; 15(1): 150 - 13. 10.12711/tjbe/m2903
Vancouver Özcan H,Özdemir B Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. İş Ahlakı Dergisi. 2022; 15(1): 150 - 13. 10.12711/tjbe/m2903
IEEE Özcan H,Özdemir B "Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma." İş Ahlakı Dergisi, 15, ss.150 - 13, 2022. 10.12711/tjbe/m2903
ISNAD Özcan, Hamit Murat - Özdemir, Burak. "Psikolojik Güçlendirmenin Psikolojik Sahiplenme Üzerindeki Etkisinde Etik Liderlik Algısının Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma". İş Ahlakı Dergisi 15/1 (2022), 150-13. https://doi.org/10.12711/tjbe/m2903
Sayfa Oluşturulma Tarihi
18-04-2024 1:36

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları