TY  - JOUR
TI  - Metinsel-Aşkınlık İlişkileri Bağlamında Orhan Pamuk Romanlarında İzleksel Çerçeve
AB  - Metinsel-Aşkınlık ilişkileri, yazınsal bir metnin kendisi dışındaki anlatılarla bir arada okunmasını mümkün kılan, büyük ölçüde eşsüremli gerçekleşen okuma edimine bağlı olarak ortaya çıkan ve bu okuma tecrübesine bağlı biçimde tespit edilen yazınsal ya da sanatsal ilgiler bütünüdür. Bu ilgiler, bilhassa Orta Çağ karnaval kültürünün edebiyata tezahürüyle edebiyatta söyleşim ve çokseslilik olgularıyla beraber izlenmekte; postmodernist metinlerle birlikte metinsel-aşkınlık ilişkilerinin estetik birer öge hâlini aldığı tespit edilmektedir. Metinsel-aşkınlık biçimleri, alıntılama, anıştırma, epigraf, içanlatı gibi göndergesellik eksenli ortakbirliktelik ilişkileri; öykünme (pastiş), yansılama (parodi), alaycı (gülünç) dönüştürüm gibi türev ilişkileri ve yenidenyazım çerçevesinde gerçekleşen metin-ötesi ilgilerden oluşmaktadır. Orhan Pamuk romanları, yenilikçi ve deneysel roman çizgisinde değerlendirilmektedir. Bu roman kuruluşunda metinsel-aşkınlık ve estetiksel-aşkınlık biçimleri birer estetik unsur olmanın yanında, kuramsal dayanaklar olarak romanların biçemsel çerçevelerini oluşturmaktadır. Gérard Genette’in metinsel-aşkınlık ilişkileri tasnifi temelinde ele alınan Orhan Pamuk romanlarında metinsel-aşkınlık ilişkileri, üst-metinsellik, yorumsal üst-metinsellik, ana-metinsellik ve göndergesellik ilişkisi ekseninde kurgulanmış ve bu eserler kanonlaşmış başka eserlerle anlamsal bir bütünü oluşturacak biçimde örüntülenmiş görünmektedir. Metni ve metin ötesini meydana getiren her bir ilginin, izleksel veya kuramsal bir anlamı teşkil edecek biçimde kurulduğu anlaşılmaktadır. Üst-metin ve yorumsal üst-metin çerçeveleriyle büyük ölçüde romancılığındaki kuramsal doğrultuyu sağlamakta olan Pamuk, göndergesellik ve ana-metinsellik uygulamalarıyla kendi roman kuramının izleksel çerçevesini oluşturur. Metinsel-aşkınlık biçimleriyle Pamuk, romanlarının temel izleklerini meydana getiren Doğu-Batı, eş-ruh ve baba-oğul izlekleri etrafında “kimlik” ve “kendilik” olgularını vurgular görünmektedir.
AU  - KUNDURACI, Gizem
DO  - 10.21497/sefad.1128339
PY  - 2022
JO  - Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
VL  - 0
IS  - 47
SN  - 1300-4921
SP  - 75
EP  - 98
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/534885
ER  -