Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum

ŞENTÜRK, Vesile; EMİROĞLU, Remzi; ÖZEL, Sevgi; Sezer, Siren; SAĞDUYU, Afşin

Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum

Afşin SAĞDUYU, (Başkent Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Vesile ŞENTÜRK, (Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Siren SEZER, (Başkent Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Nefroloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Remzi EMİROĞLU, (Başkent Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Genel Cerrahi Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Sevgi ÖZEL (Başkent Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Türk Psikiyatri Dergisi

27 6

Yıl: 2006 Cilt: 17 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 22 - 31 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum

Öz:

Amaç: Bu araştırmada, hemodiyalize giren ve böbrek nakli ameliyatı yapılan hastalarda, ruhsal morbidite ve yaşam kalitesi düzeylerinin karşılaştırılması; ruhsal morbidite, yaşam kalitesi ve tedaviye uyumu etkileyen risk faktörlerinin belirlenerek, literatür bilgileri ışığında tartışılması hedeflenmiştir.Yöntem: Beş yıl ya da daha uzun süredir, hemodiyaliz programında olan 34, böbrek nakli yapılmış olan 30 hastaya, geriye doğru dosya tarama yöntemiyle ulaşılarak; Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği, Kısa Form-36, Rotter’in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği, Böbrek Nakli Uyum Değerlendirme Skalası ve Sosyodemografik ve Sağlık Bilgi Formu uygulanmıştır.Bulgular: Hastaların % 26.6’sı nakil ameliyatı öncesinde bilgilendirilmediğini ya da yetersiz bilgilendirildiğini, hasta yakınlarının % 46.6’sı sağlık tutumu önerilerine uyumun iyi düzeyde olduğunu belirtmiştir. Eğitim düzeyinin düşmesi depresyon alt ölçeği’nde eşik puanı geçme yönünde; böbrek nakli grubunda olma, depresyon-anksiyete düzeyinin azalması, iç kontrol odağına inancın artması ve evli olmama özellikleri de yaşam kalitesinde artış yönünde yordayıcı etkiye sahiptir.Sonuç: Ameliyat öncesi bilgilendirme ve tedaviye uyum oranlarının düşüklüğü başta olmak üzere, alınan sonuçlar, ruhsal desteği artırmaya, bilgilendirmeye, tedaviye uyumu ve yaşam kalitesini iyileştirmeye odaklanan programlar geliştirilmesine gereksinim olduğuna işaret etmektedir.

Anahtar Kelime: Renal diyaliz Böbrek nakli Hasta uyumu Yaşam kalitesi Geriyedönük çalışma

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aghanwa HS, Morakinyo O (1997) Psychiatric complications of hemodialysis at a kidney center in Nigeria. J Psychosom Res, 42 (5): 445-451.
Akman B, Özdemir FN, Sezer S ve ark. (2004) Depression levels before and after renal transplantation. Transplantation Proceedings, 36: 111-113.
Arapaslan B, Soykan A, Soykan C ve ark. (2004) Cross-sectional assessment of psychiatric disorders in renal transplantation patients in Turkey: a preliminary study. Transplantation Proceedings, 36: 1419-1421.
Aulakh BS, Singh SK, Khanna S ve ark. (2003) Erectile dysfunction in uremic patients and the effect of renal transplantation ? Our experience. Transplantation Proceedings, 35: 315-319.
Aydemir Ö, Güvenir T, Küey L ve ark. (1997) Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 8(4): 280-287.
Baines LS, Joseph JT, Jindal RM ve ark. (2002) Emotional issues after kidney transplantation : a prospective psychotherapeutic study. Clin Transplant, 16 (6): 450-454.
Cameron JI, Whiteside C, Katz J ve ark. (2000) Differences in quality of life across renal replacement therapies. A meta-analytic comparison. Am J Kidney Disease, 35 (4): 629-637.
Covic A, Seica A, Gusbeth-Tatomir PG ve ark. (2004) Illness representations and quality of life scores in hemodialysis patients. Nephrol Dial Transplant, 19: 2078-2083.
Cvengros JA, Christensen AJ, Lawton WJ (2004) The role of perceived control and preference for control in adherence to a chronic medical regimen. Ann Behav Med, 27(3): 155-161.
Dağ İ (1991) Rotter?in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği?ni (RİDKOÖ) üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Psikoloji Dergisi, 7 (26): 10-16.
Franke GH, Reimer J, Philipp T ve ark. (2003) Aspects of qualtiy of life through end-stage renal disease. Qual Life Res, 12: 103-115.
Fukunishi I, Kitaoka T, Shiari T ve ark. (2002) Psychiatric disorders among patients undergoing hemodialysis therapy. Nephron, 91: 344-347.
Jindel RM, Joseph JT, Morris MC ve ark. (2003) Noncompliance after kidney transplantation: A systematic review. Transplantation Proceedings, 35: 2868-2872.
Jofre R, Lopez-Gomez JM, Moreno F ve ark. (1998) Changes in quality of life after renal transplantation. Am J Kidney Dis, 32: 93-100.
Johnson CD, Wicks MN, Milstead J ve ark. (1998) Racial and gender fifferences in quality of life following kidney transplantation. Image J Nurs Sch, 30: 125-130.
Kiley D, Lam CS, Pollak R (1993) A sudy of treatment compliance following kidney transplantation. Transplantation, 55: 51-56.
Kimmel PL, Thamer M, Richard CM ve ark. (1998) Psychiatric illness in patients with end-stage renal disease. Am J Med, Sep, 105(3): 214-221.
Kimmel PL, Peterson RA, Weihs KL ve ark. (2000) Multiple measurements of depression predict mortality in a longitudinal study of chronic hemodialysis outpatients. Kidneynt, 57:2093-2098.
Kimmel PL, Peterson RA (2005) Depression in end-stage renal disease patients treated with hemodialysis: tools, correlates, outcomes, and needs. Semin Dial, 18(2): 91-97.
Knight EL, Ofsthun N, Teng M ve ark. (2003) The association between mental health, physical function, and hemodialysis mortality. Kidney Int, 63: 1843-1851.
Koçyiğit H, Aydemir Ö, Ölmez N ve ark. (1999) Kısa Form-36 (SF-36)?nın Türkçe versiyonunun güvenilirliği ve geçerliliği. İlaç ve Tedavi Dergisi, 12: 102-106.
Lasapanora F, Paradiso M, Milan MGL ve ark. (2004) Erectile dysfunction after kidney transplantation: Our 22 yeras of experience. Transplantation Proceedings, 36: 502-504.
Lopes AA, Bragg J, Young E ve ark. (2002) Depression as a predictor of mortality and hospitalization among hemodialysis patients in USA and Europe. Kidney Int Jul, 62(1): 199-207.
Lowrie EG, Braun C, Lepain N ve ark. (2003) Medical Outcomes Study Short Form-36: a consistent and powerful predictor of morbidity and mortality in dialysis patients. Am J Kidney Dis, 41:1286-1292.
Matas AJ, Halbert RJ, Barr ML ve ark. (2002) Life satisfaction and adverse effects in renal transplant recipients: a longitudinal analysis. Clin Transplant, 16: 113-121.
Raiz L, Davies EA, Ferguson RM (2003) Sexual functioning following renal transplantation. Health Soc Work, 28(4): 264-272.
Rapisarda F, Tarantino A (2004) Non compliance predictive factors in renal transplantation. G Ital Nefrol, 21(1): 51-56.
Revuelta KL, Lopez FJG, Moreno FA ve ark. (2004) Perceived mental health at the start of dialysis as a predictor of morbidity and mortality in patients with end-stage renal disease (CALVIDIA Study). Nephrol Dial Transplant, 19: 2347-2353.
Rotter JB (1966) Generalized expectancies for internal vs external control of reinforcement. Psychological Monographs, 80: 1-28.
Sağduyu A, Erten Y (1998) Hemodiyalize giren kronik böbrek hastalarında ruhsal bozukluklar. Türk Psikiyatri Dergisi, 9(1): 13-22.
Sağduyu A, Özel S (2000) Böbrek nakli adaylarında ruhsal sorunlar ve yeti yitimi. Türk Psikiyatri Dergisi, 11(2): 103-112.
Schlebusch L, Pillay BJ, Louw J (1989) Depression and self-report disclosure after live related donor and cadaver renal transplants. S Afr Med J, 75: 490.
Sensky T (1989) Psychiatric morbidity in renal transplantation.Psychother Psychosom, 52 (1-3): 41-46.
Soykan A, Boztaş H, Kutlay S (2004) Depression and its 6-month course in untreated hemodialysis patients: a preliminary prospective follow-up study in Turkey. Int J Behav Med, 11(4): 243-245.
Soykan A, Boztaş H, Kutlay S ve ark. (2005) Do sexual dysfunctions get better during dialysis? Results of a six-month prospective follow-up study from Turkey. Int J Impotance Res, 17:359-363.
Surman OS (1989) Psychiatric aspects of organ transplantation. Am J Psychiatry, 146:972-982.
Taşkapan H, Ateş F, Kaya B ve ark. (2005) Psychiatric disorders and large interdialytic weight gain in patients on chronic haemodialysis Nephrology, 10: 15-20.
Tossani E, Cassano P, Fava M (2005) Depression and renal disease. Semin in dialysis, 18 (2): 73-81.
Tsujimura A, Matsumiya K, Tsuboniwa N ve ark. (2002) Effects of renal transplantation on sexual function. Arch Andrology, 48: 467-474.
Ware JE, Snow KK, Kosinski M ve ark. (1993) SF-36 Health Survey Manual and Interpretation Guide. Boston. MA: Health Institute. New England Medical Center.
Zigmond AS, Snaith PR (1983) The hospital anxiety and depression scale. Acta Psychiatr Scand, 67: 361-370.

APA	SAĞDUYU A, ŞENTÜRK V, Sezer S, EMİROĞLU R, ÖZEL S (2006). Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum. , 22 - 31.
Chicago	SAĞDUYU Afşin,ŞENTÜRK Vesile,Sezer Siren,EMİROĞLU Remzi,ÖZEL Sevgi Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum. (2006): 22 - 31.
MLA	SAĞDUYU Afşin,ŞENTÜRK Vesile,Sezer Siren,EMİROĞLU Remzi,ÖZEL Sevgi Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum. , 2006, ss.22 - 31.
AMA	SAĞDUYU A,ŞENTÜRK V,Sezer S,EMİROĞLU R,ÖZEL S Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum. . 2006; 22 - 31.
Vancouver	SAĞDUYU A,ŞENTÜRK V,Sezer S,EMİROĞLU R,ÖZEL S Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum. . 2006; 22 - 31.
IEEE	SAĞDUYU A,ŞENTÜRK V,Sezer S,EMİROĞLU R,ÖZEL S "Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum." , ss.22 - 31, 2006.
ISNAD	SAĞDUYU, Afşin vd. "Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum". (2006), 22-31.

APA	SAĞDUYU A, ŞENTÜRK V, Sezer S, EMİROĞLU R, ÖZEL S (2006). Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(1), 22 - 31.
Chicago	SAĞDUYU Afşin,ŞENTÜRK Vesile,Sezer Siren,EMİROĞLU Remzi,ÖZEL Sevgi Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum. Türk Psikiyatri Dergisi 17, no.1 (2006): 22 - 31.
MLA	SAĞDUYU Afşin,ŞENTÜRK Vesile,Sezer Siren,EMİROĞLU Remzi,ÖZEL Sevgi Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.17, no.1, 2006, ss.22 - 31.
AMA	SAĞDUYU A,ŞENTÜRK V,Sezer S,EMİROĞLU R,ÖZEL S Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum. Türk Psikiyatri Dergisi. 2006; 17(1): 22 - 31.
Vancouver	SAĞDUYU A,ŞENTÜRK V,Sezer S,EMİROĞLU R,ÖZEL S Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum. Türk Psikiyatri Dergisi. 2006; 17(1): 22 - 31.
IEEE	SAĞDUYU A,ŞENTÜRK V,Sezer S,EMİROĞLU R,ÖZEL S "Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum." Türk Psikiyatri Dergisi, 17, ss.22 - 31, 2006.
ISNAD	SAĞDUYU, Afşin vd. "Hemodiyalize giren ve böbrek nakli yapılan hastalarda ruhsal sorunlar, yaşam kalitesi ve tedaviye uyum". Türk Psikiyatri Dergisi 17/1 (2006), 22-31.