Yıl: 2022 Cilt: 15 Sayı: 58 Sayfa Aralığı: 1688 - 1717 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29228/Joh.60753 İndeks Tarihi: 26-07-2022

KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ

Öz:
Klâsik Türk edebiyatında, günümüz ana dili öğretiminin önemli bir bölümünü oluşturan yazma eğitimi, genellikle münşeatlar aracılığıyla yürütülmüştür. Münşeat, resmî ve özel her türlü yazışma ve bunların yazılmasıyla ilgili kuralların bilgisini ifade eden inşâ kelimesinden türemiş olup usta yazarların, şairlerin kaleme aldığı sanatlı nesir yazılarını ve bunların bir araya toplandığı mecmuaları ifade etmektedir. Sanatlı yazma kaidelerini, usullerini öğretmek, bu hususlarda yol göstermek amacıyla oluşturulan didaktik münşeatlara ise klâsik yazma eğitiminin kaynak eserleri olarak bakılabilir. Anlama ve anlatma bakımından çok yönlü bir gelişmede etkin role sahip yazma becerisinin kazandırılmasında kullanılan araçlar bağlamında şiir, klâsik yazma eğitiminde özel olarak vurgulanmaktadır. Buna karşılık günümüz yazma eğitiminin teorik arka planını oluşturan kaynak kitaplarda, yazılı anlatım türleri arasında bahsedilmesi ve yaratıcı yazma etkinlikleri dışında şiire gereken önemin yeterince verildiğini söylemek güçtür. Bu çalışma, klâsik yazma eğitiminde şiirin yerini, önemini, görev ve etkilerini; şiire yüklenen anlamı gözler önüne sermek amacıyla hazırlanmıştır. Bu kapsamda bir dönemin edebî ve kültürel hayatına damgasını vurmuş olan klâsik edebiyatta yazma eğitimini büyük ölçüde üstlenen ve bu eğitimin kaynak eserlerini teşkil eden münşeatlar incelenmiş ve klâsik yazma eğitimine göre yazma becerisinin gelişiminde; üslup olarak yazılı anlatımın etkileyiciliğinde şiirin yeri ve önemi nedir? Şiirin kullanılmaması gereken yazılı anlatım türleri nelerdir? sorularının cevapları aranmıştır. Çalışma mat eryalini teşkil eden eserlerden doküman incelemesi yöntemiyle toplanan veriler betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Yazılı anlatım becerisinin gelişiminde bireyin düşünsel alt yapısını oluşturmaya katkı sağlaması yönüyle şiirin ön plana çıkarıldığı; yazılı anlatımın üst düzeyde bir üslupla ortaya konmasında şiirden ve şiirin imkânlarından yararlanmanın önemine işaret edildiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu çalışma; yazma becerisini geliştirmede şiirin önemi, katkıları, işlevi hususlarına yazılması tasarlanan yazma eğitimi kaynak kitaplarında daha fazla yer verilmesine dikkat çekmeyi hedeflemektedir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Açık Önkaş, N. (2009). Çocuk edebiyatı kitaplarında şiirin yeri. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE) (23), 1-12.
  • Akkaya, N. (2010). Âşık tarzı şiir geleneğinde halk eğitimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi (27), 88-100.
  • Aksan, D. (2013). Şiir Dili ve Türk Şiir Dili (Dilbilim Açısından). Bilgi Yayınevi.
  • Akyol, H. (2014). Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri. Pegem Akademi.
  • Bahar, M. A. (2010). Türkçe Öğretiminde Şiir. Yayımlanmamış yüksek lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15.
  • Baş, T. ve Akturan, U. (2017). Sosyal Bilimlerde Bilgisayar Destekli Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
  • Çuhadar, M. (1995). Fesahat. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt. 12, s.423- 424). İslam Ansiklopedisi. TDV Yayınları.
  • Demir, A. (2020). Türkçe eğitiminde şiir ve yaratıcı düşünme. The Journal of Academic Social Science Studies (79), 131-145.
  • Durmuş, İ. ve Pala, İ. (2001). İstiare. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt. 23, s. 315-318). TDV Yayınları Hacı Nuri Efendi. (1886). Münşeât-ı Azîziye (5. Baskı). Cemal Efendi Matbaası.
  • İnşâ Risâlesi. (t. y.). Süleymaniye Kütüphanesi. Yazma Bağışlar Bölümü. No: 4009.
  • Kaya, B. (2013). Yaratıcı yazma becerisinin geliştirilmesine yönelik yapılan çalışmalardan bir derleme. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 1(2), 89-101.
  • Kavâʽid-i İnşâ ve Münşeât (tarih yok). Süleymaniye Kütüphanesi, Hâlet Efendi Bölümü. No: 815.
  • Kaya, M. (2013). Okuma-yazma öğretiminde şiir. Dil ve Edebiyat Dergisi, 10(1), 49-96.
  • Kıbrıs, İ. (2008). Şiir nedir, anadili öğretiminde şiirden nasıl yararlanılır? A. Tazebay ve S. Çelenk (Ed.), Türkçe Öğretimi (İlke-Yöntem-Teknikler) içinde (ss. 331-356). Maya Akademi Yayın Dağıtım.
  • Kırca, E. (2016, Aralık). Münşeât mecmuâlarının tarihi gelişimi ve Râmî Mehmed Paşa'nın "Hulâsa-i İnşâ" isimli eseri. Tarih ve Gelecek Dergisi, 2(3), 84-100.
  • MEB. (2015). Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Millî Eğitim Basımevi
  • Osman-zâde Tâib. (tarih yok). Münşeât-ı Osman-zâde Taib. Süleymaniye Kütüphanesi, Serez Bölümü. No: 2771.
  • Özlek, E. (2021). Yazma Eğitimi Açısından Türkçe Münşeatların İncelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
  • Özlek, E. ve Kavruk, H. (2022). Yazma Eğitimi Açısından Türkçe Münşeatlar. Ihlamur Akademi Yayınları.
  • Parlatır, İ. (2011). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. Yargı Yayınevi.
  • R. Fâik (1312). Fenn-i İnşâ. Karabet Matbaası.
  • Recaizâde Mahmud Ekrem. (2016). Talim-i Edebiyyat. Dün bugün yarın yayınları.
  • Sever, S. (2004). Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme. Anı Yayıncılık.
  • Süleyman Bey, (1288). Mebâni'l-İnşâ (Cilld-i Evvel). Mekteb-i Fünûn-ı Harbiyye-i Hazret-i Şâhâne.
  • Şeyh Mahmud b. Edhem. (1491). Gülşen-i İnşâ. Süleymaniye Kütüphanesi, Kadı-zâde Mehmed Efendi Bölümü. No: 421.
  • Şimşek, H. (2009). Eğitim tarihi araştırmalarında yöntem sorunu. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(1), 33-51.
  • Şimşek, Ş. (2017). Konuşma ve yazma etkinliklerinde şiir metinlerinin kullanımı. Turkish Studies, 12(34), 371-380.
  • TDK. (2005). Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Unan, F. (2014). Yahyâ bin Mehmed el-Kâtib Menâhicü'l-İnşa. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Yakıcı, A., Yelok, V. S., Doğan, M. C. ve Yücel, M. (2008). Üniversiteler İçin Türkçe 1 Yazılı Anlatım. Gazi Kitabevi Yayınları.
  • Yıldırım, E. (2012). Şiirin Türkçe Eğitimindeki İşlevi ve İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarındaki Şiirlerin Yerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
APA Özlek E, KAVRUK H (2022). KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ. , 1688 - 1717. 10.29228/Joh.60753
Chicago Özlek Emine,KAVRUK Hasan KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ. (2022): 1688 - 1717. 10.29228/Joh.60753
MLA Özlek Emine,KAVRUK Hasan KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ. , 2022, ss.1688 - 1717. 10.29228/Joh.60753
AMA Özlek E,KAVRUK H KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ. . 2022; 1688 - 1717. 10.29228/Joh.60753
Vancouver Özlek E,KAVRUK H KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ. . 2022; 1688 - 1717. 10.29228/Joh.60753
IEEE Özlek E,KAVRUK H "KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ." , ss.1688 - 1717, 2022. 10.29228/Joh.60753
ISNAD Özlek, Emine - KAVRUK, Hasan. "KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ". (2022), 1688-1717. https://doi.org/10.29228/Joh.60753
APA Özlek E, KAVRUK H (2022). KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ. Tarih Okulu Dergisi, 15(58), 1688 - 1717. 10.29228/Joh.60753
Chicago Özlek Emine,KAVRUK Hasan KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ. Tarih Okulu Dergisi 15, no.58 (2022): 1688 - 1717. 10.29228/Joh.60753
MLA Özlek Emine,KAVRUK Hasan KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ. Tarih Okulu Dergisi, vol.15, no.58, 2022, ss.1688 - 1717. 10.29228/Joh.60753
AMA Özlek E,KAVRUK H KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ. Tarih Okulu Dergisi. 2022; 15(58): 1688 - 1717. 10.29228/Joh.60753
Vancouver Özlek E,KAVRUK H KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ. Tarih Okulu Dergisi. 2022; 15(58): 1688 - 1717. 10.29228/Joh.60753
IEEE Özlek E,KAVRUK H "KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ." Tarih Okulu Dergisi, 15, ss.1688 - 1717, 2022. 10.29228/Joh.60753
ISNAD Özlek, Emine - KAVRUK, Hasan. "KLÂSİK DÖNEM TÜRKÇE YAZMA EĞİTİMİNDE ŞİİRİN YERİ". Tarih Okulu Dergisi 15/58 (2022), 1688-1717. https://doi.org/10.29228/Joh.60753