Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi
Yıl: 2005 Cilt: 16 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 276 - 283 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi
Öz: Huy (temperament), karakter ve kişilik kavramları çoğu zaman yanlış olarak eş anlamda kullanılmakla birlikte farklı anlamlar taşımaktadır. Hipokrat’ın dört sıvı kuramından beri bazı huyların ve kişilik özelliklerinin psikiyatrik bozukluklara yatkınlık yarattığı düşünülmüştür. Kraepelin, Schneider ve Kretschmer belirgin psikiyatrik bozuklukların minör çeşitleri olarak tanımladıkları huy özelliklerinin bir yelpaze üzerinde yer aldığını söyleyen ilk yazarlardır. Akiskal’ın “silik ikiuçluluk” ve “duygulanımsal huylar” (affective temperaments) kavramları, tanımlayıcı psikiyatride önemli bir gelişmedir. Bunun yanı sıra, Cloninger’in huyun biyolojik ve genetik yönünü vurgulayarak geliştirdiği dört boyutu huy ve üç boyutu karakteri tanımlayan psikobiyolojik yaklaşımı, kişiliği huy ve karakterin bileşimi olarak tanımlamaktadır. Kişilik bozuklukları ve duygudurum bozuklukları arasındaki ilişki üzerine farklı varsayımlar öne sürülmüştür ancak henüz hiç biri tek başına yeterli açıklamayı sağlayamamaktadır. DSM-III ile çok eksenli sınıflama getirilerek, kişilik bozuklukları, Eksen II bozukluklar altında incelenmiştir. Bu yazıda, duygudurum bozukluklarına getirilen sınıflandırmacı ve boyutsal yaklaşımlar incelenmekte, eşlik eden huy, karakter ve kişilik bozuklukları tartışılmaktadır. Bu amaçla aşağıdaki anahtar sözcükler kullanılarak, 1980-2004 yılları arasında yapılan yayınlar medline (Pub/med) ile taranmıştır. Ulaşılan kaynaklar ışığında huy, kişilik ve karakter özelliklerinin duygudurum bozukluklarıyla birlikteliğinin klinik önemi tartışılmaktadır.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- Akdeniz F, Kesebir S, Vahip S ve ark. (2004) Duygudurum bozuklukları ile mizaç arasında ilişki var mı? Türk Psikiyatri Dergisi, 15: 183-190.
- Akiskal HS (1994) The temperamental borders of affective disorders. Acta Psychiatr Scand, 89 (Suppl.379): 32-37.
- Akiskal HS, Hirschfeld MA, Yerevanian BI (1983) The relationship of personality to affective disorders. Arch Gen Psychiatry, 40: 801-810.
- Akiskal HS, Mallya G (1987) Criteria for the ‘soft’ bipolar spectrum: treatment implications. Psychopharmacol Bull, 23: 68-73.
- Akiskal HS, Pinto O (1999) The evolving bipolar spectrum: prototypes I, II, III and IV. Psychiatr Clin N Am, 22: 517-534.
- Akiskal HS, Placidi GF, Maremmani I ve ark. (1998) TEMPS-I: delineating the most discriminant traits of the cyclothymic, depressive, hyperthymic and irritable temperaments in a nonpatient group. J Affect Disord, 51: 7-19.
- Akiskal HS, Yerevanian BI, Davis GC ve ark. (1985) The nosologic status of borderlineborderline personality: clinical and polysomnographic study. Am J Psychiatry, 142: 192-198.
- Black DW, Bell S, Hulbert J ve ark. (1988) The importance of Axis II in patients with major depression: a controlled study. J Affect Disord, 14: 115-122.
- Brieger P, Ehrt U, Marnernos A (2003a) Frequency of comorbid personality disorders in bipolar and unipolar affective disorders. Compr Psychiatry, 44: 28-34.
- Brieger P, Roettig S, Ehrt U ve ark. (2003b) TEMPS-A scale in ‘mixed’ and ‘pure’ manic episodes: new data and methodological considerations on the relevance of joint anxious-depressive temperament traits. J Affect Disord, 73: 99-104.
- Chess S, Thomas A (1990) The New York Longitudinal Study (NYLS): the young adult periods. Can J Psychiatry, 35: 557-561.
- Cloninger CR (1987) A systematic method for clinical description and classification of personality variants. Arch Gen Psychiatry, 44: 573-588.
- Cloninger CR, Bayon C, Svrakic DM (1998) Measurement of temperament and character in mood disorders: a model of fundemental states as personality types. J Affect Disord, 51: 21-32.
- Cloninger CR, Svrakic DM, Przybeck TR (1993) A psychobiological model of temperament and character. Arch Gen Psychiatry, 50: 975-90.
- Corruble E, Ginestet D, Guelfi JD (1996) Comorbidity of personality disorders and unipolar depression: a review. J Affect Disord, 37: 157-170.
- Costa PT, McCrae RR (1997) Stability and change in personality assessment: the revised NEO Personality Inventory in the year 2000. J Pers Assess, 68: 86-94.
- Dunayevich E, Sax KW, Kech PE ve ark. (2000) Twelve-month outcome in bipolar patients with and without personality disorders. J Clin Psychiatry, 61: 134-139.
- Dunayevich E, Strakowski SM, Sax KW ve ark. (1996) Personality disorders in first-and multiple-episode mania. Psychiatry Res, 64: 69-75.
- Enns MW, Swenson JR, McIntyre RS ve ark. (2001) Clinical guidelines for the treatment of depressive disorders: comorbidity. Can J Psychiatry, 46 (Suppl 1): 77-90.
- Eysenck HJ (1991) Dimensions of personality: 16, 5 or 3 criteria for a taxonomic paradigm. Personality and Individual Differences, 12:773-790.
- Farmer R, Nelson-Gray RO (1990) Personality disorders and depression: hypothetical relations, emprical findings, and methodological considerations. Clin Psychol Rev, 10: 453-476.
- Garyfallos G, Adamopoulou A, Karastergiov A ve ark. (1999) Personality disorders in dysthymia and major depression. Acta Psychiatr Scand, 99: 332-340.
- George EL, Miklowitz DT, Richards JA ve ark. (2003) The comorbidity of bipolar disorder and Axis II personality disorders: prevalence and clinical correlates. Bipolar Disord, 5: 115-122.
- Gunderson JG, Elliot GR (1985) The interface between borderline personality disorder and affective disorder. Am J Psychiatry, 142: 277-288.
- Gunderson JG, Phillips KA (1991) A current view of the interface between borderline personality disorder and depression. Am J Psychiatry, 148: 967-975.
- Hansenne M, Roggers J, Pinto E ve ark. (1999) TCI and depression. J Psychiatr Res, 33: 31-36.
- Joyce P, Mulder R, Cloninger CR (1994) Temperament predicts clomipramine and desipramine response in major depression. J Affect Disord, 30: 35-46.
- McCrae RR (1991) The five factor model and its assessment in clinical settings. J Pers Assess, 57: 399-414.
- Millon T, Davis RD (1996) Disorders of personality DSM-IV and beyond. Wiley-Interscience Publication, 2. baskı, s. 60.
- Nelson EC, Cloninger CR (1995) TPQ as a predictor of response to nefazodone treatment of depression. J Affect Disord, 35: 51-57.
- O’Connell RA, Mayo JA, Scuitto MS (1991) PDQ-R personality disorders in bipolar patients. J Affect Disord, 23: 217-221.
- Osher Y, Lefkifker E, Kotler M (1999) Low persistence in euthymic manic-depressive patients: a replication. J Affect Disord, 53: 87-90.
- Perugi G, Akiskal HS (2002) The soft bipolar spectrum redefined: focus on the cyclothymic, anxious-sensitive, impulse-dyscontrol, and binge-eating connection in bipolar II and related conditions. Psychiatr Clin N Am, 25: 713-737.
- Phillips KA, Gunderson JG, Triebwasser J ve ark. (1998) Reliability and validity of depressive personality disorder. Am J Psychiatry, 155: 1044-1048.
- Rothbart MK, Ahadi SA, Evans DE (2000) Temperament and personality: origins and outcomes. J Pers Soc Psychol, 78: 122-135.
- Rothbart MK, Ahadi SA, Hershey KL ve ark. (2001) Investigations of temperament at three to seven years: The Children’s Behaviour Questionnaire. Child Dev, 72: 1394-1408.
- S. Köse, K. Sayar, İ Ak ve ark. (2004) Mizaç ve karakter envanteri (Türkçe TCI): Geçerlik, güvenirliği ve faktör yapısı. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 14:107-131.
- Sato T, Narita T, Hirano S ve ark. (2001) Factor validity of TCI in patients with major depression. Compr Psychiatry, 42: 337-341.
- Soloff PH, Cornelius J, George A (1991) The depressed borderline: one disorder or two? Psychopharmacol Bull, 27: 23-30.
- Strakowski SM, Stoll AL, Tohen M ve ark. (1993) TPQ as a predictor of six-month outcome in first episode mania. Psychiatr Res, 48: 1-8.
- Svrakic DM, Przybeck TR, Cloninger CR (1992) Mood states and personality traits. J Affect Disord, 24: 217-226.
- Tetsuya S, Hirano S, Narita T ve ark. (1999) TCI dimensions as a predictor of response to antidepressant treatment in major depression. J Affect Disord, 56: 153-161.
- Teme MB, Cloninger CR, Watson JP ve ark. (1997) Serotonergic autoreceptor blockade in the reduction of antidepressan latency: personality variables and response to paroxetine and pindolol. J Affect Disord, 44: 101-109.
- Uluşahin A, Uluğ B (1997) Clinical and personality correlates of outcome in depressive disorders in a Turkish sample. J Affect Disord, 42: 1-8.
- Üçok A, Karameli D, Kundakçı T ve ark. (1997) Comorbidity of personality disorders with bipolar mood disorders. Compr Psychiatry, 39: 72-74.
- Vahip S, Kesebir S, Alkan M ve ark. Affective temperamental features in Turkey: findings from the validity and reliability study of TEMPS-A. J Affect Disord (baskıda).
- VonZerssen D, Akiskal HS (1998) Personality factors in affective disorders: historical developments and current issues with special reference to the concepts of temperament and character. J Affect Disord, 51: 1-5.
- Young LT, Bagby RM, Cooke RG ve ark. (1995) A comparison of TPQ dimensions in bipolar disorder and unipolar depression. Psychiatr Res, 58: 139-143.
APA | SAYIN A, Aslan S (2005). Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi. , 276 - 283. |
Chicago | SAYIN Aslıhan,Aslan Selcuk Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi. (2005): 276 - 283. |
MLA | SAYIN Aslıhan,Aslan Selcuk Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi. , 2005, ss.276 - 283. |
AMA | SAYIN A,Aslan S Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi. . 2005; 276 - 283. |
Vancouver | SAYIN A,Aslan S Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi. . 2005; 276 - 283. |
IEEE | SAYIN A,Aslan S "Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi." , ss.276 - 283, 2005. |
ISNAD | SAYIN, Aslıhan - Aslan, Selcuk. "Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi". (2005), 276-283. |
APA | SAYIN A, Aslan S (2005). Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 16(4), 276 - 283. |
Chicago | SAYIN Aslıhan,Aslan Selcuk Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi 16, no.4 (2005): 276 - 283. |
MLA | SAYIN Aslıhan,Aslan Selcuk Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.16, no.4, 2005, ss.276 - 283. |
AMA | SAYIN A,Aslan S Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2005; 16(4): 276 - 283. |
Vancouver | SAYIN A,Aslan S Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2005; 16(4): 276 - 283. |
IEEE | SAYIN A,Aslan S "Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi." Türk Psikiyatri Dergisi, 16, ss.276 - 283, 2005. |
ISNAD | SAYIN, Aslıhan - Aslan, Selcuk. "Duygudurum bozuklukları ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi". Türk Psikiyatri Dergisi 16/4 (2005), 276-283. |