Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili

NALBANT, Mehmet Vefa

Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili

Mehmet Vefa NALBANT (Pamukkale Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Denizli, Türkiye)

Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi

18 1

Yıl: 2006 Cilt: 0 Sayı: 38 Sayfa Aralığı: 137 - 148 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili

Öz:

Günümüz dilbilimcileri her dilin kendi sözcük türetme yollarından farklı, bütün diller için ortak bir türetme yolu olarak, fonksiyon değiştirme yöntemini göstermektedirler. Bu türetme yolunda, sözcüğün başına veya sonuna herhangi bir ek eklemeksizin sözcüğün tür değiştirmesi sağlanmış olur. Türkçe için çok sık başvurulmayan bu sözcük türetme yolunun ilk örneklerine, tut- fiilinin fonksiyon değiştirip bağlaç olarak kullanıldığı Kutadgu Biligde rastlamaktayız. Bu çalışma, Kutadgu Biligdeki tut- fiilinin fonksiyon değiştirdiği örneklere ve bu örneklerde tut- fiilinin başka bağlaçlarla kurduğu yapıların ortaya çıkarılmasına ve bunun sonucu olarak Kutadgu Biligdeki beyitlerin günümüz Türkçesine çevrilirken kısmen de olsa yeniden anlamlandırılmasına dayanmaktadır.

Anahtar Kelime: Kutadgu Bilig Karahanlı Türkçesi sözcük türetme orta türkçe türk dili tarihi dilbilim işlev değişimi türkçe gramer

An Example of Function Change in the Field of Historicial Turkish Language: The verb-tut

Öz:

Functional shift is a new method for word formation and used for every language. In this method, word have not a affix or suffix and changes part of speech. The usage of this method is used in Turkish. This study is focus on functional shift in Turkish. Examples of functional shift have been choosen from Kutadgu Bilig (in Middle Turkish). As a result of functional shift, as a verb tut- have changed part of speech and meaning.

Anahtar Kelime: turkish language history linguistics functional transformation turkish grammar Kutadgu Bilig Karakhanid Turkish word formation middle turkish

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

Aksan, Doğan (1978), Anlam Bilim ve Türk Anlambilimi(Ana Çizgileriyle), DTCF Yay., Ankara.
KB= Arat, Reşit Rahmeti (1991), Kutadgu Bilig I Metin, TDK Yay., 3. baskı, Ankara.
________________(1988), Kutadgu Bilig II Çeviri, TTK Yay., 4. baskı, Ankara.
Bartolomé, Ana I. Hernández ,Cabrera, Gustavo Mendiluce (2005), “Grammatical Conversion in English: Some new trends in lexical evolution”, Translation Journal, http://accurapid.com/journal/31conversion.htm., 11.11.2005.
Brockelmann, C. (1954), Osttürkische Grammatik Der İslamischen Litteratur-Sprachen Mittelasiens, Leiden.
Caferoğlu, Ahmet (1968), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, TDK Yay., İstanbul.
Mungan, Güler (2002), Türkçede Fiillerden Türetilmiş İsimlerin Morfolojik ve Semantik Yönden İncelenmesi, Simurg Yay., İstanbul.
Nalbant, Bilge (2003), “Ne Kelimesinin Farklı Bir Kullanılışı Üzerine” Dil ve Edebiyat Araştırmaları Yayınları:4, Türkoloji Dergisi, XVI. Cilt, 1. sayıdan Ayrı basım, Ankara.
Quirk, R., Greenbaum, S. (1987), A University Grammar of English, London: Longman.
Râsânen, Martti (1969), Versuch Eines Etymologischen Wörterbuchs der Türksprachen, Helsinki.
Sarı, Mustafa (2000), Türkiye Türkçesinde Sözcük Türlerinin Değişikliğe Uğraması”, Türkoloji Dergisi, XIII. Cilt, 1. sayı, Ankara.
Tekin, Şinasi (1989), “Uygurcada Yardımcı Cümleler Üzerine Bir Deneme”, TDAY Belleten, 1965, TDK Yay., Ankara, ss. 35-63.
Temir, Ahmet (1948), “Uygurca Yme Sözü Hakkında”, Türk Dili-Belleten, Seri:III, Ocak-Aralık, Sayı:12-13, İstanbul, ss. 33-44
Türkçe Sözlük (2005), TDK Yay., Ankara.
Vardar, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yay., İstanbul.

APA	NALBANT M (2006). Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili. , 137 - 148.
Chicago	NALBANT Mehmet Vefa Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili. (2006): 137 - 148.
MLA	NALBANT Mehmet Vefa Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili. , 2006, ss.137 - 148.
AMA	NALBANT M Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili. . 2006; 137 - 148.
Vancouver	NALBANT M Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili. . 2006; 137 - 148.
IEEE	NALBANT M "Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili." , ss.137 - 148, 2006.
ISNAD	NALBANT, Mehmet Vefa. "Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili". (2006), 137-148.

APA	NALBANT M (2006). Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0(38), 137 - 148.
Chicago	NALBANT Mehmet Vefa Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 0, no.38 (2006): 137 - 148.
MLA	NALBANT Mehmet Vefa Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, vol.0, no.38, 2006, ss.137 - 148.
AMA	NALBANT M Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2006; 0(38): 137 - 148.
Vancouver	NALBANT M Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2006; 0(38): 137 - 148.
IEEE	NALBANT M "Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili." Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0, ss.137 - 148, 2006.
ISNAD	NALBANT, Mehmet Vefa. "Türkçede Tarihi Türk Dili Alanında Fonksiyon Değiştirmeye Bir Örnek: Tut-Fiili". Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 38 (2006), 137-148.