Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?

TUFAN, ALİ EVREN; YALUĞ, İrem

Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?

İrem YALUĞ, (Kocaeli Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Kocaeli, Türkiye)

Ali Evren TUFAN (Kocaeli Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Kocaeli, Türkiye)

Anadolu Psikiyatri Dergisi

222 4

Yıl: 2005 Cilt: 6 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 267 - 273 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?

Öz:

Amaç: Zeka geriliği DSM-IV’te 70’in altında bir zeka bölümü (ZB, Intelligence Ouotient, IQ) ile karakterize edilen normal altı bilişsel işlevler ve toplumsal ve kişisel bağımsızlığı engelleyecek işlev bozukluğu olmak üzere iki özellik ile tanımlanmaktadır. Hafif zeka geriliği olan hastalarda psikiyatrik problemler toplum geneline benzer ancak daha sıkken, daha ağır zeka geriliğinde psikiyatrik sorunların hem sıklığı, hem de görünümü değişmektedir. Bu çalışmanın hedefi zeka geriliği olan hastalarda şizofreni ve psikoz oranları üzerine yapılmış çalışmaların sonuçlarını özetlemek ve bu hasta popülasyonunda psikotik belirtilerin tanınması ve yorumlanması için önerileri gözden geçirmektedir. Yöntem: Zeka geriliği olan bireylerde psikoz ve psikopatoloji riski için yapılmış çalışmalar PubMed veri tabanı taranarak gözden geçirilmiştir. Sonuçlar: Çalışmalarda zeka geriliği olan bireylerde şizofreni oranı %0-19, psikotik bozukluk oranı ise %0-24 arasında değişmektedir. Özellikle sosyal desteğin yetersizliği, biyokimyasal ve nörolojik anormalliklerin varlığı ve genetik etiyolojiler psikopatoloji riskini artırmaktadır. Tartışma: Çalışmaların yöntembilimsel farklılıklarının olması, çoğu çalışmanın şizofreni ve psikotik bozukluk tanılarını ayırmaması ve bazı çalışmaların sadece davranış gözlemi ve dosya taraması yollarıyla yapılması sınırlılıkları arasındadır. Hatalı tanıyı önlemek amacıyla yakınlardan öykü alma, görüşmeyi hastanın gelişimsel düzeyine uygun biçimde yürütme ve bireyi biyopsikososyal bir bütün içerisinde değerlendirmenin önemi vurgulanmaktadır. Özellikle ağır ve ciddi zeka geriliği olan hastalarda tanı için yarı yapılandırılmış görüşmelerin kullanılmasının tanısal güvenilirlik ve geçerliliği artırabileceği, ancak tanıda altın standardın halen klinisyenin deneyimi olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelime: Zeka geriliği Şizofreni Psikopatoloji Eş tanı Tanı hataları Psikotik bozukluklar Şizofreni ve psikotik özellikli bozukluklar Tanı, ayırıcı

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Amerikan Psikiyatri Birliği: Psikiyatride Hastalıkların Tanımlanması ve Sınıflandırılması Elkitabı. Gözden geçirilmiş dördüncü baskı (DSM-IV-TR), E Köroğlu (2000’den çev.), Ankara, Hekimler Yayın Birliği, 2001.
2. Szymanski L, King BH. Practice parameters for the assessment and treatment of children, adolescents and adults with mental retardation and comorbid mental disorders. J Am Acad of Child Adolesc Psychiatry 1999; 38(Suppl.12):5-31.
3. Sushinsky LW, Werner R. Distorting judgments of mental health. J Nerv Ment Dis 1975; 161:82-89.
4. Reiss S, Trenn E. Consumer demand for outpatient mental health services for mentally retarded people. Ment Ret 1984; 22:112-115.
5. Einfeld SL, Aman M. Issues in the taxonomy of psychopathology in mental retardation. J Autism Dev Disord 1995; 25:143-167.
6. Sovner R. Limiting factors in the use of DSM-III with mentally ill/ mental retarded persons. Psychopharmacol Bull 1986; 22:1055-1059.
7. La Malfa G, Notarelli A, Hardoy MC, Bertelli M, Cabras PL. Psychopathology and mental retardation: an Italian epidemiological study using the PIMRA. Res Dev Disabil 1997; 18:179-184.
8. Lund J. The presence of psychiatric co-morbidity in mentally retarded adults. Acta Psychiatr Scand 1985; 72:563-570.
9. Meyers BA. Psychopathology in hospitalized developmental disabled individuals. Compr Psychiatry 1986; 27:115-126.
10. Gillberg C, Persson E, Grufman M, Themmer U. Psychiatric disorders in mildly and severely mentally retarded urban children and adolescents: epidemiological aspects. Br J Psychiatry 1986; 149:68-74.
11. Gath A, Gumley D. Behaviour problems in retarded children with special reference to Down’s syndrome. Br J Psychiatry 1986; 149:156-161.
12. Reid AH. Psychiatric disorders in mentally handicapped children: a clinical and follow-up study. J Ment Defic Res 1980; 24:287-298.
13. Jacobson JW. Do some mental disorders occur less frequently among persons with mental retardation? Am J Mental Retard 1990; 94:596-602.
14. Day K. Psychiatric disorder in the middle-aged and elderly mentally handicapped. Br J Psychiatry 1985; 147:660-667.
15. Grizenko N, Cvejic H, Vida S, Sayegh L. Behavior problems in the mentally retarded. Can J Psychiatry 1991; 36:712-717.
16. Cooper SA. Epidemiology of psychiatric disorders in elderly compared with younger adults with learning disabilities. Br J Psychiatry 1997; 170:375-380.
17. Reiss S. Handbook of Challenging Behavior: Mental Health Aspects of Mental Retardation. IDS Publishing, Worthington, 1994
18. White MJ, Nichols CN, Cook RS, Spengler PM, Walker BS, Look KK. Diagnostic overshadowing and mental retardation: a meta-analysis. Am J Mental Retard 1995; 100:293-298.
19. Day K. Professional training in the psychiatry of mental retardation in the UK. N Bouras (ed), Psychiatric and Behavioural Disorders in Developmental Disabilities and Mental Retardation, Cambridge, Cambridge University Press, 1999, s.439-457.
20. Tonge BJ. Psychopathology of children with developmenttal disabilities. N Bouras (ed), Psychiatric and Behavioural Disorders in Developmental Disabilities and Mental Retardation, Cambridge, Cambridge University Press, 1999, s.157-174,
21. Rutter M, Tizard J, Yule W, Graham P, Whitmore K. Research report: Isle of Wight studies, 1964-1974. Psychol Med 1976; 6:313-332.
22. Koller H, Richardson S, Katz M, McLaren J. Behavioural Disturbance since childhood among a 5-year birth cohort of all mentally retarded young adults in a city. Am J Ment Defic 1983; 87:386-395.
23. Gostason R. Psychiatric illness among the mentally retarded: a Swedish population study. Acta Psychiatr Scand 1985; 71(Suppl.318):1-117.
24. Corbett JA. Psychiatric morbidity and mental retardation. FE James, RF Smith (eds), Psychiatric Illness and Mental Handicap, London, Gaskell, 1979, s.11-25.
25. Jacobson JW. Dual diagnosis services: history, progress and perspectives. N Bouras (ed), Psychiatric and Behavioural disorders in Developmental Disabilities and Mental Retardation, Cambridge, Cambridge University Press, 1999, s.329-358.
26. Reiss S. Prevalence of dual diagnosis in communitybased day programs in the Chicago metropolitan area. Am J Mental Retard 1990; 94:578-588.
27. Einfeld SL, Tonge BJ. Population prevalence of psychopathology in children and adolescents with intellectual disability. II. Epidemiological findings. J Intellect Disabil Res 1996; 40:99-109.
28. Moss Sc, Emerson E, Bouras N, Holland A. Mental disorders and problematic behaviors in people with intellectual disability: future directions for research. J Intellect Disabil Res 1997; 41:440-447.
29. Bybee J, Zigler E. Outerdirectedness in individuals with mental retardation: a review. J Burack, RM Hodapp, E Zigler (eds), Handbook of Mental Retardation and Development, New York, Cambridge University Press, s.434-461.
30. Dykens EM. Personality-motivation: new ties to psychopathology, etiology and intervention. E Zigler, D Bennett-Gates (eds), Personality Development in Individuals with Mental Retardation, New York, Cambridge University Press, 1999, s.249-270.
31. Zigler E, Bennett-Gates D, Personality Development in Individuals with Mental Retardation. New York, Cambridge University Press, 1999.
32. Reiss S, Havercamp SH. Toward a comprehensive assessment of functional motivation: factor structure of the Reiss profiles. Psychol Assess 1998; 10: 97-106
33. Weisz JR. Cultural-familial mental retardation: a developmental perspective on cognitive performance and ‘helpless’ behavior. RM Hodapp, JA Burack, E Zigler (eds), Issues in the Developmental Approach to Mental Retardation, New York, Cambridge University Press, 1990, s.137-168.
34. Evans DW. Development of the self-concept in children with mental retardation: organismic and contextual factors.JA Burack, RM Hodapp, E Zigler (eds), Handbook of Mental Retardation and Development, New York, Cambridge University Press, s.462-480.
35. Reiss S, Havercamp SH. The sensitivity theory of motivation: why functional analysis is not enough. Am J Mental Retard 1997; 101:553-566.
36. Nezu CM, Nezu AM. Outpatient psychotherapy for adults with mental retardation and concomitant psychopathology: research and clinical imperatives. J Consult Clin Psychol 1994; 62:34-42.
37. Nezu CM, Nezu AM, Rothenberg J, DelliCarpi L, Groag I. Depression in adults with mild mental retardation: are cognitive variables involved? Cognit Ther Res 1995; 19:227-239.
38. Lunsky Y, Havercamp SM. Distinguishing low level of social support and social strain: implications for dual diagnosis. Am J Mental Retard 1999; 104:200-204.
39. Edgerton RB, Gaston MA. ‘I’ve Seen It All’: Lives of Older Persons with Mental Retardation Living in the Community. Baltimore, Paul H Brookes, 1991.
40. Siperstein GH, Leffert JS, Wenz-Gross M. The quality of friendships between children with and without learning problems. Am J Mental Retard 1997; 102:111-125.
41. Greenspan S, Granfield J M. Reconsidering the construct of mental retardation: implications of a model of social competence. Am J Mental Retard 1992; 96:442-453.
42. Ammerman RT, Hersen M, Van Hasselt VB, Lubetsky MJ, Sieck WR. Maltreatment in psychiatrically hospitalized children and adolescents with developmental disabilities: prevalence and correlates. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 1994; 33:567-576.
43. Minnes P. Mental retardation: the impact on the family. JA Burack, RM Hodapp, E Zigler (eds), Handbook of Mental Retardation and Development, New York, Cambridge University Press, 1998, s.693-712.
44. Bird J. Epilepsy and learning disabilities. O Russell (ed), Seminars in the Psychiatry of Learning Disabilities, London, Gaskell, 1997, s.223-244.
45. Caplan R, Arbelle S, Magharious W, Guthrie D, Komo S, Shields WD ve ark. Psychopathology in pediatric complex partial and primary generalized epilepsy. Dev Med Child Neurol 1998, 40:805-811.
46. Peterson BS. Neuroimaging in child and adolescent neuropsychiatric disorders. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 1995; 34:1560-1576.
47. Robertson D, Murphy D. Brain imaging and behavior. N Bouras (ed), Psychiatric and Behavioural Disorders in Developmental Disabilities and Mental Retardation, Cambridge, Cambridge University Press, 1999, s.49-70.
48. King BH. Self-injury by people with mental retardation: a compulsive behavior hypothesis. Am J Mental Retard 1993; 98:93-112.
49. Dykens EM, Hodapp RM. Treatment issues in genetic mental retardation syndromes. Prof Psychol Res Pr 1997; 28:263-270.
50. Reid AH. Schizophrenia in mental retardation: clinical features. Res Dev Disabil 1989; 10:241-249.
51. Meadows G, Turner T, Campbell L, Lewis SW, Reveley MA, Murray RM. Assessing schizophrenia in adults with mental retardation. Br J Psychiatry 1991; 158:103-105.
52. McClellan J, Werry J. Practice parameters for the assessment and treatment of children and adolescents with schizophrenia. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2001; 40(Suppl.7):4-23.
53. Hurley AD. The misdiagnosis of hallucinations and delusions in persons with mental retardation: a neurodevelopmental perspective. Semin Clin Neuropsychiatry 1996; 1:122-133.
54. Cooper S-A, Melville CA, Einfeld SL. Psychiatric diagnosis, intellectual disabilities and Diagnostic Criteria for Psychiatric Disorders for Use with Adults with Learning Disabilities/Mental Retardation (DC-LD) J Intellect Disabil Res 2003; 47(Suppl.1):3-15.
55. Moss SC, Prosser H, Goldberg DP. Validity of the schizophrenia diagnosis of the Psychiatric Assessment Schedule for Adults with Developmental Disability (PAS-ADD). Br J Psychiatry 1996; 168:359-367.

APA	YALUĞ İ, TUFAN A (2005). Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?. , 267 - 273.
Chicago	YALUĞ İrem,TUFAN ALİ EVREN Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?. (2005): 267 - 273.
MLA	YALUĞ İrem,TUFAN ALİ EVREN Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?. , 2005, ss.267 - 273.
AMA	YALUĞ İ,TUFAN A Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?. . 2005; 267 - 273.
Vancouver	YALUĞ İ,TUFAN A Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?. . 2005; 267 - 273.
IEEE	YALUĞ İ,TUFAN A "Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?." , ss.267 - 273, 2005.
ISNAD	YALUĞ, İrem - TUFAN, ALİ EVREN. "Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?". (2005), 267-273.

APA	YALUĞ İ, TUFAN A (2005). Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6(4), 267 - 273.
Chicago	YALUĞ İrem,TUFAN ALİ EVREN Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?. Anadolu Psikiyatri Dergisi 6, no.4 (2005): 267 - 273.
MLA	YALUĞ İrem,TUFAN ALİ EVREN Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?. Anadolu Psikiyatri Dergisi, vol.6, no.4, 2005, ss.267 - 273.
AMA	YALUĞ İ,TUFAN A Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2005; 6(4): 267 - 273.
Vancouver	YALUĞ İ,TUFAN A Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2005; 6(4): 267 - 273.
IEEE	YALUĞ İ,TUFAN A "Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?." Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6, ss.267 - 273, 2005.
ISNAD	YALUĞ, İrem - TUFAN, ALİ EVREN. "Zeka geriliği ve psikoz komorbiditesi: Tanısal gölgelemenin neresindeyiz?". Anadolu Psikiyatri Dergisi 6/4 (2005), 267-273.