Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine
Yıl: 2005 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 155 - 177 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine
Öz: Doğu Anadolu Bölgesinde geleneksel Erzurum evlerinde anıtsal tandırevi mimarisinin vazgeçilmez bir unsuru olan tandır, tarih öncesinden günümüze pişirme ve ısınma amaçlı kullanılan basit bir düzenektir. Kent mimarisinde yerini modern fırın ve ısınma araçlarına bırakan tandır kırsal alanda farklı tip ve konumlarda kullanılmaya devam etmektedir. Erzurum ilinde ve Doğu Anadolu Bölgesinin genelinde hüküm süren iklim şartları, bölgesel faktörler, ekonomik koşullar ve gelenekler tandır kültürünün yaşatılmasında en önemli faktörlerdir. Erzurum ve çevresinde geçmişte bir meslek olan tandırcılık günümüzde genellikle kadın ustalar tarafından köylerde geleneksel yöntemlerle yapılmaktadır. Sayıları çok az olan tandır ustalarının geleneksel yöntemle yaptıkları tandırların yerini ise artık atölyelerde seri üretilen tandırlar almıştır.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akın, G. (1990). Asya Merkezi Mekan Geleneği, Ankara, 187-207
- Akın, G. (1991). "Tüteklikli Örtü Geleneği:Anadolu Cami ve Tarikat Yapılarında Tüteklikli Örtü" VD. S.XXII, Ankara, 323-354.
- Akın, G. (1996). "Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun Geleneksel Mimarlığında İki Tarihsel Ev Tipi: Bindirme Kubbeli ve Tüteklikli Evler" Tarihten Günümüze Anadolu'da Konut ve Yerleşme, Habitat II, İstanbul, 248-256.
- Alper, B. (1996). "Kemaliye Evleri" Her Yönüyle Kemaliye (Eğin), İstanbul, 190
- Başar, Z. (1976). "Halkımızın Yaşamında Tandır" Türk Folklor Araştırmaları Yıllığı 1975, Ankara, 27-40
- Bilge, S. (1938). "Erzurum Ev Teşkilatı" HBD. C.VII, S. 80, İstanbul, 175-178
- Binici, Y. (2002). "Geleneksel Kayseri Yapılarında Isıtma ve Havalandırma" VI. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı Sonuçlan ve Sanat Tarihi Sempozyumu Bildiriler, Kayseri, 201-216
- Cumhuriyetin 75. Yılında Van Ankara, 103-104
- Çopuroğlu, C. (2003). "İnsan Çevre Kültür Etkileşimi Çerçevesinde Barınma Kültürü" Milli Folklor, S.57, Ankara, 53-57
- Çoruhlu, Y. (2002). "Hun Sanatı" Türkler, C.4, Ankara, 54-76
- Darga, M. (1985).Hitit Mimarlığı 1 Yapı Sanatı, İstanbul, 151-156
- Esmer, M. A. (1992). Avanos'un Eski Türk Evleri, Ankara, 21-22
- Gündoğdu, H. (1997). "Genel Özellikleriyle Erzurum Evleri" Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S.3, Erzurum, 27-37
- Güner,G.(1988). Anadolu'da Yaşamakta Olan İlkel Çömlekçilik, 14,20 -22
- Hotan, H. (1946). "Erzurum'da Sivil Mimari ve Özellikleri" Arkitekt, C.15, 62-64
- Hotan, H. (1947). "Erzurum Evleri" Arkitekt, C.16, 27-30
- İmamoğlu, V. (1992). Geleneksel Kayseri Evleri, Ankara, 49-50
- İnan, A. (1986). Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara, 66-71
- Kalafat, Y. (1995). Doğu Anadolu'da Eski Türk İnançlarının İzleri, Ankara, 61-64
- Karabekir, O. (1984). "Erzurum Mutfakları" Türkiyemiz, S.43, İstanbul, 1-6
- Karpuz, E. (1999). "Anadolu Türk Mimarisinde Mekan Olarak Mutfak ve Osmanlı Dönemi Örnekleri" Osmanlı, C.10,Ankara, 457-463
- Karpuz, H. (1982). "Trabzon Köy Evlerinin Bölümleri" Türk Folkloru Araştırmaları, 1881/2,
- Karpuz, H. (1986). "Eski Erzurum Evlerinde Tandırevi" Köz Dergisi, S.6, Erzurum, 49-53
- Karpuz, H. (1989). Erzurum Evleri, Ankara, 20-23
- Karpuz, H. (1993). Türk İslam Mesken Mimarisinde Erzurum Evleri, Ankara.
- Kemah Kitabı, Ankara, s. 172
- Koca, S. (2002). "Eski Türklerde Sosyal ve Ekonomik Hayat" Türkler, C.3, Ankara, 15-37
- Koşay, H. Z.- Vary, H. (1967). Güzelova Kazısı, Ankara, 7
- Koşay, H. Z.-Vary, H. (1964). Pulur Kazısı, Ankara, 23
- Koşay, H.Z.- Turfan, K.(1959). "Erzurum Karaz Kazısı Raporu" Belleten, C.XXIII, S.91, 349-362
- Koşay,H. Z.(1971).Pulur (Sakyol) Kazısı, Keban Projesi 1969 Çalışmaları, Ankara, 99-101
- Koşay,H. Z.-Akok,M. (1973).Alaca Höyük Kazısı, 1963-1967'deki Çalışmalar ve Keşiflere Ait İlk Rapor, Ankara, 3
- Koyunlu, A. (1976). "Etnohistorya Yönünden Elazığ, Munzuroğlu Köyünde Bir Evin İnceleme Denemesi" Keban Projesi 1972 Çalışmaları, Ankara, 215-223
- Koyunlu, A. (1979). "Elazığ Ağmezra Köyünde Değirmen Yapısı ve Yapım Özellikleri, Keban Projesi 1973 Çalışmaları, Ankara, 143-158
- Köse,M.(1965). "Tandır'Türk Folklor Araştırma Dergisi,C9, 3714-3719
- Kukaracı, U. (2001). Günümüz Erzurum Evinde Geleneksel Unsurların Kullanımına Yönelik Bir Sentez Çalışması, A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 36-37
- Kuruluşunun 45. Yılında Çayırlı, Çayırlı,101-102
- Mellaart, J. (2003). Çatalhöyük Anadolu'da Bir Neolitik Kent, İstanbul, 38-39
- Muin, M. (1371). Ferheng-i Farsi, C.l, Tahran, 1156
- Naumann, R. (1985). Eski Anadolu Mimarlığı (Çev. Beral Marda), Ankara, 189-198
- Neve, P.(1996). "Hitit Krallığının Başkenti Hattusa' da Konut" Tarihten Günümüze Anadolu'da Konut ve Yerleşme, Habitat II, İstanbul, 99-115
- Okladnikov, A. P. (2000). "Tarihin Şafağında İç Asya" Erken İç Asya Tarihi, İstanbul, 116
- Ögel, B. (1947). "Erzurum Evleri "Ülkü Dergisi , C.1,S.12, 32-33
- Ögel, B. (1991). Türk Kültür Tarihine Giriş, C. 4, Ankara, 73-78
- Ögel, B. (1995). Türk-Mitolojisi, C. 2, Ankara, 495-532
- Özbek,O. (1988). "Malatya Evleri" Türk Etnografya Dergisi, S. XVIII, Ankara, 132-133
- Özgüç, T. (1986). Kültepe- Kaniş II,Eski Yakındoğunun Ticaret Merkezinde Yeni Araştırmalar, Ankara,7-vd.
- Peters, E. (1972). "Altınova'daki Kerpiç Evler" Keban Projesi 1970 Çalışmaları, Ankara, 163-170
- Sagona, A.-Erkmen, M.-Thomas,C. (1996). "The Excavationons at Sos Höyük, 1995"Anatohan Studies 46:27-52
- Sağdıç, O. (1998). Bayburt, Ankara, 88-100
- Sayan, Y.-Öztürk, Ş. (2001). Bitlis Evleri, Ankara, 31
- Sevindik, H., (1997). "Ürgüp ve Çevresi Konut Anlayışının Fonksiyonel Açıdan Değerlendirilmesi" V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Maddi Kültür Seksiyon Bildirileri, Ankara, 363-370
- Sezen, L. (1993). Erzurum Şehir Folkloru, A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, Erzurum, 233-234
- Takaoğlu,T.(2000). "Hearth structures in the religious patter of Eraly Bronze Age Northeast Anatolia" Anatolian Studies, Volume 50, 2000,11-15
- Tanyeli, U. (1996). "Anadolu'da Bizans, Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Dönemlerinde Yerleşme ve Barınma Düzeni" Habitat II, İstanbul, 405-471
- Türkoğlu, S. (1969). "Van'da Tandır Adetleri" Türk Folklor Araştırmaları Dergisi, 5491-5492
- Uçar, H. (1998). Bayburt ve Bayburt Evlerinin Mimarlık Tarihindeki Yeri, AÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji ve Sanat Tarihi Anabilim Dalı (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, Erzurum, 114-116
- Uzun, S. (1996). "Erzurum Yöresinde Tandır Yapımı ve Yöre Meskenlerindeki Tandırevinin Coğrafi Yönden İncelenmesi" Akademik Açı 1, Samsun, 113-125
- Üçer, M. (1990). "Sivas'ın Eski Evleri" Lale, S.7, İstanbul, 21-25
- Ünal, R. H. (1994). "Erzurum Mimari-Evler" TDV.İA. C.ll, İstanbul, 329-330
| APA | KÖŞKLÜ Z (2005). Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine. , 155 - 177. |
| Chicago | KÖŞKLÜ Zerrin Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine. (2005): 155 - 177. |
| MLA | KÖŞKLÜ Zerrin Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine. , 2005, ss.155 - 177. |
| AMA | KÖŞKLÜ Z Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine. . 2005; 155 - 177. |
| Vancouver | KÖŞKLÜ Z Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine. . 2005; 155 - 177. |
| IEEE | KÖŞKLÜ Z "Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine." , ss.155 - 177, 2005. |
| ISNAD | KÖŞKLÜ, Zerrin. "Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine". (2005), 155-177. |
| APA | KÖŞKLÜ Z (2005). Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 155 - 177. |
| Chicago | KÖŞKLÜ Zerrin Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5, no.2 (2005): 155 - 177. |
| MLA | KÖŞKLÜ Zerrin Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.5, no.2, 2005, ss.155 - 177. |
| AMA | KÖŞKLÜ Z Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2005; 5(2): 155 - 177. |
| Vancouver | KÖŞKLÜ Z Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2005; 5(2): 155 - 177. |
| IEEE | KÖŞKLÜ Z "Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine." Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, ss.155 - 177, 2005. |
| ISNAD | KÖŞKLÜ, Zerrin. "Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine". Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5/2 (2005), 155-177. |
