Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü

BAYKAN, Ali

Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü

Ali BAYKAN (Selçuk Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Konya, Türkiye)

Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

21 2

Yıl: 2005 Cilt: 0 Sayı: 14 Sayfa Aralığı: 177 - 197 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü

Öz:

Çeviribilimin yeni bir dal olarak ortaya çıkmasından sonra, çevirinin tanımı, yöntemi, türleri, diğer bilimlerle olan ilişkisi, çevirinin yabancı dil eğitimindeki yeri, çeviri kültür ilişkileri vb. konularda bilimsel olarak henüz tam bir fikir birliği sağlanamamaktadır. Bu durum çok çeşitli fikirlerin ortaya çıkmasının yanısıra, sonuca varma aşamasında çeşitli zorlukları da beraberinde getirmektedir. Ancak ortaya çıkan her yeni görüş ve zorluklar aynı zamanda bu bilimin gelişmesine katkı da sağlamaktadır. Sosyal ve kültürel faktörlerin, çeviri aşamasında önemli roller oynadığı bu fikirlerden ve yapılan çalışmalardan hareketle ortaya çıkmıştır. Bu faktörlerin ulusal ve uluslararası kültürlerin birbirine yakınlaşmasında ne derece rol oynadığı, bu rollerin olumlu, olumsuz ve çevirmene yardımcı veya zorlaştırıcı etkilerinin yanısıra değişik kültürlerin ortaya çıkarılmasında çevirinin rolü, bu makalede irdelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelime: çeviribilim deyimler çevirmen yazınsal çeviri yorum çeviri lafzi tercüme kültürel ögeler hata sosyokültürel etkiler kültürlerarası iletişim

Öz:

After its reputation as a new branch of sicience, there cannot be achieved any scientific agreement on the meaning of translation, ist method, ist place in te education of a second language, ist connection to culture etc. This situation not only brings various ideas about the issue but also has some dilemmas on the way putting a conclusion of the matter. However, each new idea and dilemma makes this sicience go further on ist development. The fact that social and cultural factors have essential place in the phase of translation has come out by those ideas and dilemmas. This study attempts to analyze how much these factors have effect on the interrelation between the naitonal an international cultures; and also the place of translation on evaluating these roles as positive or negative and supporting or disstressing influence on the translator, and the significence of translation on revealing several cultures to foreground.

Anahtar Kelime: translation literal translation cultural elements error socio-cultural influences intercultural communication translation studies idioms translator literary translation interpretation

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AKSAN ,Doğan: Her Yönüyle Dil lCilt,Çeviri Sorunu. TDK,Ankara 1990
ALGÜN,Rezzan: Çeviri ve Kültür Alışverişi. Gündoğan Edebiyat,Ankara, Kış 1995
ALPAN,Necip: Nasreddin Hoca'nm Evrensel Kişiliği. Uluslarası Yunus Emre,Nasrettin Hoca, Karamanoğlu Mehmet Bey ve Türk Dili Semineri Bildirileri, Konya,1977
ANAMUR,Hasan: Orhan Veli Kanık'm Bitmemiş(?) Bettine Çevirisi Üzerine. IV.Ulusal Çeviri Semineri Özel Sayısı,Uludağ,1994
AYDIN,Ferit: Tercüme Sanatının Gerçekleri. Kültür Basın Yay.Birliğijstanbul 1984
AYTAÇ,Gürsel: Çevirinin Yaratıcılığı Üzerine. Edebiyat Yazıları 11 ,Gündoğan Yay.Ankaral991
AYTAÇ,Gürsel: Edebiyat Meraklısı Okurlara Tanıtılacak Değerde Bir Yazar: Barbara Frischmuth, Edebiyat Yazıları 1, Gündoğan Yay.Ankara 1990
AYTAÇ,Gürsel: Edebiyat Çevirileri ve Akademik Çalışmalar Üzerine Milli Kültüm ve Çeviri Yayınlar. Edebiyat Yazıları 1, Gündoğan Yay.Ankara,1990
BAŞKAN,Özcan: Dilde Çeviri İşlemi. Türk Dili, Çeviri Sorunları Özel Sayısı 622,Ankara 1978
BATTAFARANOJtalo Michele: Über-SetzenJEine unendliche Aufgabe,Trento,1993
BAUBAT,Pierre: (Çev.Lütfi Ay), Tercüme ve Kültür,Tercüme 10, İstanbul 1955
BISCHOFF,Cornelius,Holzpantinen.' (Necati Cumalı'dan Çeviri),Kültür Bakanlığı Yayınları,Ankara,1993
CÖMERT,Bedrettin: Kuramsal Açıdan Çeviri Sorunu. TDK.Çeviri Özel Sayısı 322,Ankara 1978
COSERIO,Eugeni: Çeviri Kuramında Sorunlara Doğru ve Yanlış Yaklaşımlar. (Çev.Turgay Kurultayjbrahim Akın),Metis Çev.l2,İstanbul
DAĞLI,Yasemin: Georg Büchner'in "Woyzeck" adlı Eseri ile Türkçe Çevirisinin Syntax, Semantik ve Pragmatik açılardan Karşılaştırılması. Lisans Bitirme Tezi, Konya 1985
DEVECİ, Tahir: Almanca Öğretiminde Çeviri. Ankara, 1984
DOGAN,Şerife: Almanya'da Edebi Çeviri ve Çeviri Teorileri Tarihine Bir Bakış,Çev.Bil. ve Uygulamaları. Ankara,1992
ERTEN, Asalet: Çeviride Kültürel Etkenler, Çeviribilim Uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Yay. Ankara 1993
ETHEMOĞLU, Armağan: Almanya'daki Türk Çocuklarının Dil Öğreniminde Çeviri Derslerinin Yeri." Türkoloji Çalışmaları ve F.Almanya1 daki Türk Çocuklarının Eğitim Kültür Problemleri Sempozyumu 20;21 Eylül 1985, Ankara:Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi,Ankara,1987
GÖKTÜRK, Akşit: Bir Yorum Süreci Olarak Yazınsal Çeviri.Bağlam, İstanbul,1980
GÖKTÜRK, Akşit Çeviri Dillerin Dili. Yapı Kredi Yay.İstanbul,1994
GÖKTÜRK, Akşit: Yazınsal Çeviride Metin-Ötesi Anlam İlişkileri, Türk Dili,Çeviri Sorunları Özel Sayısı 322,Ankara 1978
GÜLER, Hilmi: Ziya Ülken'in İslam Medeniyetinde Tercümeler ve Tesirleri- II,Met.Çev.l2 İstanbul
HÖNIG,G.Hans: Strategic der Übersetzung,(Ein Lehr-und Arbeitsbuclı) Gunter Narr Verlag,Tübingen,1982
HÖNIG,Hans,G.,KUBMAUL,Paul: Strategic der Übersetzung,Gunter Narr Verlag, Darmstadt 1982
HÖRNBY, Mary Snell: Ubsersetzungswissenscliaft. Eine Neuorientierung,2.Au£lage, France Verlag, Tubingen und Basel,1994
IŞIK, Gül: Doğu ile Bato'nın Buluştuğu Yerde Toledo Çevirmenler Okulu,Metis Çeviri 19,İstanbul 1992
İLKHAN,İbrahim: Filoloji Eğitim ve Öğretiminde "Edebi Çeviri" Üzerine Düşünceler IV. Ulusal Çeviri Semineri Özel Sayisı,Uludağ 1994
İLKHAN, İbrahim: Fragen der Methodik und Didaktik des Deutschunterrichts für Türken im Sekunderbereich. Konya,1987
JAEGER,Gert: Semantik,Kognition und Aeguivalenz,VEB Verlag Enzyklopaedie, Leipzig,1988
JUMPELT,Rudolf Walter: Die Übersetzung Naturwissenschaftlicher und Technischer Literatur(Sprachliche Massstaebe und Methoden zur Bestimmung ihrer Wesenszüge und Probleme) Langescheidt KG.Berlin,1961
KAFESOĞLU, İbrahim: Türk Milli Kültürü, 3.Baskı, Boğaziçi Yay.İstanbul 1984
KAYAYERLİ,Müjdat: Çeviri Eleştirileri ve Çeviride Eşdeğerlik IV. Ulusal Çeviri Semineri Özel Sayisı,Cilt VIII, Sayı 1,Uludağ 1994,
KAYNARDAĞ,Arslan:Türkiye'de Felsefe Çevirileri Tarihi. IV.Ulusal Çeviri Semineri Özel Sayısı,Bursa 1994
KOLLER,Werner: Einführung in die Ubersetzungswissenschaft. Heidelberg, 1979
KOTCHEVA,Krassimira: Probleme des literarischen Übersetzens aus textlinguistischer Sicht,Peter Lang Verlag,Frankfurt am Main,1992
KUÇURADI, Ionna: Übersetzer-Workshop,Felsefede Çeviri, Deutschemstitut, Ankara,1988
KURAN,Nedret Pınar: Kültürlerarası İletişim Aracı Olarak Çeviri,Boğaziçi Üni.Tercü.Müt.Bölümü,İstanbull993
KURAN,Nedret: Çağdaş Alman Çeviribilimcilerinin Yaldaşımları,Çeviri ve Çeviri Kuramı Üstüne Söylemler İstanbul 1995
KURULTAY,A.Turgay: Çeviri Dersinde Yapılaşma (Uygulama Sorunları-Yöntem Önerileri),Yayımlanmamış Doktora Tezi İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,1989
KURULTAY,A.Turgay: Çeviri Yöntemi Üzerine Düşünceleriyle F.Schleiermacher,Dün ve Bugün Çeviri l.Kitap,1985
KURULTAY,Turgay: Hans G.Hönig'le Söyleşi, Alm.Çev.Ayşin Özalp,Met.Çev.l9, İstanbul
MATIAEIJeam-Louis: Türk ve Fransız Atasözleri Arasındald Benzerlikler,IV.Ulusal Çeviri Semineri Özel Sayısı,Uludağ,1994
NEWMARK,Peter: Düşünce,Konuşma ve Çeviri, Çev.Necmiye Alpay,Metis Çeviri 9, İstanbul
NORD,Christiane: Textanalyse und Übersetzen (Theoretische Grundlagen, Methode und didaktische Amvendugn einer übersetzungsrelevanten Textanalyse) Heidelberg,1991
ÖZBEK,Yılmaz: Die Quellen der Übersetzungsprobleme, Atatürk. Ün. Fen-Ed.Fak.Yay. No.17. Erzurum 1988
ÖZGÜ,Melahat: Çeviride Uzmanlık Sorunu,TDK.Çeviri Sorunları Özel Sayı Ankara, 1992
PEKER,Saliha: Tanzimat Döneminde Avrupa Edebiyatından Çeviriler, (Çev.Ali Tükel) Metis Çeviri 1 İstanbul
PAYNE, Robert: Çeviri Tarihinde Büyük Dönemler, (Çev. Zehra İpşiroğlu), Bağlam 2-80,İstanbul 1980
REISS, Katharina: Möglichkeiten und Grenzen der Überstzungskritik, München,Hueber Verlag,1971
REISS, Katharina: Texttyp und Übersetzungsmethode,Heidelberg, J.G. Vcrlag,1976
REISS,Katharina,VERMEER,HansJ.Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie, Max Niemeyer Verlag,Tübingen 1984
RIFAT, Mehmet: Göstergebilimsel Açıdan Çeviri Etkinliği,Çeviri Kuramı ve Çeviri Kuramının Kuramı İstanbul 1995
SAVORY,Thedore:Tercüme Sanatı,Çev.Hamit Dereli,MEB. Ankara 1992
SCHİMİ,E1 Hussam: Probleme der literarischen Übersetzung,aus dem Diutschen ins Arabische am Beispiel zweier Versionen von Thomas Manns"Tonio Kröger",Peterlang Verlag,Farankfurt am Main,1989
SEVİL,Berna:Karaağaçlar Altında,Metis Çeviri 9,İstanbul 1989
STOLZE,Radegundis: Hermeneustisches Übersetzen (Lİnguistische Kategorien des Verstehens und Formulierens beim Übersetzen,Gunter Narr Verlag Tübingen,1992
WILLS,Wolfram: Ubersetzungswissenschaft.Probleme und Methoden, Stuttgart,1977.
WILLS,Wolfram: Kognition und Übersetzen (Zu Theorie und Praxis der mensehlichen und der maschinellen Übersetzung) Max Niemeyer Verlag,Tübingen,1988
WILLS, Wolfram: Übersetzungsfertigkeit (Annaeherungen an einen komplexen übersetzungspraktischen Begriff),Gunter Narr Verlag,Tübingen, 1996
YILMAZ İbrahim: Çeviride Geçirgenlik,Dil Dergisi 34 Ağustos, Ankara 1995
YÜCEL,Tahsin: Çeviri ve Biçem,Bağlam,2-80,İstanbul,1980

APA	BAYKAN A (2005). Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü. , 177 - 197.
Chicago	BAYKAN Ali Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü. (2005): 177 - 197.
MLA	BAYKAN Ali Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü. , 2005, ss.177 - 197.
AMA	BAYKAN A Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü. . 2005; 177 - 197.
Vancouver	BAYKAN A Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü. . 2005; 177 - 197.
IEEE	BAYKAN A "Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü." , ss.177 - 197, 2005.
ISNAD	BAYKAN, Ali. "Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü". (2005), 177-197.

APA	BAYKAN A (2005). Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(14), 177 - 197.
Chicago	BAYKAN Ali Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 0, no.14 (2005): 177 - 197.
MLA	BAYKAN Ali Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.14, 2005, ss.177 - 197.
AMA	BAYKAN A Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2005; 0(14): 177 - 197.
Vancouver	BAYKAN A Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2005; 0(14): 177 - 197.
IEEE	BAYKAN A "Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü." Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0, ss.177 - 197, 2005.
ISNAD	BAYKAN, Ali. "Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14 (2005), 177-197.