DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi

2 1

Proje Grubu: ÇAYDAG Sayfa Sayısı: 1 Proje No: 101I022 Proje Bitiş Tarihi: 15.06.2005 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi

Öz:
Dünyada ve Türkiye'de pek çok içmesuyu arıtma tesisinde dezenfektan olarak kullanılan klor, baraj sularındaki doğal organik maddelerle (DOM) reaksiyona girerek "dezenfeksiyon yan ürünleri (DYÜ)" olarak tanımlanan ve kanserojen oldukları bilinen klorlu-organik bileşiklerin oluşumuna yol açmaktadır. Bu bileşiklerden üzerinde en çok durulanları trihalometanlar (THM'ler) ve haloasetikasitlerdir (HAA'lar). Su arıtma sürecinde başlayan THM oluşumu, suda serbest klor bakiyesi bırakılması nedeniyle dağıtım sisteminde de devam etmektedir. 1998 yılında USEPA tarafından yürürlüğe konulan talimatlarda toplam THM (TTHM) miktarı 80 $mu$ g/L ve HAA miktarı 60 $mu$ g/L olarak belirtilmiştir (Pontius, 1999). Söz konusu sınır değerin 2002 yılı itibarı ile yarıya indirileceği öngörülmüştür. Henüz bu düzenleme gerçekleştirilememiş olmakla beraber, dünyada gittikçe daha sıkı standartlara yer verilirken, ülkemiz içme suyu standartlarında bu yönde herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu projede 29 baraj gölü THMOP ve kalite parametreleri açısından, 17 içme suyu arıtma tesisinde oluşan THM açısından izlenmiş ve Türkiye genelinde mevcut durum ortaya konmaya çalışılmıştır. İzlenen 29 baraj gölü içerisinde Türkiye'nin doğusunda bulunan baraj göllerinin hem organik madde içeriği hem de THMOP'i türkiye'nin batısındaki baraj göllerine göre çok daha düşük olduğu tespit edilmiştir. İçme suyu arıtma tesislerinden alınan numunelerde de benzer sonuçlar elde edilmiştir. İzlenen 17 aritma tesisine ait yıllık ortalama TTHM değerleri USEPA tarafından belirlenen standart değerden düşük olduğu belirlenmiştir. Ancak, ileride düşürülmesi planlanan stardart değer olan 40 $mu$ g/L'yi aşan tesisler bulunmakta olup bu tesisler için ilave önlemlerin alınması gerekli görülmüştür. THMOP tahmin etmek için önerilen EPA modelinin sözkonusu baraj gölleri için iyi sonuç' vermediği belirlenmiştir. Bunun üzerine, yeni model geliştirme çalışması gerçekleştirilmiş ve Türkiye'deki çalışılan barajlar için THMOP değerlerini tahmin etmede EPA modeline kıyasla daha doğru sonuçlar veren bir model geliştirilmiştir. Diğer taraftan, ölçülmesi kolay olan ve literatürde öncül parametreler olarak adlandırılan UVA254 ve UOK ile THMOP arasında oldukça yüksek korelasyon katsayıları elde edilmiştir. Bu sonuçlara göre THMOP'nin tahmin edilmesinde $UVA_{254}$ ve UOK'nın kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Çevre Mühendisliği

DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi

Öz:
Chlorine is still the most commonly used disinfectant in many water treatment plants all over the world and Turkey. However, studies conducted in early 1970s demonstrated that the chlorine used for disinfection purposes reacts with the natural organic matter (NOM) in source waters, and leads to the formation of carcinogenic chlorinated organic compounds, the so-called disinfection by-products (DBPs)." Trihalomethanes (THMs) and haloaceticacids (HAAs) are the most studied forms of these compounds. The regulations set in 1998 in USA for DBPs demand a Stage I target of 80 $mu$ g/L for total THMs (TTHM) and 60 $mu$ g/L, for HAAs (Pontius, 1999). This limiting values are proposed to be decreased to half according to Stage II regulations at the end of 2002. In Turkey there is no attempt to regulate these compounds yet, whereas the standards become more and more stringent all over the world. In this project, THMFP and some other quality parameters were monitored for 29 dams as well as resulting THM levels in 17 water treatment plants and general situations in Turkey have been stated. It was observed that dams in eastern Turkey have lower amount of DOC and THMFP compared to dams in western Turkey. Similar situations have also been observed for water treatmnet plants under investigation. It was observed that average annual THMFP values of water treatment plant effluents were lower than standard value defined by USEPA. Whereas, consiredering that the standard value will be decresed to 40 $mu$ g/L, there are some treatment plants, which exceed the future standard value. EPA model proposed to estimation of THMFP did not give reasonable results for our values. Therefore, efforts were put towards the development of a new model that would predict the THMFP levels with a- better accuracy for the dams concerned in this study. Whereas, THMFP values gave good correlation with $UVA_{254}$ and DOC, called asate oarameter, which are easy to determine. Based on the observed results, it can be luded that $UVA_{254}$ and DOC can be used in the estimation of THMFP.
Anahtar Kelime:

Konular: Çevre Mühendisliği
Erişim Türü: Erişime Açık
APA DİLEK F (2005). DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi. , 1 - 1.
Chicago DİLEK Filiz B. DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi. (2005): 1 - 1.
MLA DİLEK Filiz B. DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi. , 2005, ss.1 - 1.
AMA DİLEK F DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi. . 2005; 1 - 1.
Vancouver DİLEK F DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi. . 2005; 1 - 1.
IEEE DİLEK F "DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi." , ss.1 - 1, 2005.
ISNAD DİLEK, Filiz B.. "DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi". (2005), 1-1.
APA DİLEK F (2005). DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi. , 1 - 1.
Chicago DİLEK Filiz B. DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi. (2005): 1 - 1.
MLA DİLEK Filiz B. DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi. , 2005, ss.1 - 1.
AMA DİLEK F DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi. . 2005; 1 - 1.
Vancouver DİLEK F DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi. . 2005; 1 - 1.
IEEE DİLEK F "DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi." , ss.1 - 1, 2005.
ISNAD DİLEK, Filiz B.. "DSİ yönetimindeki içme suyu kaynaklarının klorlu organik yan-ürünleri (THM-Trihalometanlar) oluşturma potansiyelinin belirlenmesi". (2005), 1-1.