Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri

KABAKOĞLU, Gökhan; DONDURUR, Derman; Akdag, Cihan Taylan; AKÇALI, Barış; ÖZYURT TARAKÇIOĞLU, Gülizar; KISACIK, Doğan; Baykal, Cüneyt

Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri

Yürütücü

Doğan KISACIK (Dokuz Eylül Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Bölümü, İzmir, Türkiye)

Danışman(lar)

Derman DONDURUR (Dokuz Eylül Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü, İzmir, Türkiye)

Araştırmacı(lar)

CİHAN TAYLAN AKDAĞ, (Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, İzmir, Türkiye)

Gülizar ÖZYURT TARAKÇIOĞLU, (Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Kıyı ve Liman Mühendisliği, Ankara, Türkiye)

CÜNEYT BAYKAL, (Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Kıyı ve Liman Mühendisliği, Ankara, Türkiye)

Gökhan KABAKOĞLU, (Adres Yazılmamış)

Barış AKÇALI (Girilmedi)

2 1

Proje Grubu: ÇAYDAG Sayfa Sayısı: 254 Proje No: 115Y722 Proje Bitiş Tarihi: 01.04.2018 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 18-03-2020

Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri

Öz:

Deniz taban formları, hidrodinamik etkiler sonucu sedimentin harekete geçmesi ile olusmaya baslayan ve zaman içerisinde gelisip hareket eden dinamik sedimanter yapılardır. Birçok parametreden etkilenen bu formların olusumu ve gelisimi oldukça komplekstir. Literatürde farklı kosullar için formül ve diyagramlar olsa da özellikle kombine akımlar altında olusan deniz taban formlarının tip ve boyutlarını tahmin eden üzerinde uzlasılmıs formül ve diyagramlar henüz olusmamıstır. Projenin temel amacı, nehir-deniz etkilesim bölgelerinde kombine akım alanlarının dinamiklerini ve sediment formlarının olusum mekanizmalarını arastıracak temel bir çalısma yapmaktır. Bu baglamda, dalga ve nehir akıntısı ile olusan sediment formlarının fiziksel karakterlerinin tespit edilmesi ve olusum mekanizmalarının incelenmesi hedeflenmistir ve proje kapsamında Gediz ve B. Menderes nehir agızlarında saha çalısmaları yapılmıstır. Saha çalısmaları kurak ve yagıslı dönemde yapılarak çalısmanın farklı hidrodinamik kosulları kapsaması hedeflenmistir. Alınan örnek ve verilerden, arastırma kapsamında, deniz taban formlarının belirlenmesinde kullanılan sedimentin özellikleri, dalga-akıntı parametreleri, askıda katı madde konsantrasyonu, deniz suyu fiziksel özellikleri, Secchi disk derinligi, deniz taban tip ve boyutları, batimetri, sonar verileri toplanmıstır. Deniz taban formlarının tip ve boyutları yerinde ölçülmüs, bu ölçümler, her iki nehir agzında üç farklı zamanda dalgıç marifeti ile ve ölçekli fotograflanmıstır. Deniz taban formlarının üstten ve yandan çekilen fotografları Cografi Bilgi Sisteminde (CBS) metrik kartezyen koordinat sistemine oturtularak sayısallastırılmıstır. Ayrıca, deniz taban formlarını tanımlayıcı özelliklerinden bir digeri olan ve form tipinin belirlenmesinde önemli verilerden desen yapısı da yine üst görüntülemeden elde edilmistir. Mevcut tahmin modelleri kullanılarak ölçülen parametreler için kombine akımlar altında olusan kısa süreli deniz taban sekillerinin boyutları hesaplanmıstır. Bu sonuçlar deniz taban sekillerinin ölçülen degerleri ile kıyaslanarak modeller performansları kıyaslanmıstır. Buna ek olarak, yine ölçülen parametreler kullanılarak mevcut faz diyagramlarından deniz taban sekillerinin tipleri tahmin edilmis ve gerçek ölçümler ile kıyaslanarak diyagramlar dogrulanmıstır. Boyutsuz analiz çalısmaları yapılarak etkin parametre ve parametre grupları belirlenmistir. Son olarak, anketler yapılarak alanda kullanılan teknik terimlerin türkçe karsılıkları belirlenmeye çalısılmıstır.

Anahtar Kelime: Sediment tasınımı; Deniz taban formu; Taban sürtünmesi; Kum dagacıgı; Kumul; Kombine akımlar

Konular: Denizcilik

Erişim Türü: Erişime Açık

Allen, J. R. L. 1982. Developments in Sedimentology 30A., (Vol. I). Elsevier yayınları
Amos, C. L., Collins, M. B. 1978. “The combined effects of wave motion and tidal currents on the morphology of intertidal ripple marks”; The Wash, U.K. Journal of Sedimentary Research. Vol.48, p 849-856
Ashley, G. M. 1990. “Classification of Large-Scale Subaqueous Bedforms: A New Look at an Old Problem-SEPM Bedforms and Bedding Structures”. Journal of Sedimentary Research, 60(1), 160–172.
Bagnold, R. A. 1946. “Motion of waves in shallow water. interaction between waves and sand bottoms (with comments from Taylor, G.).". Proceedings of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences, 187(1008), 1–18.
Bayazıt, M.; Avcı, İ. 2010, Akarsularda Akım ve Sediment Taşınımı, (1. Basım), Birsen Yayınevi, ISBN 9755115344
Best, J. 2005. “The fluid dynamics of river dunes: A review and some future research directions”. Journal of Geophysical Research: Earth Surface, 110(4), 1–21.
Beşiktepe, Ş. T. ve Kaboğlu, G. 2013. Türkiye Kıyı-Geçiş Sularında Tipoloji ve Sınıflandırma Çalışması Yapılması Projesi, DBTE‐208, Sonuç Raporu. İzmir: DEU-DBTE.
Camenen, B. 2009. “Estimation of the wave-related ripple characteristics and induced bed shear stress”. Estuarine, Coastal and Shelf Science, 84(4), 553–564.
Cheel, R. J. 2005. IntroductUniversityion to Clastic Sedimentology (Notes for University). Department of Earth Sciences Brock .
Dept. of the Army, Waterways Experiment Station, Corps of Engineers, Coastal Engineering Research Center ;
Dean, R. G., Dalrymple, R. A. 2004. Coastal processes with engineering aplications. Cambridge University Press.
Devlet Su İşleri. “Gözlem İstasyonları Yönetim Sistemi D07A016/B.Menderes Nehri (Dalyan Köprüsü), E07A007/B.Menderes Nehri (Söke), D07A062/B.Menderes Nehri (Koçarlı Köprüsü), D05A084/Gediz N. (Maltepe), D05A025/Gediz N. (Muradiye Köprüsü) istasyon çizelgeleri”. http://rasatlar.dsi.gov.tr,
Dey, S. 2014. Fluvial hydrodynamics: Hydrodynamic and sediment transport phenomena. (Vol. 52) Springer.
Dumas, S. Arnott, R.W.C.; Southard, J.B., 2005, “Experiments on Oscillatory-Flow and Combined-Flow Bed Forms: Implications for Interpreting Parts of the Shallow-Marine Sedimentary Record”, Journal of Sedimentary Research, 75(3):501
Engelund, F., Hansen, E. 1967. “A monograph on sediment transport in alluvial streams”. Teknisk Forlag, 65.
Frostick, L. E., McLelland, S. J., Mercer, T. G. 2011. Users Guide to Physical Modelling and Experimentation: Experience of the HYDRALAB Network. (Vol. 167) CRC press.
García, M. H. 2008. Sedimentation Engineering,Processes, Measurements, Modeling, and Practice. Sedimentation Engineering.
Grant, W. D., Madsen, O. S. 1979. “Combined wave and current interaction with a rough bottom”. Journal of Geophysical Research, 84(C4), 1797.
Grant, W. D., Madsen, O. S. 1982. “Movable bed roughness in unsteady oscillatory flow”. Journal of Geophysical Research, 87(C1), 469.
Grasmeijer, B. T., Kleinhans, M. G. 2004. “Observed and predicted bed forms and their effect on suspended sand concentrations”. Coastal Engineering, 51(5–6), 351–371.
Julien, P. Y., Klaassen, G. J. 1995. “Sand-dune geometry of large rivers during floods”. Journal of Hydraulic Engineering. 121:9(657)
Khelifa, A., Ouellet, Y. 2000. “Prediction of sand ripple geometry under waves and currents”. Journal of Waterway, Port, Coastal, and Ocean Engineering, 126(1), 14–22.
Kleinhans, M. G. 1990. “Phase diagrams of bed states in steady, unsteady, oscillatory and mixed flows”. EU SANDPIT End-Book, 1–16.
Li, J. Heap, A. D. 2008. A Review of Spatial Interpolation Methods for Environmental Scientists. Canberra, Avustralya: Geoscience Australia, Record 2008/23.
Li, M. Z., Wright, L. D., Amos, C. L. 1996. “Predicting ripple roughness and sand resuspension under combined flows in a shoreface environment”. Marine Geology, 130(1–2), 139–161.
Li, M. Z., Amos, C. L. 1998. “Predicting ripple geometry and bed roughness under combined waves and currents in a continental shelf environment”. Continental Shelf Research.
Mogridge, G. R., Davies, M. H., Willis, D. H. 1994. “Geometry prediction for wave-generated bedforms”. Coastal Engineering, 22(3–4), 255–286.
Nelson, T. R. Voulgaris, G. 2014 “Temporal and spatial evolution of wave-induced ripple geometry: Regular versus irregular ripples”, J. Geophys. Res. Oceans, 119, 664–688,
Nielsen, P. 1981. “Dynamics and Geometry of Wave-Generated Ripples”. Journal of Geophysical Research, 86(C7), 6467–6472.
Oğuz Kaboğlu, S., Kaboğlu, G., Kısacık, D., Akçalı, B. ve Alan, V. 2018. “Kombine Akımlar Altında Oluşan Deniz Taban Formlarının Yerinde Ölçülmesi”. 3. Ulusal Deniz Bilimleri Konferansı Bildiriler Kitabı (yayın aşamasında).
Paphitis, D., Velegrakis, A. F., Collins, M. B., Muirhead, A. 2001. “Laboratory investigations into the threshold of movement of natural sand-sized sediments under unidirectional, oscillatory and combined flows”. Sedimentology, 48(3), 645–659.
Perillo, M. M., Best, J. L., Garcia, M. H. 2014. “A New Phase Dıagram For Combıned-Flow Bedforms", 301–313.
Poppe, L. J., Eliason, A. H. 2008. “A Visual Basic program to plot sediment grain-size data on ternary diagrams”. Computers and Geosciences, 34(5), 561–565.
Prandle, D. 2009. Estuarıes Dynamics, Mixing, Sedimentation and Morphology. Cambridge: Cambridge University Press.
Schlee, J. 1973. “Atlantic Continental Shelf and Slope of the United States- Sediment Texture of the Northeastern Part”. Geological Survey Professional Paper, 529–L.
Shepard, F. P. 1954. “Nomenclature Based on Sand-Silt-Clay Ratios”. Journal of Sedimentary Petrology, 24(3), 151–158.
Simons, B. D., Richardson, E. V. 1966. “Resistance to flow in alluvial channels”. Geological Survey Professional Paper, 422–J, 70.
Simons, D. B., Richardson, E. V., 1961, “Fom of bed roughness in alluvial channels”. J. Hydr. Div., ASCE, 87, 1961.
Sleath, J. F. A. 1991. “Velocities and shear stresses in wave‐current flows”. Journal of Geophysical Research: Oceans (1978–2012), 96(C8), 15237–15244.
Sorensen, R. M. 2006. Basic Coastal Engineering Basic Coastal. Environmental Engineering. Soulsby, R. L. 1997. “Dynamics of marine sands: a manual for practical applications. Dynamics of Marine Sands: A Manual for Practical Applications”.
Soulsby, R. L., & Whitehouse, R. J. S. 2005. “Prediction of Ripple Properties in Shelf Seas- Mark 2 Predictor for Time Evolution”. Security, (December), 97.
Soulsby, R. L., Whitehouse, R. J. S., Marten, K. V. 2012. “Prediction of time-evolving sand ripples in shelf seas”. Continental Shelf Research, 38, 47–62.
Southard, J. 2006. Introduction to Fluid Motions, Sediment Transport, and Current-Generated Sedimentary Structures.
Southard, J. B. 1991. “Experimental Determination of Bed-Form Stabilty”. Annual Reviews Earth Planet, 19, 423–455.
Talley, L., Pickard, G., Emery, W. ve Swift, J. 2011. Descriptive Physical Oceanography: An Introduction (6. Basım). Amerika: Elsevier.
Tanaka, H., Dang, V. T. 1996. “Geometry of sand ripples due to combined wave-current flows”. Journal of Waterway, Port, Coastal, and Ocean Engineering, 122(6), 298–300.
Tobergte, D. R., Curtis, S. 2013. “Applied statistics using SSPS, Statistica, Matlab and R”. Journal of Chemical Information and Modeling (Vol. 53).
Traykovski, P., Hay, A. E., Irish, J. D., Lynch, J. F. 1999. “Geometry, migration, and evolution of wave orbital ripples at LEO-15”. Journal of Geophysical Research, 104(C1), 1505.
TÜBİTAK-MAM ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2014. Deniz ve Kıyı Suları Kalite Durumlarının Belirlenmesi ve Sınıflandırılması Projesi (DEKOS), ÇTÜE 5118703, Rapor No. ÇTÜE.13.155 (Sonuç Raporu), Gebze‐Kocaeli: TÜBİTAK-MAM.
Van den Berg, J. H., Van Gelder, A. 1993. “A new bedform stability diagram, with emphasis on the transition of ripples to plane bed in flows over fine sand and silt”. Special Publication of the International Association of Sedimentologists, 17, 11–21.
van Rijn, L. C. 1982. “The prediction of bed forms and alluvial roughness”. In Euromech Conference Sediment Transport.
Van Rijn, L. C. 1984. “Sediment Transport, Part III: Bed forms and Alluvial Roughness”. Journal of Hydraulic Engineering. 110:12
van Rijn, L. C. 1993. Principles of Sediment Transport in Rivers, Estuaries and Coastal Seas (Part I). Aqua Publication.
Van Rijn, L. C. 1998. Principles of Coastal Morphology. Aqua Publications.
Werf, J. J. Van Der. 2003. “A literature review on sand transport under oscillatory flow conditions in the rippled-bed regime”., 72.
Wiberg, P. L., Harris, C. K. 1994. “Ripple geometry in wave-dominated environments”. Journal of Geophysical Research, 99(C1), 775–789.
Wiberg, P. L., Drake, D. E., Cacchione, D. A. 1994. “Sediment resuspension and bed armoring during high bottom stress events on the northern California inner continental shelf: measurements and predictions”. Continental Shelf Research, 14(10–11), 1191–1219.
Yüksel, Y. 2005, Akışkanlar Mekaniği ve Hidrolik (2. Basım), İstanbul, Arıkan Yayınevi, 2005

APA	KISACIK D, DONDURUR D, Akdag C, ÖZYURT TARAKÇIOĞLU G, Baykal C, KABAKOĞLU G, AKÇALI B (2018). Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri. , 1 - 254.
Chicago	KISACIK Doğan,DONDURUR Derman,Akdag Cihan Taylan,ÖZYURT TARAKÇIOĞLU Gülizar,Baykal Cüneyt,KABAKOĞLU Gökhan,AKÇALI Barış Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri. (2018): 1 - 254.
MLA	KISACIK Doğan,DONDURUR Derman,Akdag Cihan Taylan,ÖZYURT TARAKÇIOĞLU Gülizar,Baykal Cüneyt,KABAKOĞLU Gökhan,AKÇALI Barış Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri. , 2018, ss.1 - 254.
AMA	KISACIK D,DONDURUR D,Akdag C,ÖZYURT TARAKÇIOĞLU G,Baykal C,KABAKOĞLU G,AKÇALI B Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri. . 2018; 1 - 254.
Vancouver	KISACIK D,DONDURUR D,Akdag C,ÖZYURT TARAKÇIOĞLU G,Baykal C,KABAKOĞLU G,AKÇALI B Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri. . 2018; 1 - 254.
IEEE	KISACIK D,DONDURUR D,Akdag C,ÖZYURT TARAKÇIOĞLU G,Baykal C,KABAKOĞLU G,AKÇALI B "Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri." , ss.1 - 254, 2018.
ISNAD	KISACIK, Doğan vd. "Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri". (2018), 1-254.

APA	KISACIK D, DONDURUR D, Akdag C, ÖZYURT TARAKÇIOĞLU G, Baykal C, KABAKOĞLU G, AKÇALI B (2018). Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri. , 1 - 254.
Chicago	KISACIK Doğan,DONDURUR Derman,Akdag Cihan Taylan,ÖZYURT TARAKÇIOĞLU Gülizar,Baykal Cüneyt,KABAKOĞLU Gökhan,AKÇALI Barış Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri. (2018): 1 - 254.
MLA	KISACIK Doğan,DONDURUR Derman,Akdag Cihan Taylan,ÖZYURT TARAKÇIOĞLU Gülizar,Baykal Cüneyt,KABAKOĞLU Gökhan,AKÇALI Barış Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri. , 2018, ss.1 - 254.
AMA	KISACIK D,DONDURUR D,Akdag C,ÖZYURT TARAKÇIOĞLU G,Baykal C,KABAKOĞLU G,AKÇALI B Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri. . 2018; 1 - 254.
Vancouver	KISACIK D,DONDURUR D,Akdag C,ÖZYURT TARAKÇIOĞLU G,Baykal C,KABAKOĞLU G,AKÇALI B Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri. . 2018; 1 - 254.
IEEE	KISACIK D,DONDURUR D,Akdag C,ÖZYURT TARAKÇIOĞLU G,Baykal C,KABAKOĞLU G,AKÇALI B "Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri." , ss.1 - 254, 2018.
ISNAD	KISACIK, Doğan vd. "Nehir-Deniz Etkileşiminde Kısa Süreli Sediment Form Oluşumlarının Değerlendirilmesi: Gediz ve B. Menderes Örnekleri". (2018), 1-254.