KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi

Aslı ÇARKOĞLU (KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ, İKTİSADİ, İDARİ VE SOSYAL BİLİMLER FAKÜLTESİ,PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ)
Mary LOUISE ŞİMŞEK (KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ, İKTİSADİ, İDARİ VE SOSYAL BİLİMLER FAKÜLTESİ,PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ)
12 8

Proje Grubu: SOBAG Sayfa Sayısı: 73 Proje No: 120K390 Proje Bitiş Tarihi: 31.12.2020 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 27-07-2021

KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi

Öz:
Bu proje ile KOVID-19 salgın sürecinde, bireysel, ailevi ve sosyal faktörlerin öznel esenligi ne sekillerde etkiledigi 1832 kisi ile yapılan bir anket çalısması üzerinden incelenmistir. Katılımcıların büyük bölümüne (1219 kisi) var olan bir projenin Türkiye nüfusunu temsil yetisi olan katılımcı havuzundan erisilirken, KOVID-19 salgın sürecinden farklı sekillerde etkilenmesi tahmin edilen saglık çalısanları ve evden çalısmak düzenlemesine geçenlerden olusan 613 kisilik bir gruba ise meslek örgütleri ve sosyal medya üzerinden erisilmistir. Anket çalısması 1219 kisilik katılımcı grubuna telefon, kalan 613 kisilik gruba ise çevirim içi bir anket uygulama yazılımı üzerinden sunulmustur. Uygulanan anket ile bireysel (dayanıklılık, algılanan stres, gelecek endisesi, ve KOVID-19 algısı), ailevi (aile içi iletisim, bakım paylasımı, bakım yükü ve iliski memnuniyeti), ve sosyo-ekonomik (yas, meslek, egitim, gelir vb) degiskenler üzerine bilgilerin yanı sıra öznel esenlik (hayat doyumu, olumlu ve olumsuz duygu yasantısı, saglık örseleyici davranıslar) üzerine de bilgi toplanmıstır. Tüm bu degiskenler bir seri regresyon analizi ve yapısal esitlik modeli (YEM) üzerinden incelenmis, kadın-erkek, çalısan çalısmayan gibi bazı alt gruplar için farklı modeller gelistirilmistir. Projenin bulguları KOVID-19 pandemi sürecinde bireysel esenligi arttırma amacı ile ruh saglıgı profesyonelleri, siyasa yapıcılar ve halk yararına çalısan sivil toplum kurulusları ile paylasılmaya hazırdır.
Anahtar Kelime: bireysel dayanıklılık bakım yükü stres kovid-19 öznel esenlik

Konular: Psikoloji
Erişim Türü: Erişime Açık
  • Andersen, E. M., Malmgren, J. A., Carter, W. B., & Patrick, D. L. 1994. “Screening for depression in well older adults: Evaluation of a short form of the CES-D.” American Journal of Preventive Medicine, 10(2), 77-84.
  • Asma S, Mackay, J, Song SY, Zhao L, Morton J, Palipudi KM, et al (2015). The GTAS Atlas. CDC Foundation, Atlanta, GA, 37. http://gatsatlas.org/pdf/mobile/index.html#p=36 Bartone, P. T. 1999. “Hardiness protects against war-related stress in Army Reserve forces.” Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 51(2), 72.
  • Bartone, P. T. 2007. “Test-retest reliability of the dispositional resilience scale-15, a brief hardiness scale.” Psychological reports, 101(3), 943-944.
  • Beardslee, W. R., & Podorefsky, D. 1988. “Resilient adolescents whose parents have serious affective and other psychiatric disorders: importance of self-understanding and relationships.” The American Journal of Psychiatry.
  • Björgvinsson, T., Kertz, S. J., Bigda-Peyton, J. S., McCoy, K. L., & Aderka, I. M. 2013. “Psychometric properties of the CES-D-10 in a psychiatric sample.” Assessment, 20(4), 429- 436.
  • Boss, P., Bryant, C. M., & Mancini, J. A. 2016. “Family stress management: A contextual approach.”Sage Publications.
  • Britt, T. W., Adler, A. B., & Bartone, P. T. 2001. “Deriving benefits from stressful events: The role of engagement in meaningful work and hardiness.” Journal of occupational health psychology, 6(1), 53.
  • Bulut, Işıl. 1990. “Aile Değerlendirme Ölçeği El Kitabı”, Ankara: Özgüzeliş Özgüzeliş Mat. Cabrera, N., Tamis‐LeMonda, C. S., Bradley, R. H., Hofferth, S., & Lamb, M. E. (2000). Fatherhood in the twenty‐first century. Child development, 71(1), 127-136.
  • Chemaly, S. “Coronavirus could hurt women the most, NBC news” https://www.nbcnews.com/think/opinion/coronavirus-could-hurt-women-most-here-s-howprevent- patriarchal-ncna1186581?cid=public-rss_20200421. Son Erişim Tarihi: 29.01.2021
  • Chorpita, B. F., & Barlow, D. H. 1998. “The development of anxiety: the role of control in the early environment.” Psychological bulletin, 124(1), 3.
  • Cockerham, W. C. 2017. Medical sociology. New York, NY: Routledge. Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. 1983. “A global measure of perceived stress.” Journal of health and social behavior, 385-396.
  • Diener, C., Kuehner, C., Brusniak, W., Struve, M., ve Flor, H. 2009. “Effects of stressor controllability on psychophysiological, cognitive and behavioural responses in patients with major depression and dysthymia.” Psychological medicine, 39(1), 77-86.
  • Diener, E. & Suh, E. 1997. “Measuring quality of life: Economic, social and subjective indicators.” Social Indicators Research, 40, 189-216.
  • Diener, E. 1994. “Assessing subjective well-being: Progress and opportunities.” Social Indıcators Research, 31, 103-157
  • Diener, E. 2009. Assessing well-being: The collected works of Ed Diener (Vol. 331). New York, NY: Springer.
  • Diener, E. D., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. 1985. “The satisfaction with life scale.” Journal of personality assessment, 49(1), 71-75.
  • Diener, E., & Biswas-Diener, R. 2011. Happiness: Unlocking the mysteries of psychological wealth. John Wiley & Sons.
  • Durak, M., Senol-Durak, E., & Gencoz, T. 2010. “Psychometric properties of the satisfaction with life scale among Turkish university students, correctional officers, and elderly adults.” Social indicators research, 99(3), 413-429.
  • Epstein, N. B., Baldwin, L. M., & Bishop, D. S. 1983. “The McMaster family assessment device.” Journal of marital and family therapy, 9(2), 171-180.
  • Epstein, N., Bishop, D. and Levin, S. 1978. “The McMaster Model of family functioning.” Journal of Marriage and Family Counseling, 4, 19–31.
  • Eschleman, K. J., Bowling, N. A., & Alarcon, G. M. 2010. “A meta-analytic examination of hardiness.” International Journal of Stress Management, 17(4), 277.
  • Eskin, M., Harlak, H., Demirkiran, F., & Dereboy, Ç. 2013. “The adaptation of the perceived stress scale into Turkish: a reliability and validity analysis.” In New Symp J. 51(3), 132-140.
  • Fassett-Carman, A., Hankin, B. L., ve Snyder, H. R. 2019. “Appraisals of dependent stressor controllability and severity are associated with depression and anxiety symptoms in youth.” Anxiety, stress, and coping, 32(1), 32–49.
  • Folkman, S., ve Lazarus, R. S. 1984. “Stress, appraisal, and coping” (pp. 150-153). New York: Springer Publishing Company.
  • Friborg, O., Hjemdal, O., Rosenvinge, J. H., & Martinussen, M. 2003. “A new rating scale for adult resilience: what are the central protective resources behind healthy adjustment?.” International journal of methods in psychiatric research, 12(2), 65-76.
  • Fisek, M. H. (2003). Elementary Methods of Research in the Social/behaviorial Sciences. Boğaziçi Üniversitesi.
  • Gençöz, T. 2000. “Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Psikoloji Dergisi, 15(46):19-26.
  • Graessel, E., Berth, H., Lichte, T., & Grau, H. 2014. “Subjective caregiver burden: validity of the 10-item short version of the Burden Scale for Family Caregivers BSFC-s”. BMC Geriatrics, 14(1), 23.
  • Greeff, A. P. 2000. “Characteristics of families that function well.” Journal of family Issues, 21(8), 948-962.
  • Harpham, T., Reichenheim, M., Oser, R., Thomas, E., Hamid, N., Jaswal, S., ... & Aidoo, M. 2003. “Measuring mental health in a cost-effective manner.” Health policy and planning, 18(3), 344-349.
  • Hunter A. J. 2001. “A Cross-cultural Comparison of Resilience in Adolescents.” J Pediatr Nurs, 16:172- 179.
  • Ilieva, J., Baron, S., & Healey, N. M. (2002). Online surveys in marketing research. International Journal of Market Research, 44(3), 1-14.
  • Inglehart, R. 2000. “Globalization and postmodern values.” The Washington Quarterly, 23(1), 215-228.
  • Inglehart, R. F., Borinskaya, S., Cotter, A., Harro, J., Inglehart, R. C., Ponarin, E., & Welzel, C. 2014. “Genetic Factors, Cultural Predispositions, Happiness and Gender Equality.” Journal of Research in Gender Studies, 4(1).
  • Jacelon, C. S. 1997. “The trait and process of resilience.” Journal of advanced nursing, 25(1), 123-129.
  • Kahneman, D. (1999). Objective happiness. Well-being: The foundations of hedonic psychology, 3(25), 1-23.
  • Kanbur, N., & Akgül, S. 2020. “Quaranteenagers: A Single Country Pandemic Curfew Targeting Adolescents in Turkey.” The Journal of Adolescent Health.
  • Kendler, K. S., Thornton, L. M., & Gardner, C. O. 2000. “Stressful life events and previous episodes in the etiology of major depression in women: an evaluation of the “kindling” hypothesis.” American Journal of Psychiatry, 157(8), 1243-1251.
  • Layous, K., & Lyubomirsky, S. 2014. “The how, why, what, when, and who of happiness.” Positive emotion: Integrating the light sides and dark sides, 473-495.
  • Lovallo, W. R. 2015. Stress and health: Biological and psychological interactions. Sage publications.
  • Mastekaasa, A. 1994. “Psychological well-being and marital dissolution: Selection effects?” Journal of Family Issues, 15, 208-228.
  • Monroe, S. M., & Simons, A. D. 1991. “Diathesis-stress theories in the context of life stress research: implications for the depressive disorders.” Psychological bulletin, 110(3), 406.
  • Müderrisoğlu, S., Dedeoğlu, C., Akço, S., & Akbulut, B. 2014. “Türkiye’de 0-8 yaş arası çocuğa yönelik aile içi şiddet araştırması.” Bernard van Leer Vakfı, Boğaziçi Üniversitesi, Hümanist Büro ve Frekans Araştırma: İstanbul.
  • Myers, D. G., Diener, E. 1995. “Who is happy?” Psychological Sciences, 6, 10-19.
  • Myers, D.G. 2000. “The funds, friends and faith of happy people.” American Psychologist, 55(1), 56-67.
  • Newland, L. A. 2015. “Family well‐being, parenting, and child well‐being: Pathways to healthy adjustment.” Clinical Psychologist, 19(1), 3-14.
  • Örneklem boyut hesabı: https://www.calculator.net/sample-sizecalculator. html?type=1&cl=95&ci=5&pp=20&ps=60000000&x=117&y=17. Son Erişim Tarihi: 29.01.2021
  • Pinquart, M., & Sörensen, S. 2000. “Influences of socioeconomic status, social network, and competence on subjective well-being in later life: a meta-analysis.” Psychology and aging, 15(2), 187.
  • “Rojas, M. 2006. Life satisfaction and satisfaction in domains of life: is it a simple relationship?.” J Happiness Stud 7, 467–497.
  • Ryan, R. M., & Deci, E. L. 2001. “On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being.” Annual review of psychology, 52(1), 141-166. Sağlık Bakanlığı (2020). https://covid19.saglik.gov.tr/. Son Erişim Tarihi: 29.01.2021
  • Sample Size Calculator (2020), Select Statistical Services. web sitesi https://select-statistics.co.uk/calculators/sample-size-calculator-population-proportion/ Son Erişim Tarihi: 29.01.2021
  • Sümer, N. 2000. “Yapisal Eşitlik Modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar.” Türk Psikoloji Yazilari.
  • Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. 2001. Missing data. Using multivariate statistics (4th edition). Boston, MA: Allyn and Bacon, 58-65.
  • Tatar, A., & Saltukoglu, G. 2010. “The adaptation of the CES-depression scale into Turkish through the use of confirmatory factor analysis and item response theory and the examination of psychometric characteristics.” Klinik Psikofarmakoloji Bülteni-Bulletin of Clinical Psychopharmacology, 20(3), 213-227.
  • Thompson, E. R. 2007. “Development and validation of an internationally reliable short-form of the positive and negative affect schedule (PANAS).” Journal of cross-cultural psychology, 38(2), 227-242.
  • TÜİK 2020 Detaylı İşgücü İstatistikleri- Tablo: NACE Rev2. http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007. Son Erişim Tarihi: 29.01.2021.
  • Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadının Toplumdaki Yerinin Kamuoyundaki Algısı Projesi” (TTCKA). https://gender.khas.edu.tr/tr/turkiyede-toplumsal-cinsiyet-ve-kadin-algisiarastirmasi. Son Erişim Tarihi: 29.01.2021
  • Updegraff, J. A., & Taylor, S. E. 2000. “From vulnerability to growth: Positive and negative effects of stressful life events.” Ware JE, Sherbourne CD. 1992. “The MOS 36-item Short Form Healty Survey, I.Conceptual Framework and item Selection.” Med Care, 30 (6), 473-83.
  • Watson, D., Clark, L. A., & Tellegen, A. 1988. “Development and validation of brief measures of positive and negative affect: the PANAS scales.” Journal of personality and social psychology, 54(6), 1063.
  • WHO, https://covid19.who.int/table. Son Erişim Tarihi: 29.01.2021
  • Wilson, W. R. 1967. “Correlates of avowed happiness.” Psychological bulletin, 67(4), 294.
  • Yakın, I. 2021. “Üniversite Öğrencilerinin Sigara Kullanımını Etkileyen Psiko-sosyal Risk Faktörlerinin Beliren Yetişkinlik Teorisi Bağlamında İncelenmesi: Nicel ve Nitel Yöntem.” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
  • Zaleski, Z. 1996. “Future anxiety: Concept, measurement, and preliminary research.” Personality and individual differences, 21(2), 165-174.
  • Zaleski, Z., Sobol-Kwapinska, M., Przepiorka, A., & Meisner, M. 2019. “Development and validation of the Dark Future scale.” Time & Society, 28(1), 107-123.
APA ÇARKOĞLU A, ŞİMŞEK M (2020). KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi. , 1 - 73.
Chicago ÇARKOĞLU Aslı,ŞİMŞEK Mary LOUISE KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi. (2020): 1 - 73.
MLA ÇARKOĞLU Aslı,ŞİMŞEK Mary LOUISE KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi. , 2020, ss.1 - 73.
AMA ÇARKOĞLU A,ŞİMŞEK M KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi. . 2020; 1 - 73.
Vancouver ÇARKOĞLU A,ŞİMŞEK M KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi. . 2020; 1 - 73.
IEEE ÇARKOĞLU A,ŞİMŞEK M "KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi." , ss.1 - 73, 2020.
ISNAD ÇARKOĞLU, Aslı - ŞİMŞEK, Mary LOUISE. "KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi". (2020), 1-73.
APA ÇARKOĞLU A, ŞİMŞEK M (2020). KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi. , 1 - 73.
Chicago ÇARKOĞLU Aslı,ŞİMŞEK Mary LOUISE KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi. (2020): 1 - 73.
MLA ÇARKOĞLU Aslı,ŞİMŞEK Mary LOUISE KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi. , 2020, ss.1 - 73.
AMA ÇARKOĞLU A,ŞİMŞEK M KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi. . 2020; 1 - 73.
Vancouver ÇARKOĞLU A,ŞİMŞEK M KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi. . 2020; 1 - 73.
IEEE ÇARKOĞLU A,ŞİMŞEK M "KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi." , ss.1 - 73, 2020.
ISNAD ÇARKOĞLU, Aslı - ŞİMŞEK, Mary LOUISE. "KOVİD-19 Salgın Sürecinde Öznel Esenliği Koruyucu Bireysel, Ailesel ve Sosyal Faktörlerin İncelenmesi". (2020), 1-73.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 1:47

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları