Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri

ÇARKOĞLU, Aslı; SELEN, Eser; Sunam, Aylin

Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri

Yürütücü

Eser SELEN (KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ, İLETİŞİM FAKÜLTESİ)

Danışman(lar)

Aslı ÇARKOĞLU (KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ, İLETİŞİM FAKÜLTESİ)

Araştırmacı(lar)

Aylin SUNAM (KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ, İLETİŞİM FAKÜLTESİ)

36 36

Proje Grubu: SOBAG Sayfa Sayısı: 287 Proje No: 120K686 Proje Bitiş Tarihi: 31.12.2020 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2021

Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri

Öz:

Bu proje, küresel COVID-19 salgınının Türkiye?nin kültürel, sosyal ve ekonomik gelismesinde ve kalkınmasında önemli rolü olan çagdas sanat alanına dair mevcut, öngörülen ve öngörülemeyen etkilerinin sanatçılar, sanat profesyonelleri ve sanat izleyicisinden olusturdugumuz örneklem grubumuzla, sosyal ve beserî bilimler perspektifinden inceleyerek arastırmaktadır. Çalısmamız, salgının etkilerinin çagdas sanat evreninden görünür hale gelebilmesi ile Türkiye kültür ve sanat sektörünün altyapısının güçlendirilmesine dair çözüm önerilerinin gelistirilmesine katkıda bulunmayı hedefler. Karma yöntemli vaka çalısmasına dayalı bu arastırmada olgular bazında dijital arsiv ve gelistirilmis alanyazın taramaları ısıgında sosyal medya ve internet platformlarını kapsayan veri madenciligi ile çagdas sanat ve COVID-19 kesisiminde veriler kazınmıstır. Olusturulan örneklem grubu ile çevrimiçi anket yapılmıs, elde edilen sonuçlardan olgular bazında vakalar olusturularak, üç ana grup etrafında sanatçı, sanat profesyonelleri ve sanat izleyicileri ile yarıyapılandırılmıs derin görüsmeler yapılmıstır. Toplanan nitel verilerin içerik analizi yapılarak, nicel verilerin nitel verileri destekleyerek betimsel istatistiki yollarla çözümlenmis, arastırmanın amaçlarına ve hedeflerine yönelik analiz edilerek bulgularına ulasılmıstır. Arastırmanın nihai sonuçları ve proje süresince üretilen analizler, salgından kültürel, sosyal ve ekonomik olarak olumsuz etkilenen çagdas sanat sektörünün bütüncül bir biçimde desteklenmesi için yapılacak çalısmalara bilgi ve belge saglama hedefi ile yorumlanmıstır. Çalısmanın bulgu ve sonuçlarından olusan infografiklerin de yer aldıgı kamuya açık bütünsel bir internet sitesi tasarlanarak erisime açılmıstır.

Anahtar Kelime: türkiye izleyici sanat profesyoneli sanatçı çagdas sanat covıd-19

Konular: İletişim

Erişim Türü: Erişime Açık

Agamben, G. (2009). What is An Apparatus?: And Other Essays. Stanford, Calif.: Stanford University Press.
Akay, A. (1996). Kıvrımlar: 1960'larda Plastik Sanatlar. İstanbul: Bağlam Yayıncılık. Akbulut, K. K. (2018). Kolektif Üretime Devam. Gazete Duvar.
https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2018/02/23/kolektif-uretime-devam/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Akşit, Ş. (2014). Türkiye’de Modern Sanat’tan Güncel Sanata Bir Önizleme. Kolajart. http://kolajart.com/wp/2014/07/07/seref-aksit-turkiyede-modern-sanattan-guncelsanata- bir-onizleme/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Almanya Federal İstatistik Dairesi. (2020a). Cultural activities before the corona crisis: 1.3 million cultural professionals in 2018 [Basın Bildirisi]. https://www.destatis.de/EN/Press/2020/12/PE20_513_216.html. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Almanya Federal İstatistik Dairesi. (2020b). Public expenditure on culture in 2017: 11.4 billion euros for theatres, music, museums etc. [Basın Bildirisi]. https://www.destatis.de/EN/Press/2020/12/PE20_490_216.html. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Altındere, H. (1999). Çağdaş Sanatta Sanat Nesnesi Olarak Beden. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Apter, M. J. (1969). Cybernetics and Art. Leonardo, 2(3), 257-265. doi:10.2307/1572155 Arıkan, B. (2009). Dersimiz Güncel Sanat (A. Ed.) Tüzünoğlu Ed.). İstanbul: Outlet Yayınevi. Artut, S. H. (2014). Teknoloji-İnsan Birlikteliği. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Asya (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanat İzleyicileri ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 4 Kasım 2020, İstanbul.
Atakan, N. (2008). Sanatta Alternatif Arayışlar. İzmir: Karakalem Kitabevi.
Bafra, Ç. (2020). Pandemik Bir Gezegende Direnmenin Estetiği. Sanat Dünyamız, 176, 100– 109.
Baker, C. C. (2017). Intutution and Creative Process Methodologies in Digital Performance: Intersecting Art and Technology”. C. C. Sicchio (ed), Practice: Techne/Technique/Technology. New York: Routledge.
Baldwin, E. M. (2011). The Evolution of Turkey’s Contemporary Art Scene: Examining Trends in Infrastructural Transformation and Globalization in an Emerging Market. Master Tezi, Savannah College of Art and Design, Atlanta, Georgia.
Balsom, E. (2020). A “Small Utopia”? Artists’ Film and Video Online. Art Agenda. https://www.art-agenda.com/features/334094/a-small-utopia-artists-film-and-videoonline. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Barrett, T. (2017). Why is that Art?: Aesthetics and Criticism of Contemporary Art (Third edition. ed.). New York; Oxford: Oxford University Press.
Başar, M. R. (2015). Yeni Sanatçı, Yeni İzleyici, Yeni Sanat Teknolojileri ve Çağdaş Sanat Eğitimi. Aydın Sanat (2), 103-106.
BBC News, T. (2020, 2020/07/02/). Türkiye'de Sosyal Medya Ne Kadar ve Nasıl Kullanılıyor?
BBC News Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-53259275. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Belting, H., Buddensieg, A., Araújo, E., Internationales Forschungszentrum Kulturwissenschaften und Zentrum für Kunst und Medientechnologie Karlsruhe. (2009). The Global Art World: Audiences, Markets and Museums. Ostfildern: Hatje Cantz.
Berca (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanat İzleyicileri ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 21 Ekim 2020, İstanbul.
Bianet. (2019). Venedik Bienali’ni Yedi Ayda 600 Bine Yakın Ziyaretçi Gezdi. https://bianet.org/bianet/sanat/216380-venedik-bienali-ni-yedi-ayda-600-bine-yakinziyaretci- gezdi. Son erişim: 23 Aralık 2020.
Biray (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanatçılar ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 17 Kasım 2020, İstanbul.
Bishara, H. (2020). Metropolitan Museum Lays Off 81 Employees; Now Estimates $150M in Losses. Hyperallergic. https://hyperallergic.com/558008/metropolitan-museum-laysoff- 81-employees-now-estimates-150m-in-losses/. Son erişim: 23 Aralık 2020.
Blanca, R. M. (2015). Creative industries and interfaces of contemporary art: dissemination and relational aesthetics. Revista Famecos, 22(1), http://revistaseletronicas.pucrs.br/ojs/index.php/revistafamecos/article/view/19348.
Bonin-Rodriguez, P., & Vakharia, N. (2020). Arts Entrepreneurship Internationally and in the Age of COVID-19. Artivate, 9(1), 3-7, https://www.jstor.org/stable/10.34053/artivate.9.1.0003 .
Broadhurst, S. (2007). Digital Practices: Aesthetic and Neuroesthetic Approaches to Performance and Technology. UK: Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Buchloh, B., Krauss, R., Alberro, A., de Duve, T., Buskirk, M., ve Bois, Y.-A. (1994). Conceptual Art and the Reception of Duchamp. October, 70, 127-146. doi:10.2307/779057
Çağıl (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanatçılar ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 30 Ekim 2020, İstanbul.
Çalıkoğlu, L. (2008). Çağdaş Sanat Konuşmaları 3: 90’lı Yıllarda Türkiye’de Çağdaş Sanat. Yapı Kredi Yayınları: İstanbul.
Çaşkurlu Belgesay, M. (2014). Teknoloji ve Sanatın Etkileşimi: Yeni Medya Sanatı, Türkiye'de Güncel Durum ve Öneriler” (The Interaction of Technology and Art: New Media Art, Current Situation in Turkey and a Development Proposal. Gazi Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 14, 45-62.
Castillo, M. (2020). An Update on How COVID-19 Is Impacting the Art World. Hyperallergic. https://hyperallergic.com/545849/an-update-on-how-covid-19-is-impacting-the-artworld/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Çeber, T. (2017). İzleyiciyi İzlemek; Sanat Eseri, Sanatçı ve İzleyici İlişkisi Üzerine. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi (GSED), 38, 87-97.
Celebi Erol, C. (2019). Experienced Social Change in Turkey in the 1980s Reflection of the Art Works. Ulakbilge Dergisi, 7(43), 977-983. doi:10.7816/ulakbilge-07-43-11
Ceyhan (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanat İzleyicileri ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 2 Kasım 2020, İstanbul.
Chattamvelli, R. 2015. Data Mining Methods. Alpha Science International.
Chris Biemann, A. M. e. (2014). Text mining: from ontology learning to automated text processing applications: Festschrift in honor of Gerhard Heyer: Cham: Springer, 2014.
Çiftçi, S. (2020). Sanat dünyasında dayanışma pratikleri. artunlimited. https://www.unlimitedrag.com/post/sanat-dünyasında-dayanışma-pratikleri. Son erişim: 23 Aralık 2020.
CIMAM. (2020a). Statement of Solidarity in reponse to Covid-19. https://cimam.org/newsarchive/ statement-solidarity-reponse-covid-19/. Son erişim: 23 Aralık 2020.
CIMAM. (2020b). Precautions for Museums during Covid-19 Pandemic. https://cimam.org/resources-publications/precautions-museums-during-covid-19- pandemic/. Son erişim: 23 Aralık 2020.
Clement, J. (2020). Instagram: users by country. Statista.
https://www.statista.com/statistics/578364/countries-with-most-instagram-users/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Çuhacı, G. (2007). Dijital Sanatlarda Bedenin Kullanımı. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Bilimleri Anabilim Dalı, Radyo TV Bilim Dalı, Doktora Tezi.
Degenhard, J. (2020). Twitter users in Turkey 2026. Statista. https://www.statista.com/forecasts/1144289/twitter-users-in-turkey. Son erişim: 23 Aralık 2020.
DeMaio, T., Rothgeb, J., ve Hess, J. (1998). Improving Survey Quality through Pretesting. Dora (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye'deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanatçılar ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler.
Dorothy, K., TreaAndrea, M. R., Corrigan, V., Cassius, A., Veronica, P., Cowan, T. L., Guisela, L. (2018). Race, Gender, and the Technological Turn: A Roundtable on Digitizing Revolution. Frontiers: A Journal of Women Studies, 39(1), 149-177. http://www.jstor.org/stable/10.5250/fronjwomestud.39.1.0149
Doyle, J. (2013). Hold İt Against Me: Difficulty and Emotion İn Contemporary Art. Durham; London: Duke University Press.
Ege (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanat İzleyicileri ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 6 Kasım 2020, İstanbul.
Emek (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye'deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanatçılar ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 11 Kasım 2020, İstanbul.
Erzen, J. (2011). Çoğul Estetik. İstanbul Metis Yayınları.
Fayyad, U. ve Uthurusamy, R. (1996). Data mining and knowledge discovery in databases. Communications of the ACM, 39(11), 24-26. doi:10.1145/240455.240463.
Feng, X. (2020). Curating and Exhibiting for the Pandemic: Participatory Virtual Art Practices During the COVID-19 Outbreak in China. Social Media + Society, 6(3), 1-6, doi:10.1177/2056305120948232.
Fenner, D. E. W. (2008). Art in context: understanding aesthetic value. Athens: Swallow Press/Ohio University Press.
Findlay, M. (2012). The value of art: money, power, beauty. Munich: Prestel.
Freeman, D. (2012). Art's emotions: ethics, expression and aesthetic experience. Montreal: McGill-Queen's University Press.
Foster, H., Bryan-Wilson, J., Kester, G., Elkins, J., Kwon, M., Shannon, J., McDonough, T. (2009). Questionnaire on “The Contemporary”. October, 130, 3-124. http://icproxy.khas.edu.tr:2065/stable/40368571.
The Glucksman. (2020). e-flux. https://www.e-flux.com/. Son erişim: 23 Aralık 2020. Gökçen (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanat Profesyonelleri ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 18 Kasım 2020, İstanbul.
Göksel (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanatçılar ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 16 Kasım 2020, İstanbul.
Graham, B. (2014). New Collecting: Exhibiting and Audiences after New Media Art. Abingdon: Routledge.
Groys, B. (2008). The Topology of Contemporary Art. T. Smith, O. Enwezor, ve N. Condee (ed), Antinomies of Art and Culture. Duke University Press: 71-80.
Günay (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanat İzleyicileri ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 2 Kasım 2020, İstanbul.
Heidegger, M. (1977). Basic Writings from Being and Time (1927) to The Task of Thinking (1964) New York: Harper & Row.
Heidegger, M. (1992). The concept of time. Oxford, UK; Cambridge, Mass.: Blackwell.
Hicks, A. (2015). Küresel Sanat Pusulası: 21.Yüzyıl Sanatında Yeni Yönelimler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Hürriyet. (2018). Müze sayısı arttı. https://www.hurriyet.com.tr/kitap-sanat/muze-sayisi-artti- 40970083. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Hürriyet. (2020). 10 soruda kısa çalışma ödeneği. https://www.hurriyet.com.tr/ik-yeniekonomi/ 10-soruda-kisa-calisma-odenegi-41175667. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
İKSV. (2020). Pandemi Sırasında Kültür ve Sanatın Birleştirici Gücü ve Alanın İhtiyaçları. https://www.iksv.org/tr/haber/iksv-den-yeni-bir-politika-metni-pandemi-sirasindakultur- sanatin-birlestirici-gucu-ve-alanin-ihtiyaclari. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
İKSV. (2017). Kültür-Sanatta Katılımcı Yaklaşımları Birlikte Tasarlamak. https://www.iksv.org/tr/toplantilar/iksv-den-yeni-bir-toplanti-raporu-kultur-ve-sanattakatilimci- yaklasimlari-birlikte-tasarlamak. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
İŞKUR. (2020). İŞKUR 2020 yılı Kısa Çalışma Ödeneği hakkında Sık Sorulan Sorular. https://www.hibedestek.com.tr/iskur-2020-yili-kisa-calisma-odenegi-hakkinda-siksorulan- sorular/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
İzem (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanatçılar ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 22 Ekim 2020, İstanbul.
Jones, A. (2006a). A Companion to Contemporary Art since 1945. Malden, MA; Oxford: Blackwell Pub.
Jones, A. (2006b). Self/Image: Technology, Representation, and the Contemporary Subject. London; New York: Routledge.
Jones, A. (2012). Seeing Differently: A History and Theory of Identification and the Visual Arts. Abingdon, Oxon England; New York: Routledge.
Jones, A., & Heathfield, A. (2012). Perform, Repeat, Record: Live Art in History. Chicago: Intellect.
Jones, A., ve Stephenson, A. (2005). Performing the Body/Performing the Text: Routledge. Kamhi, M. M., & Torres, L. (2008). What About the Other Face of Contemporary Art? Art Education, 61(2), 53-58. doi:10.2307/27696277
Karakulakoğlu, S. E. (2014). İnternet Araştırmalarında Yöntem Sorunu. Erciyes İletişim Dergisi: Akademia, 3(4), 122 - 134.
Karapınar, D. (2018). Geçmişten Günümüze Sanat ve Teknoloji İlişkisi. Uluslararası Sanat ve Sanat Eğitimi Dergisi, 1(1), 16-22.
Kayalıdere, G. (2014). Türkiye’nin Teknoloji Politikalarında Teknoparkların Önemi ve Teknoparklara Yönelik Vergi Avantajları. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 77.
Kemp, S. (2020). Digital around the world in April 2020. We Are Social. https://wearesocial.com/blog/2020/04/digital-around-the-world-in-april-2020. Son erişim tarihi: 30 Aralık 2020.
Klamer, A. (1996). The value of culture: on the relationship between economics and arts. Amsterdam: Amsterdam University Press.
Klich, R., ve Scheer, E. (2012). Multimedia Performance: Basingstoke, Hampshire; New York: Palgrave Macmillan.
Koçak, O. (2009). Modern ve Ötesi: Elli Yılın Sanatına Kenar Notları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Kortun, V., ve Kosova, E. (2014). Ofsayt ama Gol!. İstanbul: SALT Araştırma ve Programlar. Kozinets, R. (2015). Netnography: Redefined. London: Sage Publications. Kreska. (2020). Grafiklerle Türkiye’nin Kültür Ekonomisi.
Kreska. (2020a). Pandemi Sonrası Gösteri Sanatları. https://15137cac-8623-4f94-b5bd- 0db96d13fddc.filesusr.com/ugd/3cd779_583919ee1fc44c56ac5d2f05fc7121e2.pdf Son erişim tarihi: 29 Nisan 2020. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Kültür.limited. (2020). Galerist’ten temsil ettiği sanatçıları korumak adına bir adım. https://kulturlimited.com/2020/04/30/galeristten-temsil-ettigi-sanatcilari-korumakadina- bir-adim/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Kutlu (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanat İzleyicileri ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 5 Kasım 2020, İstanbul.
Lee: M. (1998). Public Art and the Spaces of Democracy. Assemblage(35), 80-86. doi:10.2307/3171240
Lena, F. (2020). Grafiklerle Türkiye’nin Kültür Ekonomisi. https://15137cac-8623-4f94-b5bd- 0db96d13fddc.filesusr.com/ugd/3cd779_1208104687b041ef9c8c2be2a6e239bd.pdf. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Lichty: (2000). The Cybernetics of Performance and New Media Art. Leonardo, 33(5), 351- 354. doi:10.1162/002409400552810
Likya (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanat İzleyicileri ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 6 November 2020, İstanbul.
Liscia, V. D. (2020a). 37% of Major Galleries Cut Staff During the Pandemic. Hyperallergic. https://hyperallergic.com/587416/ubs-art-basel-survey-galleries/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Liscia, V. D. (2020b). $900 Billion US Stimulus Package Includes $15 Billion for the Arts. Hyperallergic. https://hyperallergic.com/609947/900-billion-us-stimulus-packageincludes- 15-billion-for-the-arts/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Liscia, V. D. (2020c). Over 15,000 Workers Have Been Laid Off or Furloughed From 810 NYC Cultural Organizations. Hyperallergic. https://hyperallergic.com/577706/covid-19- cultural-survey-smu-dataarts/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Literat, I. (2012). The Work of Art in the Age of Mediated Participation: Crowdsourced Art and Collective Creativity. International Journal of Communication 6, 2962–2984
Madra, B. (2003). İki Yılda Bir Sanat: Bienal Yazıları, 1987-2003: Norgunk Yayıncılık.
Marketers in 2020. https://blog.hootsuite.com/instagram-statistics/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
McGhee, J. (2014). Body Image: A fantastic voyage of art and technology: Cnet Directory.
Mercan (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanatçılar ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 12 November 2020, İstanbul.
Merih (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanatçılar ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 3 Kasım 2020, İstanbul.
Milliyet. (2019). 16. İstanbul Bienali'ni 451 bin kişi ziyaret etti. https://www.milliyet.com.tr/kultursanat/ 16-istanbul-bienalini-451-bin-kisi-ziyaret-etti-6079314. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Molho, J. (2015). The Soft Power of Framing: Constructing Istanbul as a Regional Art Centre. European journal of Turkish studies(21). doi:10.4000/ejts.5248 Nalbantoğlu, H. Ü. (2008). Nedir Mekân Dedikleri? Zaman-Mekân, 138, 93.
Newberry, C. (2019). 37 Instagram Statistics That Matter to Marketers in 2020. https://blog.hootsuite.com/instagram-statistics/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Nur (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanat İzleyicileri ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 9 Kasım 2020, İstanbul.
O'Donnell, N. (2020). How far can museums go to stay afloat during the current crisis? . Apollo Magazine. https://www.apollo-magazine.com/museums-coronavirus-crisis/
OECD. (2020). OECD Webinar: COVID-19 and Museums. Impact, innovations and planning for post-crisis. https://www.oecd.org/fr/cfe/leed/culture-webinars.htm.
Olcay (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanatçılar ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 5 Kasım 2020, İstanbul.
Omnicore. (2020). Twitter by the Numbers (2020): Stats, Demographics & Fun Facts. http://www.omnicoreagency.com/twitter-statistics/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020. Özarslan, D. A. (2005). Sanat ve Sosyoloji: Bağlam Yayıncılık: İstanbul.
Özgün (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye'deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanatçılar ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 22 Ekim 2020, İstanbul.
Öztürkkal, B., ve Togan-Eğrican, A. (2020). Art investment: hedging or safe haven through financial crises. Journal of Cultural Economics, 44(3), 481-529. doi:10.1007/s10824- 019-09371-2
Paul, C. (2013). Beyond the New Media Art. D. Quaranta (ed.). Brescia: Link Editions.
Pelvanoğlu, B. (2009). 1980 sonrası Türkiye'de Sanat: Dönüşümler. Doktora Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Batı Sanatı ve Çağdaş Sanat Bilim Dalı, İstanbul.
Pitts, S. E. (2010). Understanding Audience Experience: Editorial. Journal of New Music Research, 39(2), 109-110. doi:10.1080/09298215.2010.501896
Potts, A. (2004). Autonomy in Post-War Art, Quasi-Heroic and Casual. Oxford Art Journal, 27(1), 45-59. http://www.jstor.org/stable/3600433
Şahiner, R. (2008). Sanatta Postmodern Kırılmalar ya da Modernin Yapıbozumu. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Sarıarslan, L. (2016). “Türkiye’de Çağdaş Sanatının İzini Avuç İçinde Sürmek”. Istanbul Codex Contemporary Artists From Turkey. Montello: Antiga Edizioni.
Schimmel, P., ve Stiles, K. (1998). Out of Actions: Between Performance and the Object, 1949- 1979. Los Angeles, Calif. New York: The Museum of Contemporary Art. Thames and Hudson.
Seçkin, A. (2019). Türkiye’de Sanat Piyasası ve Geleceği. Art50.net. https://www.art50.net/turkiyede-sanat-piyasasi-ve-gelecegi/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Selen, E. (1999). Bedensizleşen Sanat. Yüksek Lisans Tezi. İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=jEtaOX6L- 1842pORUzpEcg&no=jEtaOX6L-1842pORUzpEcg. Son erişim tarihi: 30 Aralık 2020.
Selen, E. (2012). The Stage: A Space for Queer Subjectification in Contemporary Turkey. Gender, Place & Culture, 19(6), 730-749. doi:10.1080/0966369X.2012.674923. Son erişim tarihi: 30 Aralık 2020.
Selen, E. (2015). Cybernetic Narrative: Modes of Circularity, Feedback and Perception in New Media Artworks. Kybernetes, 44(8/9), 1380-1387. doi:10.1108/K-11-2014-0235
Selen, E. (2016). Occupied Experiences: An Exploration of Conflict Transformation through Palestinian and Israeli Artists’ Lives and Works. C. Theissen, A. Özerdem, ve M. A. Quassum (Ed), Conflict Transformation and the Palestinians. Londra: Routledge: 194 – 214.
Selen, E. (2017). Rethinking Nationalist, Ethno-Racist, and Gendered Myths: An Art Historical Take on Minoritarian Variations from Turkey. T. Avila ve C. Dzenko (Ed.), Contemporary Citizenship, Art, and Visual Culture: Making and Being Made. New York: Taylor and Francis: 43-59.
Sherry, J. F. (2015). The market (documents of contemporary art). Consumption Markets & Culture, 19(2), 251-253. doi:10.1080/10253866.2015.1013242
Sönmez, N. (2003). “Alışılmış Söz Diziminden Sıyrılma Önerisi.” 22. Günümüz Sanatçıları İstanbul Sergisi Kataloğu, 10-15.
Sözen (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanatçılar ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 20 Ekim 2020, İstanbul.
Squire, M. (2012). Fifty Key Texts in Art History. Abingdon: Routledge.
Stallabrass, J. (2016). Sanat A.Ş.: Çağdaş Sanat ve Bienaller. İstanbul: İletişim Yayınları.
Stokburger-Sauer, N., ve Hofmann, V. (2017). Art Sponsorship Success: An Empirical Investigation into Sponsor Recall and the Ambiguous Role of Visitors’ Involvement. Marketing: ZFP – Journal of Research and Management, 39(1), 3-14. doi:10.2307/26426833
An Empirical Investigation into Sponsor Recall and the Ambiguous Role of Visitors’ Involvement. Marketing: ZFP – Journal of Research and Management, 39(1), 3-14. doi:10.2307/26426833.
Stromberg, M. (2020a). After Coronavirus Shutdown, MOCA Los Angeles Lays Off All Part- Time Employees. Hyperallergic. https://hyperallergic.com/549656/moca-los-angelesfires- 97-part-time-employees/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Stromberg, M. (2020b). A Week After Layoffs, LA MOCA Furloughs Most of Its Staff. Hyperallergic. https://hyperallergic.com/551886/a-week-after-layoffs-la-mocafurloughs- most-of-its-staff/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Taylor, G. (2014). When The Machine Made Art. London: Bloomsbury Publishing.
Taylor: C. (2001). “Art,” Identity, and Difference: Three (Double)Takes on Visual Culture? [With Other Eyes: Looking at Race and Gender in Visual Culture, Lisa Bloom; Reading the Contemporary: African Art from Theory to Marketplace, Olu Oguibe, Okwui Enwezor; Whispers from the Walls: The Art of Whitfield Lovell, Diana Block]. Journal of Aesthetic Education, 35(1), 111-116. doi:10.2307/3333775 Timuçin, A. (2000). Estetik. İstanbul: Bulut Yayınları.
Toprak (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanat İzleyicileri ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 29 Ekim 2020, İstanbul.
TÜİK. (2020a). Dönemsel Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, III. Çeyrek: Temmuz - Eylül, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=D%C3%B6nemsel-Gayrisafi-Yurt- %C4%B0%C3%A7i-Has%C4%B1la-III.-%C3%87eyrek:-Temmuz---Eyl%C3%BCl,- 2020-33606&dil=1. Son erişim 23 Aralık 2020.
TÜİK. (2020b). İşgücü İstatistikleri, Ekim 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu- Istatistikleri-Ekim-2020- 37485#:~:text=%C4%B0%C5%9Fg%C3%BCc%C3%BC%202020%20y%C4%B1l% C4%B1%20Ekim%20d%C3%B6neminde,%50%2C0%20olarak%20ger%C3%A7ekle %C5%9Fti. Son erişim 23 Aralık 2020.
TÜİK. (2020c) İstatistiklerle Kadın. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle- Kadin-2019-33732. Son erişim 23 Aralık 2020.
Tuna (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanatçılar ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 6 Kasım 2020, İstanbul.
Türkdoğan, T. (2013). Güncel Sanatın Rotası. Seramik Türkiye Dergisi, 118-123.
Sputnik Türkiye. (2020). Türkiye sosyal medya kullanımında ilk 10’da. Sputnik Türkiye. https://tr.sputniknews.com/turkiye/201907251039760904-turkiye-sosyal-medyakullaniminda- ilk-10da/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Utkan, H. (2020). Müzeleri Yeniden Düşünmek: Çevrimiçi Dünyada Bilgi. Sanat Dünyamız, 176, 94-99.
Ümit (2020). Küresel COVID-19 Salgınının Türkiye’deki Çağdaş Sanatı Dönüştürücü Etkileri: Sanat Profesyonelleri ile Yarı-yapılandırılmış Derin Görüşmeler. 18 November, İstanbul.
Ünay, S. (2015). Görsel Sanatlarda İzleyicinin Rolü” Atatürk Üniveristesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi. Sayı, 34, 170-181.
UNESCO. (2020). Museums around the World in the Face of COVID-19. https://en.unesco.org/news/launch-unesco-report-museums-around-world-face-covid- 19. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Vakkari, J. (2014). Visibility and Impact of Contemporary Art in Contemporary Society. https://talkarttalksociety.wordpress.com/2014/08/27/visibility-and-impact-ofcontemporary- art-in-contemporary-society/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Vartanian, H. (2020a). Discussing the Boom in Online Exhibitions During the Pandemic. Hyperallergic. https://hyperallergic.com/553704/boom-in-online-galleries-during-thepandemic/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Vartanian, H. (2020b). What's the Impact of COVID-19 on the Art Community? Hyperallergic. https://hyperallergic.com/548240/covid-19-impact-art-community/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Vartanian, H. (2020c). What's Up with Museum Layoffs, Union Problems, and Untouchable Endowments? Hyperallergic. https://hyperallergic.com/556295/coronavirus-seriesep5/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Weber, J. (2020). What the $2 Trillion Stimulus Means for the Arts, Struggling to Stay Afloat. Hyperallergic. https://hyperallergic.com/549600/stimulus-bill/. Son erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
Weibel, P. (2009). Kullanıcı Sanatı. A. A. Akın (ed.). Haritasız: Medya Sanatlarında Kullanıcı Çerçeveleri. İstanbul: Santralistanbul.
Yalter, N. (1998). Terra Nomade. Sergi Kataloğu: 5 Mart-2 Nisan 1998, İstanbul.
Yardımcı, S. (2005). Küreselleşen İstanbul’da Bienal. İstanbul: İletişim Yayınları.
Yetişkin, E. (2016). Medya Sanatları: Bir Bilim, Sanat ve Teknoloji Ara Yüzü. http://www.ebruyetiskin.com/medya-sanatlari-bir-bilim-sanat-ve-teknoloji-arayuzu/. Son erişim tarihi: 30 Aralık 2020.
Yetişkin, E. (2018). Ebru Yetişkin ile Günümüz Sanatı” Burcu Uğur ile Söyleşi, 04.08.2018. Buart. http://www.buart.art/2018/08/oncu-ve-sra-ds-sanatsal-uretimlere.html. Son erişim 23 Aralık 2020.
Yıldız, E. (2011). Hayal ve Hakikat Sergisinin Gösteremedikleri. https://bianet.org/biamag/print/133086-hayal-ve-hakikat-sergisinin-gosteremedikleri. Son erişim 23 Aralık 2020.
Yücel, D. (2013). Nil Yalter. İstanbul: Galerist.
Yücel, D. (2014a). Sanat Üretiminde Nesne’nin Ötesi. Artam. https://www.academia.edu/9099394/SANAT_%C3%9CRET%C4%B0M%C4%B0NDE _NESNE_N%C4%B0N_%C3%96TES%C4%B0. Son erişim 23 Aralık 2020. Yücel, D. (2014b). Yeni Medya Sanatında Akışkan Gerçeklik. Artam. https://www.academia.edu/9099350/Yeni_Medya_Sanat%C4%B1. Son erişim 23 Aralık 2020.
Zakaras, L., ve Lowell, J. F. (2008). Cultivating Demand for the Arts: Arts Learning, Arts Engagement, and State Arts Policy. Santa Monica, CA: RAND Corporation, 2008. https://www.rand.org/pubs/monographs/MG640.html. Son erişim 23 Aralık 2020.

APA	SELEN E, ÇARKOĞLU A, Sunam A (2020). Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri. , 1 - 287.
Chicago	SELEN Eser,ÇARKOĞLU Aslı,Sunam Aylin Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri. (2020): 1 - 287.
MLA	SELEN Eser,ÇARKOĞLU Aslı,Sunam Aylin Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri. , 2020, ss.1 - 287.
AMA	SELEN E,ÇARKOĞLU A,Sunam A Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri. . 2020; 1 - 287.
Vancouver	SELEN E,ÇARKOĞLU A,Sunam A Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri. . 2020; 1 - 287.
IEEE	SELEN E,ÇARKOĞLU A,Sunam A "Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri." , ss.1 - 287, 2020.
ISNAD	SELEN, Eser vd. "Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri". (2020), 1-287.

APA	SELEN E, ÇARKOĞLU A, Sunam A (2020). Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri. , 1 - 287.
Chicago	SELEN Eser,ÇARKOĞLU Aslı,Sunam Aylin Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri. (2020): 1 - 287.
MLA	SELEN Eser,ÇARKOĞLU Aslı,Sunam Aylin Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri. , 2020, ss.1 - 287.
AMA	SELEN E,ÇARKOĞLU A,Sunam A Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri. . 2020; 1 - 287.
Vancouver	SELEN E,ÇARKOĞLU A,Sunam A Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri. . 2020; 1 - 287.
IEEE	SELEN E,ÇARKOĞLU A,Sunam A "Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri." , ss.1 - 287, 2020.
ISNAD	SELEN, Eser vd. "Küresel Covid19 Salgının Türkiye'deki Çagdas Sanatı Dönüstürücü Etkileri". (2020), 1-287.