Yıl: 2007 Cilt: 7 Sayı: 13 Sayfa Aralığı: 86 - 121 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946

Öz:
7 Eylül 1946’da gerçekleştirilen ve Cumhuriyet ekonomisinin ilk devalüasyonu olma özelliğini taşıyan düzenlemeler, Türk iktisat tarihinin en önemli kararlarından birisidir. İç gelişmelerin etkisi olmakla birlikte, daha çok İkinci Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan ABD önderliğindeki ekonomik ve siyasi değişim rüzgarlarının izlerini taşıyan bu operasyon, üretimi artırma, dış ticareti sağlıklı bir yapıya kavuşturma ve Uluslararası Para Fonu’na (IMF) üye olabilme gibi amaçları taşımaktadır. Ne var ki, uygulama süreci özellikle üretim ve dış ticaret alanlarında istenen başarıyı getirmediğinden, kararlar giderek artan biçimde kapsamlı eleştirilere maruz kalmıştır. Sonuçta, 7 Eylül 1946 tarihli devalüasyon, ülke dış ticaretinin hızlı şekilde liberalleşmesi amacını güden, ancak ekonomik ve siyasi açılardan yeterli analiz yapılamadığı için temel noktalarda başarılı olamayan bir politika olarak değerlendirilebilir.
Anahtar Kelime: devalüasyon iktisat tarihi (genel) Türkiye ekonomisi Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) cumhuriyet dönemi Uluslararası Para Fonu (IMF)

Konular: Tarih Siyasi Bilimler İşletme İktisat Uluslararası İlişkiler

The First Devaluation of the Turkish Economy: 7 September 1946

Öz:
The regulations of 7 September 1946 were the first devaluation decisions of the Turkish Economy, which had important effects on the following periods. Although the internal factors were influential, the political and economic winds of change that dominated the world economy after the Second World War with the leadership of the U.S.A. was the main motivator of this operation. The reasons for these decisions were stated as increasing the production, obtaining a healthy structure of foreign trade and being the member of he International Monetary Fund (I.M.F.). But due to not reaching the desired goals during its application, especially in the production and foreign trade fields, the decisions were harshly and comprehensively criticized. As a result, the devaluation of 7 September 1946 brought a mentality of rapid liberalization of the country’s foreign trade, but due to not making sufficient political and economic analysis, the 1946 decisions can be evaluated as a policy that were not successful in its basic subjects.
Anahtar Kelime: Republican People’s Party republican period International Monetary Fund (IMF) devaluation economic history (general) Turkish economy

Konular: Tarih Siyasi Bilimler İşletme İktisat Uluslararası İlişkiler
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AĞAOĞLU, S. (1946) Son iktisadi kararlar, Tasvir, 12 Eylül.
  • Akşam, Paramızın kıymeti düşürülmiyecek, 4 Eylül 1946.
  • ALKİN, E. Dış Ticaret, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt:2, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • ARAL N. Z. (1946) Milletlerarası Ticaret Konferansı, Siyasi İlimler Mecmuası, Yıl:XVI, Sayı:184.
  • ARAL N. Z. (1946a) Bretton Woods, Siyasi İlimler Mecmuası, Yıl:XVI, Sayı:157.
  • ARAR, İ. (Der.) (1968) Hükümet Programları 1920-1965, Burçak Yayınevi, İstanbul.
  • ARMAOĞLU F. (Haz.) (1991) Belgelerle Türk-Amerikan Münasebetleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
  • Ayın Tarihi (1946) Sayı:15.
  • Ayın Tarihi (1946) Sayı:154.
  • BİLSEL C. (1946) Birleşmiş Milletler I (San Francisco Çalışmaları), İstanbul Üniversitesi Devletler Hukuku Türk Enstitüsü Yayınlarından:8, İstanbul.
  • BİRSEL, S. (1949) Paramız Düşürülmeli mi?, İktisadi Yürüyüş, Cilt:10, Sayı:233.
  • BORATAV K. (1997) İktisat Tarihi (1908-1980), Türkiye Tarihi, Cilt:4, Çağdaş Türkiye 1908-1980, (Yayın Yön. Sina Akşin), 5.b., Cem Yayınevi, İstanbul.
  • Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (1984) Cilt:4, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • C.H.P. Program ve Tüzüğü (1947).
  • Cumhuriyet, İstanbul ve harb sonrası, 15 İkincikanun 1944.
  • Cumhuriyet, Daha çok ithalat yapacağız, 4 Eylül 1946.
  • Cumhuriyet, Türk parasını düşürmek istiyenler, 5 Eylül 1946.
  • Cumhuriyet, Ticaret Bakanlığının neşrettiği tebliğ, 8 Eylül 1946.
  • Cumhuriyet, Yeni iktisadi tedbirlerin piyasada ilk akisleri, 10 Eylül 1946.
  • Cumhuriyet, Piyasalar büyük bir kararsızlık içinde, 11 Eylül 1946.
  • Cumhuriyet, Ticaret Bakanının son kararlara dair demeci, 11 Eylül 1946.
  • Cumhuriyet, Ekonomi Bakanı da dün kararları izah etti, 12 Eylül 1946.
  • Cumhuriyet, Son iktisadi kararların doğurduğu neticeler, 12 Kasım 1946.
  • Cumhuriyet, CHP Meclis Grubunda 3 gün süren müzakereler, 15 Kasım 1946.
  • Cumhuriyet, 7 Eylül kararları, 17 Kasım 1946.
  • Cumhuriyet, 7 Eylül kararları hakkında bir anket, 18 Kasım 1946.
  • ÇARIKLI T. H. (1947) Bretton Woods Anlaşması ve Türkiye, İstanbul.
  • ÇARIKLI T. H. (1947a) İkinci Cihan Harbi Sonucunda Milletlerarası Ticaret, İstanbul.
  • DEVRİM, M. (1949) Dış Ticaret Davamız, Türkiye İktisat Mecmuası, Sene:2, Sayı:15.
  • Düstur (1946) Üçüncü Tertip, Cilt:27, Kasım 1945-Ekim 1946, Devlet Matbaası, Ankara.
  • Düstur (1948) Üçüncü Tertip, Cilt:29, Kasım 1947-Ekim 1948, Devlet Matbaası, Ankara.
  • EĞİLMEZ M. ve KUMCU E. (2004) Ekonomi Politikası, 5.b., Remzi Kitabevi, İstanbul.
  • ERBİL, H. N. (1946) Para ayarlaması nasıl olmalıdır?, Yeni Sabah, 20 Kasım.
  • ERBİL, H. N. (1946) Paranın ayar tarzı ilmi kaidelere uymuyor, Yeni Sabah, 27 Kasım.
  • ERBİL, H. N. (1946) Ucuzluğun ve paramızı kıymetlendirmenin tek usulü vardır!, Yeni Sabah, 4 Aralık.
  • ERGİN, F. (1946) Yeni kararları alırken neler yapmalıydık?, Cumhuriyet, 18 Eylül.
  • FENİK, M.F. (1948) Hazin bir yıldönümü, Vatan, 8 Eylül.
  • GÖNLÜBOL M. v.d. (1982) Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1973), Cilt:1, 5.b., Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara.
  • İktisadi Yürüyüş (1946) Büyük Anketimiz, Yıl:7, Cilt:7, Sayı:159.
  • İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası Mecmuası (1946) İstanbul piyasası, Cilt:62, No:9.
  • İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası Mecmuası (1946) İstanbul piyasası, Cilt:62, No:11.
  • İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası Mecmuası, (1946) 7 Eylül Kararları Hakkında Rapor, Cilt:62, No:12.
  • İstatistik Göstergeler 1923-2002 (2003) T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara.
  • KEPENEK Y. ve YENTÜRK N. (2001) Türkiye Ekonomisi, 12.b., Remzi Kitabevi, İstanbul.
  • KILIÇDAROĞLU, K. (Haz.) (1997) 1948 Türkiye İktisat Kongresi 22-27 Kasım 1948, Devlet Planlama Teşkilatı Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı Yayın ve Basım Şube Müdürlüğü, Ankara.
  • Konjonktür (1946) Ticari Duruma Kısa Bir Bakış, Sene:6, No:7-9.
  • Konjonktür (1946) Yeni mali ve iktisadi tedbirler, Sene:6, No:7-9.
  • KÖKLÜ, A. (1947) Türkiye’de Para Meseleleri, Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Siyasal Bilgiler Okulu Yayınlarından, Ankara.
  • NADİ, N. (1946) Hükümetin yeni kararları, Cumhuriyet, 9 Eylül.
  • NADİ, N. (1946) Yeni tedbirler beklemeliyiz, Cumhuriyet 17 Eylül.
  • ONARAN M. H. (1945) Para ve Fiat Düzenimiz Türk Ekonomisi, Yıl:3, Sayı:30.
  • ORAN B. (ed.) (2001)Türk Dış Politikası, Cilt:1 1919-1980, 3.b., İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Parasız M. İ. (1998) Türkiye Ekonomisi: 1923’den Günümüze Türkiye’de İktisat ve İstikrar Politikaları Uygulamaları, Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa.
  • Siyasi İlimler Mecmuası (1946) 7 Eylül Kararları ve Akisleri Yıl:XVI, Sayı:186.
  • Siyasi İlimler Mecmuası, (1949) Cilt:XIX, Sayı:222-223-224.
  • Son Posta, (1947) 7 Eylül kararları hakkında konferans, 25 Mayıs.
  • Son Posta, (1946) D.P. Kongrelerinde Celal Bayar dün de konuştu, 22 Ekim.
  • SÖNMEZ M. (1998) IMF ile 51 Yılın Bilançosu, 75 Yılda Paranın Serüveni, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
  • Tanin, Piyasada memnuniyet, 10 Eylül 1946.
  • Tasvir, İstanbul piyasasındaki akisler, 10 Eylül 1946.
  • Tasvir, Tüccarın durumu müşkül, 10 Eylül 1946.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1945) Devre:VII, Cilt:17, TBMM Basımevi, Ankara.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1946) Devre:VII, Cilt:20, TBMM Basımevi, Ankara.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1947) Dönem: VIII, Cilt:2-3-4,6 TBMM Basımevi, Ankara.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1948) Dönem:VIII, Cilt:7,12 TBMM Basımevi, Ankara.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1949) Dönem:VIII, Cilt:15, TBMM Basımevi, Ankara.
  • TEKELİ, E. (1946) Bazı tenkidlere dair, Ulus, 6 Ekim.
  • TEZEL, Y. S. (1994) Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, 3.b., Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
  • TİMUR T. (1994) Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, 2.b., İletişim Yayınları, İstanbul.
  • TOPÇUOĞLU, N. (1946) Yeni iktisadi politika karşısında, Tasvir, 9 Eylül.
  • TOPÇUOĞLU, N. (1946) Yeni para kıymetinin iç Pazar fiatlarındaki tesiri ne olabilir?, Tasvir, 10 Eylül.
  • TUNAYA, T. Z. (1995) Türkiye’de Siyasai Partiler 1859-1952, Arba Yayınları, İstanbul.
  • Türkiye’de Toplumsal ve Ekonomik Gelişmenin 50 Yılı (1973) Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara.
  • Türkiye İktisat Mecmuası (1948) İngiliz Lirası Durumu ve Para Rejimimiz, Sayı:2.
  • Türkiye İktisat Mecmuası (1948) Dış ticaretimiz Nasıl Düzenlenebilir?, Sayı:5.
  • ULAGAY, O. (1977) IMF, Borç Tuzağı ve Türkiye, Cumhuriyet, 2 Kasım.
  • Ulus, Para meselesi son kararla halledilmiştir, 9 Eylül 1946.
  • Ulus, Son kararların akisleri, 10 Eylül 1946.
  • Ulus, Paramızın dış değeri ve iktisadi muvazenemiz, 10 Eylül 1946.
  • Ulus, Emniyet ve huzur veren kararlar, 11 Eylül 1946.
  • Ulus, Son karara dair dış yorumlar, 12 Eylül 1946.
  • Ulus, Görüşmeler üç gün devam etti, 15 Kasım 1946.
  • Ulus, Köylü ve müstahsil durumdan memnun, 20 Kasım 1946.
  • Ulus, Başbakanımıza teşekkür ettiler, 23 Kasım 1946.
  • Ulus, Peker Seçmenlerle Görüştü, 2 Aralık 1946.
  • Ulus, Ekonomi ve Ticaret Bakanları soruları cevaplandırdılar, 6 Şubat 1947.
  • Ulus, Atıf İnan’ın demeci, 9 Şubat 1947.
  • Ulus, Peker Hükümetinin 6 aylık mesaisi, 15 Şubat 1947.
  • Ulus, Türk parası değişmez bir değer aldı, 21 Haziran 1947.
  • Ulus, Ticaret Bakanı dün sanayici ve tacirlerle görüştü, 15 Temmuz 1948.
  • Vakit, Paramızın kıymeti üzerinde yapılan tetkikler, 7 Eylül 1946.
  • Vakit, Hükümetin kararları müstahsili sevindirdi, 14 Eylül 1946.
  • Vatan, Türk parasının kıymetinin düşürülmesi hakkında bir karar yok, 7 Eylül 1946.
  • Vatan, Son kararların piyasadaki akisleri, 10 Eylül 1946.
  • Vatan, Türkiye, 13 Mart 1947.
  • YALMAN A. E. (1945) San Fransiskoda Neler Gördüm?, Vatan Neşriyatı, İstanbul.
  • YAZIR M. (1946) Dış Ticaret Meselelerimiz, Siyasi İlimler Mecmuası, Yıl:XV, Sayı:179.
  • Yeni Sabah, Hayat pahalılığı, 9 Aralık 1946.
  • ZİYAOĞLU R. (1946) Tatbikatımıza göre Bretton Voods anlaşması, Tasvir, 20 Eylül.
  • http://www.kronoloji.gen.tr
APA Tuna S (2007). Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946. , 86 - 121.
Chicago Tuna Serkan Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946. (2007): 86 - 121.
MLA Tuna Serkan Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946. , 2007, ss.86 - 121.
AMA Tuna S Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946. . 2007; 86 - 121.
Vancouver Tuna S Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946. . 2007; 86 - 121.
IEEE Tuna S "Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946." , ss.86 - 121, 2007.
ISNAD Tuna, Serkan. "Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946". (2007), 86-121.
APA Tuna S (2007). Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946. Akdeniz İİBF Dergisi, 7(13), 86 - 121.
Chicago Tuna Serkan Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946. Akdeniz İİBF Dergisi 7, no.13 (2007): 86 - 121.
MLA Tuna Serkan Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946. Akdeniz İİBF Dergisi, vol.7, no.13, 2007, ss.86 - 121.
AMA Tuna S Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946. Akdeniz İİBF Dergisi. 2007; 7(13): 86 - 121.
Vancouver Tuna S Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946. Akdeniz İİBF Dergisi. 2007; 7(13): 86 - 121.
IEEE Tuna S "Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946." Akdeniz İİBF Dergisi, 7, ss.86 - 121, 2007.
ISNAD Tuna, Serkan. "Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946". Akdeniz İİBF Dergisi 7/13 (2007), 86-121.