Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri

KARADAĞ, Sevinç; AKGÜN, Serap; Araz, Arzu

Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri

Serap AKGÜN, (Mersin Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Mersin, Türkiye)

Arzu ARAZ, (Mersin Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Mersin, Türkiye)

Sevinç KARADAĞ (Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye)

Türk Psikoloji Dergisi

19 4

Yıl: 2007 Cilt: 22 Sayı: 59 Sayfa Aralığı: 43 - 67 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri

Öz:

Kişiler arası çatışma ile nasıl baş edeceklerini bilmedikleri ve onlara doğru çatışma çözümü yolları öğretilmediği için çocuklar, yaşadıkları çatışmaları ya şiddet kullanarak ya da boyun eğerek çözmeye çalışmaktadır. Bu çalışmanın amacı, araştırmacılar tarafından geliştirilen “Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz Eğitim Programı”nı kullanarak ilköğretim öğrencilerine çatışmalarını yapıcı yollarla çözmeyi öğretmek ve bu eğitimin öğrencilerin çatışma çözme becerileri, saldırganlık eğilimleri, davranım sorunları ve akran istismarı üzerindeki etkilerini incelemektir. Araştırma, 166 ilköğretim öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ön-test son-test kontrol gruplu araştırma deseni kullanılmıştır. Uygulama grubundaki öğrencilere öfke kontrolü, empati ve yapıcı çatışma çözümü eğitimi verilmiştir. Bu eğitim kapsamında öyküler, fotoğraflar, karikatürler, posterler, çizgi filmler kullanılmış ayrıca, kalem kağıt aktiviteleri, sınıf tartışmaları, oyun, rol oynama, drama gibi farklı tekniklerden de yararlanılmıştır. Kontrol grubuna ise böyle bir eğitim verilmemiştir. Eğitimin öncesinde ve sonrasında hem uygulama hem de kontrol grubundaki öğrencilerin çatışma çözme becerileri, saldırganlık eğilimleri, davranım sorunları ve akran istismarına maruz kalma düzeyleri ölçülmüştür. Bulgular, çatışma çözümü eğitiminin öğrencilerin yapıcı çatışma çözme becerilerini artırdığını göstermiştir. Ancak bazı sınıflardaki öğrencilerin saldırganlık eğilimleri ve davranım sorunları eğitim sonrasında azalırken, bazı sınıflarda değişim gözlenmemiştir.

Anahtar Kelime: sosyal psikoloji saldırgan davranış çatışma yönetimi çatışma çözme becerisi ilk öğretim öğrencileri şiddet akran ilişkileri saldırganlık akran zorbalığı kurbanlarını belirleme ölçeği eğitim programı conner'in öğretmen değerlendirme ölçeği

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akgün, S., Araz, A. ve Karadağ, S. (2006). Anlaşmazlıklarımızı çözebiliriz. Yayınlanmamış Eğitim Programı.
Arcaro-McPhee, R., Dopler, E. E. ve Harkins, D, A. (2002). Conflict resolution in a preschool constructivist classroom: A case study in negotiation. Journal of Research in Childhood Education, 17, 19-25.
Beland, K. R. (1996). A school wide approach to violence prevention. R. L. Hampton, P. Jenkins ve T. P. Gullotta (Ed.), Preventing violence in America içinde (209-231). Thousand Oaks, CA: Sage.
Bodine, R. J. ve Crawford, D. K, (1998). The handbook of conflict resolution education. San Francisco: Jossey Bass Publishers. Bretherton, D. (1996). Nonviolent conflict resolution in children. Peabody Journal of Education, 71, 111-127.
Clayton, C. J., Ballif-Spanvill, B. ve Hunsaker, M. D. (2001). Preventing violence and teaching peace: A review of promising and effective antiviolence, conflict resolution, and peace programs or elementary school children. Applied and Preventive Psychology, 10,1-35,
Coleman, P.T. ve Fisher-Yoshida, B. (2004). Conflict resolution across the lifespan: The work of the ICCCR. Theory into Practice, 43, 31-38.
Collins, K., McAlleavy, G. ve Adamson, G. (2004). Bullying in schools: A Northern Ireland study. Educational Research, 46, 55-71.
Çoban, R. (2002). The effect of conflict resolution training program on elementary school students' conflict resolution strategies. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Davidson, J. ve Wood, C. (2004). A conflict resolution model. Theory into Practice, 43, 6-13.
Dereboy, Ç., Şener, Ş,, Dereboy, F. ve Sertcan, Y. (1997). Conners öğretmen derecelendirme ölçeği Türkçe uyarlaması-2. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 4, 10-18.
Dereboy, Ç., Şenol, S., Şener, Ş. ve Dereboy, F. (2006). Conners kısa form öğretmen ve anababa ölçeklerinin geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 17, 1-12.
Deutsch, M. (1973). The resolution of conflict. New Haven, CT: Yale University Press.
Deutsch, M. (1994). Constructive conflict resolution: Principles, training, and research. Journal of Social Issues, 50,13-32.
Deutsch, M. (2000). Cooperation and competition. M. Deutsch ve P. T. Coleman (Ed.), The handbook of conflict resolution: Theory and practice içinde (21-40). San Francisco: Jossey Bass.
Deutsch, M. (2001). Cooperation and conflict resolution: Implications for consulting Psychology. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 53, 76-81,
Deveci, S. E. ve Açık, Y. (2002). İlköğretim öğrencilerinin fiziksel şiddete maruziyetleri ve yaklaşımları II. 01 Temmuz 2005,http://www.dicle.edu.tr/~halks/ icindekiler%2010htm.
Dodge, K. A. ve Coie, J. D. (1987). Social-information processing factors in reactive and proactive aggression in children's peer groups. Journal of Personality and Social Psychology, 53,1146-1158.
Dusenbury, L,, Falko, M., Lake, A., Brannigan, R, ve Bosworth, K. (1997), Nine critical elements of promising violence prevention programs, Journal of School Health, 67, 409-414.
Elias, M. J., Zins, J. E., Weissberg, R, P,, Frey, K. S,, Greenberg, M. T,, Haynes, N, M. Ve diğer, (1997). Promoting social and emotional learning: Guidelines for educators. Alexandria, Va: Association for Supervision and Curriculum Development.
Furlong, M. J. ve Morrison, G. M. (1994). School violence and safety in perspective. School Psychology Review, 23, 139-150.
Glasser, W. (1986). Control theory in the classroom. New York: HarperCollins.
Gültekin, Z. ve Sayıl, M. (2005), Akran zorbalığını belirleme ölçeği geliştirme çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 8,47-61.
Heydenberk, W. R., Heydenberk, R. A. ve Perkins Bailey, S. (2003). Conflict resolution and moral reasoning. Conflict Resolution Quarterly, 21, 27-45.
Howard, K. A., Flora, J, ve Griffin, M. (1999). Violence-prevention programs in schools: State of the science and implications for future research. Applied and Preventive Psychology, 8, 197-215.
Johnson, D, W. ve Johnson, R. (1995).Teaching students to be peacemakers: Results of five years of research, Peace and Conflict: Journal of Peace Psychology, 1,417-438,
Johnson, D. W. ve Johnson, R. (1996). Conflict resolution and peer mediation programs in elementary and secondary schools: A review of the research. Review of Educational Research, 66,459-506.
Johnson, D, W. ve Johnson, R. (2001). Teaching students to be peacemakers: Results of twelve years of research, Annual Meeting of the American Education Research Association, April 10-14, Seattle - WA.
Johnson, D. W. ve Johnson, R. (2004). Implementing the "teaching students to be peacemakers program". Theory into Practice, 43, 68-79.
Johnson, D. W., Johnson, R. ve Dudley, B. (1992). Effects on peer mediation training on elementary school students. Mediation Quarterly, 10, 89-99.
Johnson, D. W., Johnson, R., Dudley, B. ve Açıkgöz, K. (1994). Effects of conflict resolution training on elementary school students. The Journal of Social Psychology, 134, 803-817.
Johnson, D. W., Johnson, R., Dudley, B. ve Magnusbn, D. (1995).Training elementary school students to manage conflict. The Journal of Social Psychology, 135, 673-686.
Jonson-Reid, M. (1998). Youth violence and exposure to violence in childhood: An ecological review. Aggressive and Violent Behavior, 3, 159-179.
Kapçı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısı ile ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37, 1-13.
Kochenderfer, B. J. ve Ladd, G. W. (1996). Peer victimization: Cause or consequence of school maladjustment? Child Development, 67, 1305-1317.
Kreidler, W. J. (1984). Creative conflict resolution more than 200 activities for keeping peace in the classroom. Glencoe, IL: Scott Foresman Company.
Lantieri, L. (1995).Waging peace in our schools. Phi Delta Kappan, 76, 1-5.
Lantieri, L. ve Patti, J. (1996). The road to peace in our schools. Educational Leadership, 54, 28-31.
Mynard, H. ve Joseph, S. (2000). Development of the multidimensional peer victimization scale. Aggressive Behavior, 26, 169-178.
Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do. Oxford, UK: Blackwell.
Pekel-Uludağlı, N. ve Uçanok, Z. (2005). Akran zorbalığı gruplarında yalnızlık ve akademik başarı ile sosyometrik statüye göre zorba/kurban davranış türleri. Türk Psikoloji Dergisi, 56, 77-92.
Pişkin, M. (2003). Okullarımızda yaygın bir sorun: Akran zorbalığı. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bildiri Özetleri. Pegem A Yayıncılık.
Rigby, K. ve Slee, P. T. (1991). Bullying among Australian school children: Reported behavior and attitudes towards victims. Journal of Social Psychology, 131, 615-627.
Rigby, K. ve Slee, P. T. (1999). Suicidal ideation among adolescent schoolchildren, involvement in bully/victim problems and perceived low social support. Suicide and Life-Threatening Behavior, 29, 119-130.
Sandy, S. V. ve Cochran, K.M. (2000). The development of conflict resolution skills in children. M. Deutsch ve P. T. Coleman (Ed.), The handbook of conflict resolution: Theory and practice içinde (316-342). San Francisco: Jossey Bass.
Sandy, S. V. ve Boardman, S. K. (2000). The Peaceful kids conflict resolution program. The International Journal of Conflict Management, 11, 337-357.
Schrumpf, F., Crawford, D. ve Bodine, R. (1997). Peer mediation: Conflict resolution in schools. Champaign, III: Research Press.
Selfridge, J. (2004). The resolving conflict creatively program: How we know it works. Theory into Practice, 43, 59-67.
Shure, M. B. ve Spivack, G. (1988). Interpersonal cognitive problem solving. R. H. Price ve E. L. Cowen (Ed.), Fourteen ounces of prevention: A- casebook for practitioners. Washington DC: American Psychological Association.
Stevahn, L., Johnson, D. W., Johnson, R. T., Oberle, K. ve Wahl, L. (2000). Effects of conflict resolution training integrated into a kindergarten curriculum. Child Development, 71, 772-784.
Türnüklü, A. ve Şahin, Î. (2004). 13-14 Yaş grubu öğrencilerin çatışma çözme stratejilerinin incelenmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 7,45-61.
Türnüklü, A., Öztürk, N. ve Şahin, I. (2002). İlköğretim okullarında, öğrencilerin öğretmenlerin, okul yönticilerinin ve velilerin çatışma çözüm stratejilerinin incelenmesi. XII. Ulusal Psikoloji Kongresi Kongre Kitabı, 120-121. ODTÜ, Ankara
Uysal, A. ve Temel, A. B. (2006). Şiddet karşıtı programlı eğitimin öğrencilerin çatışma çözüm, şiddete eğilim ve şiddet davranışlarına yansıması. Birinci Şiddet ve Okul Sempozyumu Bildiri Özetleri. 01 Haziran 2006, www.iogm.meb.gov.tr/siddetveokul/AbstractsBooklet. pdf.
Whitney, I. ve Smith, P. K. (1993). A survey of the nature and extent of bullying in junior/middle and secondary schools. Educational Research, 35, 3-25. Williams, K., Chambers, ML, Logan, S. ve Robinson, D. (1996). Association of common health symptoms with bullying in primary school children. British Medical Journal, 313, 17-19.

APA	AKGÜN S, Araz A, KARADAĞ S (2007). Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri. , 43 - 67.
Chicago	AKGÜN Serap,Araz Arzu,KARADAĞ Sevinç Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri. (2007): 43 - 67.
MLA	AKGÜN Serap,Araz Arzu,KARADAĞ Sevinç Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri. , 2007, ss.43 - 67.
AMA	AKGÜN S,Araz A,KARADAĞ S Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri. . 2007; 43 - 67.
Vancouver	AKGÜN S,Araz A,KARADAĞ S Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri. . 2007; 43 - 67.
IEEE	AKGÜN S,Araz A,KARADAĞ S "Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri." , ss.43 - 67, 2007.
ISNAD	AKGÜN, Serap vd. "Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri". (2007), 43-67.

APA	AKGÜN S, Araz A, KARADAĞ S (2007). Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri. Türk Psikoloji Dergisi, 22(59), 43 - 67.
Chicago	AKGÜN Serap,Araz Arzu,KARADAĞ Sevinç Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri. Türk Psikoloji Dergisi 22, no.59 (2007): 43 - 67.
MLA	AKGÜN Serap,Araz Arzu,KARADAĞ Sevinç Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri. Türk Psikoloji Dergisi, vol.22, no.59, 2007, ss.43 - 67.
AMA	AKGÜN S,Araz A,KARADAĞ S Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri. Türk Psikoloji Dergisi. 2007; 22(59): 43 - 67.
Vancouver	AKGÜN S,Araz A,KARADAĞ S Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri. Türk Psikoloji Dergisi. 2007; 22(59): 43 - 67.
IEEE	AKGÜN S,Araz A,KARADAĞ S "Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri." Türk Psikoloji Dergisi, 22, ss.43 - 67, 2007.
ISNAD	AKGÜN, Serap vd. "Anlaşmazlıklarımızı Çözebiliriz: İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Çatışma Çözümü Eğitimi ve Psiko-Sosyal Etkileri". Türk Psikoloji Dergisi 22/59 (2007), 43-67.