Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme

ŞAHİN HİSLİ, Nesrin; YILMAZ, BANU

Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme

Banu YILMAZ, (Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Ankara, Türkiye)

Nesrin ŞAHİN HİSLİ (Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Ankara, Türkiye)

Türk Psikoloji Dergisi

138 32

Yıl: 2007 Cilt: 22 Sayı: 59 Sayfa Aralığı: 119 - 137 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme

Öz:

Bu araştırmada, travmatik olayların ardından yardım çalışmalarında yer alan arama-kurtarma çalışanlarında travma sonrası sürecin anlaşılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, daha önceki araştırmalarda, travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası büyüme üzerinde etkisi olduğu bulunan bazı duygular, genel belirtiler, başaçıkma tarzları ve temel varsayımlar incelenmiştir. Elde edilen bulgular, arama-kurtarma çalışanlarında travma sonrası stres belirtileri üzerinde temel etkisi olan değişkenlerin eğitim, medeni durum ve daha önce yaşanmış bir travma; travma sonrası büyüme üzerinde temel etkisi olan tek değişkenin ise daha önceden yaşanmış bir travma olduğunu ortaya koymuştur. Araştırma sonucunda, stres belirtilerini yordayan değişkenler, önceki travma öyküsü, medeni durum, yapılan görev sayısı, temel varsayımlar, stresle başaçıkma tarzı ve travma sonrası büyüme; travma sonrası büyümeyi yordayan değişkenler ise, önceki travma öyküsü, eğitim, arama-kurtarma görevine gitme sıklığı, yapılan göreve ilişkin olumlu duygular, temel varsayımlar ve genel belirtiler olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelime: ikincil travma stresi afetler stresle başa çıkma travma sonrası büyüme ölçeği arama kurtarma çalışması kurtarma çalışanı travma sonrası stres bozukluğu(tssb) psikolojik travma travma sonrası stres bozukluğu belirtileri

Konular: Psikoloji

Posttraumatic Stress Symptoms and Posttraumatic Growth in Rescue Workers

Öz:

The purpose of this study was to investigate the effects of trauma in rescue workers. With this purpose, certain variables such as emotions, general symptoms, ways of coping and basic assumptions were investigated. The results of the study have shown that, in rescue workers, education, marital status, and previous trauma were the variables affecting posttraumatic stress symptoms, and previous trauma was the only variable affecting posttraumatic growth. The predictor variables of posttraumatic stress symptoms were found to be the previous trauma, marital status, number of rescue work, basic assumptions, coping styles, and growth. The predictor variables of growth were found to be the previous trauma, the level of education, frequency of rescue work, positive feelings related to the job, basic assumptions, and general symptoms.

Anahtar Kelime: search and rescue service rescue worker post-traumatic stress disorder(ptsd) psychological trauma post-traumatic stress disorder symptoms secondary traumatic stress disasters coping with stress post-traumatic growth inventory

Konular: Psikoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Acicbe, Ö., Aker, A. T. ve Özten, E. (2003). Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi çalışanlarında ruhsal travma ve etkileri. 39. Ulusal Psikiyatri Kongresi Poster Bildiri, Antalya.
Aker, A. T. (2006). 1999 Marmara depremleri: Epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(2).
Alexander, D. A. ve Wells, A. (1991). Reactions of police officers to body-handling after a major disaster: A before-and-after comparison. British Journal of Psychiatry, 159, 547-555.
American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and statistical manual of psychiatric disorders (4. Baskı). Washington DC: APA
Amerikan Psikiyatri Birliği (1987). Mental bozuklukların tanısal ve sayımsal elkitabı (3. Baskı, gözden geçirilmiş form) (DSM-III-R). (E. Köroğlu, Çev.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Amerikan Psikiyatri Birliği (1980). Mental bozuklukların tanısal ve sayımsal elkitabı (3. Baskı) (DSM-III). (E. Köroğlu, Çev.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Balkaya, F. (2000). Çok Boyutlu Öfke Ölçeği'nin geliştirilmesi ve bazı semptom gruplarındaki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Barton, A., Blanchard, E. B. ve Hickling, E. J.(1996). Antecedents and consequences of acute stress disorder among motor vehicle accident victims. Behavior Research and Therapy, 34, 805-813.
Başoğlu, M., Paker, M., Paker, Ö., Özmen, E., Marks, I. ve İncesu, C. (1994). Psychological effects of torture: A comparison of tortured with nontortured political activists in Turkey. American Journal of Psychiatry, 151, 76-81.
Batıgün-Durak, A., Şahin, N. H. ve Uğurtaş, S. (2002). Kısa Semptom Envanteri: Ergenler için kullanımı. Türk Psikiyatri Dergisi, 13 (2), 21-32.
Beaton, R., Murphy, S., Johnson, C, Pike, K. ve Corneil, W. (1999). Coping responses and posttraumatic stress symptomatology in urban fire services personnel. Journal of Traumatic Stress, 12, 293-308.
Breslau, N., Davis, G. C, Andreski, P. ve Peterson, E. (1991). Traumatic events and posttraumatic stress disorder in an urban population of young adults. Archieves of General Psychiatry, 48, 216-222.
Brewin, C, Andrews, B., Valentine, B. (2000). Meta-analysis of risk factors for posttraumatic stress disorder in trauma exposed adults. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68, 748-766.
Brown, J., Mulhern, G. ve Joseph, S. (2002). Incident-related stressors, locus of control, coping, and psychological distress among firefighters in Northern Ireland. Journal of Traumatic Stress, 15, 161-168.
Bryant, R. A. ve Harvey, A.G. (1996). Posttraumatic stress reactions in volunteer firefighters. Journal of Traumatic Stress, 9 (1), 51-62.
Calhoun, L. G. ve Tedeschi, R. G. (1998). Posttraumatic growth: Future directions. R. G. Tedeschi, C. L. Park ve L. G. Calhoun, (Ed.), Posttraumatic growth: Positive changes in the aftermath of crisis. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Carlier, I., Lamberts, R. ve Gersons, B. (1997). Rise factors for posttraumatic stress symptomatology in police officers: A prospective analysis. The Journal of Nervous and Mental Disease, 185, 498-506.
Carlson, E. B. ve Putnam, F. W. (1986). Validity of the Dissociative Experiences Scale in screening multiple personality disorder: A multicenter study. American Journal of Psychiatry, 150, 1030-1036.
Chang, C. M., Lee, L-C, Connor, K. M., Davidson, J. R. T., Jeffries, K. J. ve Lai, T. J. (2003). Posttraumatic distress and coping strategies among rescue workers after an earthquake. The Journal of Nervous and Mental Disease, 191 (6), 391-398.
Collins, S. ve Long, A. (2003). Working with the psychological effects of trauma: Consequences for mental health-care workers - A literature review. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, W, 417-424.
Çakmak, H. E., Aydın, R. ve Can, Y. (2004). Kocaeli İli 112 Acil Yardım Birimleri'nde çalışan personelin geçmiş afetlerden etkilenme ve olası afetlere hazırlık durumlarının saptanması. Ruhsal Travma Toplantıları III; Afet Sonrası Ruh Sağlığı: Önleme, Tedavi ve Örgütlenme Sözel Bildiri, İstanbul.
Deahl, M. P., Gilham, A. B., Thomas, J., Searle, M. M. ve Srinivasan, M. (1994). Psychological sequeale following the Gulf War: Factors associated with subsequent morbidity and the effectiveness of psychological debriefing. British Journal of Psychiatry, 165, 60-65.
Duckworth, D. H. (1986). Psychological problems arising from disaster work. Stress Medicine, 2, 315-323.
Duruduygu, M., Aker, A. T. ve Acicbe, Ö. (2003) İzmit Büyükşehir Belediyesi itfaiye çalışanlarında ruhsal travma ve etkileri. 39. Ulusal Psikiyatri Kongresi Poster Bildiri, Antalya.
Dürü, Ç. (2006). Travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası büyümenin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi ve bir model önerisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Dyregrov, A., Kristoffersen, J. I. ve Gjestad, R. (1996). Voluntary and Professional disaster workers: Similarities and differences in reactions. Journal of Traumatic Stress, 9, 541-612.
Eriksson, C, Vande Kemp, H., Gorsuch, R., Hoke, S., ve Foy, D. (2001). Trauma exposure and PTSD symptoms in international relief personel. Journal of Traumatic Stress, 13,205-211.
Foa, E. B., Ehlers, A., Clark, D. M., Tolin, D. F. ve Orsillo, S. M. (1999). The posttraumatic cognition's inventory (PTCI) development and validation. Psychological Assessment, 11, 303-314.
Frazer, A. G. ve Taylor, A. J. W. (1982). The stress of post-disaster body handling and victim identification work. Journal of Human Stress, 8 (4), 5-12.
Fullerton, C. S., Ursano, R. J. ve Wang, L. (2004). Acute stress disorder, posttraumatic stress disorder, and depression in disaster or rescue workers. American Journal of Psychiatry, 161, 1370-1376.
Fullerton, C. S., Ursano, R. J., Kao, T. C. ve Bahartiya, V. R. (1992). The chemical and biological warfare environment, psychological responses and social supports in a high-stress environment. Journal of Applied Social Psychology, 22, 1608-1624.
Green, B., Grace, M. ve Glesser, G. (1985). Identifying survivors at risk: Long term impairment following the Beverly Hills Supper Club Fire. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 53, 672-678.
Güneş, H. (2001). Stress related growth and earthquake experience. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Haris, M. B., Baloğlu, B., Stacks, J. R. (2002). Mental health of trauma-exposed firefighters and critical incident stress debriefing. Journal of Loss and Trauma, 7, 223-238.
Hesse, A. R. (2002). Secondary trauma: How working with trauma survivors affects therapists. Clinical Social Work Journal, 30(3), 293-309.
Hodgkinson, P. S. ve Shepherd, M. A. (1994). The impact of disaster support work. Journal of Traumatic Stress, 7, 587-600.
Horowitz, M. J., Wilner, N. ve Alvarez, W. (1979). Impact of Events Scale: A measure of subjective stress. Psychosomatic Medicine, 41, 209-218.
Hyman, O. (2004), Perceived social support and secondary traumatic stress symptoms in emergency responders. Journal of Traumatic Stress, 17(2), 149-156.
Janoff-Bulman, R. (1989). Assumptive worlds and the stress of traumatic events: Applications of the schema construct. Social Cognition, 7, 113-136.
Janoff-Bulman, R. (2004) Posttraumatic growth: Three explanatory models. Psychological Inquiry, 15(1), 30-34.
Janoff-Bulman, R. ve Yopyk, D. J. (2004). Random outcomes and valued commitments: Existential dilemmas and the paradox of meaning. J. Greenberg, S. L. Koole ve T. Pyszczynski, (Ed.), Handbook of existential psychology. New York: Guilford.
Jenkins, S. R. ve Baird, S. (2002). Secondary traumatic stress and vicarious trauma. Journal of Traumatic Stress, 15 (5), 423-432.
Johnsen, B., Eid, J., Lovstad, T. ve Michelsen, L. (1997). Posttraumatic stress symptoms in non-exposed, victims, and spontaneous rescuers after an avalanche. Journal of Traumatic Stress, 10, 133-140.
Jones, D. R. (1985). Secondary disaster victims: The emotional effects of recovering and identifying human remains. American Journal of Psychiatry, 142, 303-307.
Kantemir, E. (1993). İşkenceye maruz kalanların tedavisinde psikoterapi ve tedavi örgütlenmeleri. Psikiyatri, Psikoloji ve Psikofarmakoloji Dergisi, 1 (Ek 3), 34-45.
Karana, A. N. (2005). Travma-sonrası gelişim ve yordayıcı faktörler. Uluslararası Ruhsal Travma Toplantıları IV, Özet Kitabı.
Karana, A. N. ve Acartürk, C. (2005). Post-traumatic growth among Marmara earthquake survivors involved in disaster preparedness as volunteers. Traumatology, 11 (4), 307-323.
Karana, A. N., Üner, N., Akşit, B., Sucuoğlu, H. ve Balta, E. (1999). Gender differences in psychological distress, coping, social support and related variables following 1995 Dinar (Turkey) earthquake. North American Journal of Psychology, 1, 189-204.
Karana, A. N. ve Rüstemli, A. (1995). Psychological consequences of the 1992 Erzincan (Turkey) earthquake. Disasters. The Journal of Disaster Studies and Management, 19, 8-18.
Lerias, D. ve Byrne, M. K. (2003). Vicarious traumatization: Symptoms and predictors. Stress and Health, 19, 129-138.
Linley, P. A. ve Joseph, S. (2004). Positive change following trauma and adversity: A review. Journal of Traumatic Stress, İ 7, 11-21.
Lundin, T. ve Bodegard, M. (1993). The psychological impact of an earthquake on rescue workers: A follow-up study of the Swedish group of rescue workers in Armenia, 1988. Journal of Traumatic Stress, 6, 129-139.
Magwaza, A. S. (1999). Assumptive worlds of traumatized South African adults. The Journal of Social Psychology, 139 (5), 622-630.
Marmar, C, Weiss, D., Metzler, T. ve Delucchi, K. (1996). Characteristics of emergency services personnel related to peritraumatic dissociation during critical incident exposure. American Journal of Psychiatry, 153, 94-102.
Matthews, L. T. ve Marwit, S. J. (2004). Examining the assumptive world views of parents bereaved by accident, murder, and illness. Omega, 48, 115-136.
McCarroll, J. E., Fullerton, C. S., Ursano, R. J. ve Hermsen, J. M. (1996). Posttraumatic stress symptoms following forensic dental identification: Mt. Carfnel, Waco, Texas. American Journal of Psychiatry, 153, 778-782.
Moran, C. ve Britton, N. R. (1994). Emergency work experience and reactions to traumatic incidents. Journal of Traumatic Stress, 7, 575-585.
North, C. S., Tivis, L., McMillen, J. C, Pfefferbaum, B., Spitznagel, E. L., Cox, J., Nixon, S., Bunch, K. P. ve Smith, E. M. (2002). Coping, functioning, and adjustment of rescue workers after the Oklahoma City bombing. Journal of Traumatic Stress, 15(3), 171-175.
North, C. S., Tivis, L., McMillen, J. C, Pfefferbaum, B., Spitznagel, E. L., Cox, J., Nixon, S., Bunch, K. P. ve Smith, E. M. (2002). Psychiatric disorders in rescue workers after the Oklahoma City bombing. American Journal of Psychiatry, 159, 857-859.
Rosenthal, B. S. (2000). Exposure to community violence in adolescence: Trauma symptoms. Adolescence, 35 (138), 271-284.
Rüstemli, A. ve Karancı, A. N. (1996). Distress reactions and earthquake-related cognitions of parents and their adolescent children in a victimized population. Journal of Social Behavior and Personality, 11, 767-780.
Schaefer, J. A. ve Moos, R. H. (1998). The context for posttraumatic growth: Life crises, individual and social resources, and coping. R. G. Tedeschi, C. L. Park ve L. G. Calhoun, (Ed.), Posttraumatic growth: Positive changes in the aftermath of crisis. Mahwah. NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Schwartzberg, S. S. ve Janoff-Bulman, R. (1991), Grief and the Search for Meaning: Exploring the Assumptive Worlds of Bereaved College Students. Journal of Social and Clinical Psychology, 10(3), 270-288.
Solomon, Z., Mikulincer, M. ve Flum, H. (1988). Negative life events, coping responses, and combat-related psychopathology: A prospective study. Journal of Abnormal Psychology, 97, 302-307.
Stewart, S. H., Mitchell, T. L., Wright, K. D. ve Loba, P. (2004). The relations of PTSD symptoms to alcohol use and coping drinking in volunteers who responded to the Swissair Flight 111 airline disaster. Anxiety Disorders, 18, 51-68.
Şahin, N. H. ve Durak, A. (1994). Kısa Semptom Envanteri'nin Türk gençleri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 31, 44-56.
Şahin, N. H., Batıgün-Durak, A. D. ve Yılmaz, B. (2001). Öğretmenler için psikolojik bilgilendirme ve paylaşım grupları. Milli Eğitim Bakanlığı-UNICEF Psikososyal Okul Projesi Değerlendirme Çalışması.
Tedeschi, R. G. ve Calhoun, L. G. (1996). The Post-Traumatic Growth Inventory: Measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, 9, 455-471.
Tedeschi, R. G. ve Calhoun, L. G. (2004). Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry, 15, 1-18.
Tek, C, Önder, E. ve Duruarı, Ş. (1993). İşkence sonrası görülen ruhsal belirtiler. Psikiyatri, Psikoloji ve Psikofarmakoloji Dergisi, 1 (Ek 3), 26-30.
Thompson, M., Norris, F. ve Ruback, B. (1998). Comparative distress levels of inner city family members of homicide victims. Journal of Traumatic Stress, 11,223-242.
Ursano, R. J., Fullerton, C. S., Vance, K. ve Kao, T. (1999). Posttraumatic stress disorder and identification in disaster workers. American Journal of Psychiatry, 156, 353-359.
Weathers, F. W., Litz, V., Huska, J. A. ve Keane, T. M. (1991). Disaster mental health services: A Guidebook for clinicians and administrators. B. H. Young, (Ed.), Department of Weterans Affairs.
Weiss, D., Marmar, C, Metzler, T. ve Ronfeldt, H. (1995). Predicting symptomatic distress in emergency services personnel. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 63, 361-368.
Yılmaz, B. (2006). Arama-kurtarma çalışanlarında travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası büyüme ile ilişkili değişkenler. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal. Bilimler Enstitüsü, Ankara.

APA	YILMAZ B, ŞAHİN HİSLİ N (2007). Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme. , 119 - 137.
Chicago	YILMAZ BANU,ŞAHİN HİSLİ Nesrin Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme. (2007): 119 - 137.
MLA	YILMAZ BANU,ŞAHİN HİSLİ Nesrin Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme. , 2007, ss.119 - 137.
AMA	YILMAZ B,ŞAHİN HİSLİ N Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme. . 2007; 119 - 137.
Vancouver	YILMAZ B,ŞAHİN HİSLİ N Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme. . 2007; 119 - 137.
IEEE	YILMAZ B,ŞAHİN HİSLİ N "Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme." , ss.119 - 137, 2007.
ISNAD	YILMAZ, BANU - ŞAHİN HİSLİ, Nesrin. "Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme". (2007), 119-137.

APA	YILMAZ B, ŞAHİN HİSLİ N (2007). Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme. Türk Psikoloji Dergisi, 22(59), 119 - 137.
Chicago	YILMAZ BANU,ŞAHİN HİSLİ Nesrin Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme. Türk Psikoloji Dergisi 22, no.59 (2007): 119 - 137.
MLA	YILMAZ BANU,ŞAHİN HİSLİ Nesrin Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme. Türk Psikoloji Dergisi, vol.22, no.59, 2007, ss.119 - 137.
AMA	YILMAZ B,ŞAHİN HİSLİ N Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme. Türk Psikoloji Dergisi. 2007; 22(59): 119 - 137.
Vancouver	YILMAZ B,ŞAHİN HİSLİ N Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme. Türk Psikoloji Dergisi. 2007; 22(59): 119 - 137.
IEEE	YILMAZ B,ŞAHİN HİSLİ N "Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme." Türk Psikoloji Dergisi, 22, ss.119 - 137, 2007.
ISNAD	YILMAZ, BANU - ŞAHİN HİSLİ, Nesrin. "Arama-Kurtarma Çalışmalarında Travma Sonrası Belirtileri ve Travma Sonrası Büyüme". Türk Psikoloji Dergisi 22/59 (2007), 119-137.