YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Aytaç, Selim; KARACA, Emel

YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Emel KARACA, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Samsun, Türkiye)

Selim AYTAÇ (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Samsun, Türkiye)

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi)

32 4

Yıl: 2007 Cilt: 22 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 123 - 131 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Öz:

Yağlı tohumların ham yağ tesislerinde işlenmesiyle elde edilen yağlar; insan beslenmesinde gerekli olduğu kadar sağlığımız açısından da büyük önem arz etmektedir. Yağların fiziksel ve kimyasal özelliklerini içerdikleri yağ asitlerinin oranlan ve kompozisyonu belirlemektedir. Yağ bitkilerinin yağ asitleri kompozisyonu sürekli sabit olmayıp; türlere özgü karakteristik farklılıklar gösterdiği gibi, birçok faktöre bağlı olarak sürekli değişmektedir. Bu nedenle, yağ bitkilerinin yağ asitleri kompozisyonunda hangi koşullarda nasıl bir değişim meydana geleceğinin bilinmesi, yağ kalitesi açısından önemli olmaktadır. Yağın kalitesi, besleme, teknolojik ve işleme değerleri yağ asitlerinin yağdaki dağılımı ve pozisyonu ile yakından ilgilidir. Yağların, yağ asitleri kompozisyonunun bilinmesi yağların kullanım amaçlarına göre üretim yapılmasını sağlayacaktır. Bu amaçla istenilen tipler uygun bölgelerde yetiştirilerek, amaca uygun yağlar üretmek mümkün olabilecektir.

Anahtar Kelime:

Konular: Gıda Bilimi ve Teknolojisi

The factors affecting on fatty acid composition of oil crops

Öz:

Vegetable oils processed by crude-oil processing industries have an important role in human nourishment as well as human healthy. Chemical and physical properties of oils vary with their fatty acid kinds and composition. Fatty acid composition of vegetable oils is not constant. There is a big different among species in terms of fatty acid composition and it is changeable to a large scale depending on many of factors. Therefore, to know the variation occurred in fatty acid composition of an oil-seed under given condition is very important for oil quality. Oil quality depends largely on nourishment value, fatty acid composition and the processing manner for crude-oil. To know the fatty acid composition of vegetable oil makes oil production possible for special using purposes.' Thus, it would be possible to produce suitable oils by cultivating the desired genotypes under suited ecological conditions.

Anahtar Kelime:

Konular: Gıda Bilimi ve Teknolojisi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Ahmad, A., Abdin, Z. M., 2000. Effect of sulphur application on lipid, RNA and fatty acid content in developing seeds of rapeseed {Brassica campestris L.). Plant Science, 150:71-76.
2. Alpaslan, M., Gündüz, H., 2000. The effects of growing conditions on oil content, fatty acid composition and tocopherol content of some sunflower varieties produced in Turkey. Food, 44(6): 437-437.
3. Anonymous, 2004. Fatty acids, www.pj online. com (Ulaşım: 6 Mart 2006).
4. Anastasi, U., Camma^ata, M., Abbate, V., 2000. Yield potential and oil quality of sunflower (oleic and standart) grown between autumn and summer. Italian Journal
5. Agronomy, 4(1): 23-36.
6. Arslan, B., Küçük, M., 2005. Oil content and fatty acids composition of some safflower cultivars in Van (Turkey). VIth International Safflower Conference, 167-174, June 6-10, Istanbul.
7. Bartkowiak, I., Krzymanski, J., 1981. Changes of chemical composition and ripening of seed zero-erucic winter rape ev. K2040. Biulteyn-Ins.-Hodwli, 146: 25-33,
8. Baydar, H., Yüce, S., 1996. Aspir (Carthamm tinctoriusL.)' de çiçeklenme intervalleri, tabla çiçeklenme tarihi ve tabla pozisyon etkisi ile fitohormonlarm bu özellikler üzerine etkileri. Tr. J. of Agriculture and Forestry 20 (3): 259-266.
9. Baydar, H., Turgut, İ., 1999. Yağlı tohumlu bitkilerde yağ asitleri kompozisyonunun bazı morfolojik ve fizyolojik özelliklere ve ekolojik bölgelere göre değişimi. Tr. J. of Agriculture and Forestry (23): 1, 81-86.
10.Baydar, H., 2000. Bitkilerde yağ sentezi, kalitesi ve kaliteyi artırmada ıslahın önemi. Ekin Dergisi, 11: 50-57.
11.Baydar, H., Erbaş, S., 2005. Influence of seed development and seed position on oil, fatty acids and total tocopherol contents in sunflower {Helianthus annuus L.) Tr. J. of Agriculture and Forestry 29: 179-186.
12.Bayrak, A., 1997. Ankara ve Şanlıurfa'da denenen yazlık-kışlık aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşit ve hatlarının yağ asitleri bileşiminin araştırılması. Gıda Teknolojisi Derneği (GTD) Dergisi, 4: 269-277.
13.Beatrice, A. W., Augustino O.O., Samuel G., Margareta W., Anders S. S., 2006. Seeds oil content and fatty acid composition in East African sesame (Sesamum indicum L.) accessions evaluated over 3 years. Field Crops Research, 1-7.
14.Bergman, J.W., Flynn, C.R., Johnson, R.C., 1997. Evaluation of safflower accessions for oil and meal quality factors. IVth International Safflower Conference 232-234, June 2-7, Bari, Italy.
15.Bratuleanu, C, 1993. Progress of safflower breeding in Romania. 3th International Safflower Conference Beijing 15-29, June 14-18, China.
16.Bratuleanu, C, 1997. Studies of some genetic resources under rainfed conditions in Moldavia for the period 1981-1991, and future prospects of safflower. IVth International Safflower Conference Bari, 196-217 June 2-7, Italy.
17.Broun, P., Somerville, C, 1997. Accumulation of ricinoleic, lesquerolic and densipolic acid an seeds to transgenic arabidopsis plants that Express a fatty acyl hdroxlase cDNA from castor bean. Plant Phsiology 113: 933-942.
18.Cazzato, E., Borazio, L., Corleto, A., 2001. Grain yield, oil content and earliness of flowering of hybrids and open-pollinated safflower in southern Italy. VTH Internationa! Safflower Conference Williston, North Dokota, 185-189, July 23-27, Sidney, Montana, USA.
19.Cherry, J. H., Bishop, L., Hasegawa, P. M., 1985. Differerences in fatty acidd composition of soybean seed produced in northern and southern aeas of the USA. Phytochemistry (24), 2: 237-241.
20.Corleto, A., 1981. Adaptation and production of safflower in south Italy. Proceedings First International Safflower Conference, 36-39, July 12-16, Davis, California.
21.Cuniberti, M. B., Herrero, R. M., Martinez, M. J.,Silva, M., Baigorri, H. E., Para, R., Weilenmann, E., Masiero, B., 2004. Fatty acids composition of the Argention soybean evaluated in different latitudes and planting dates. VII. World Soybean Research Conference, 228-229, February 29 March 5, Brazil.
22.Dwivedi, S., Nigam., S. N., Nageswara R., Singh, U., Rao, K. V. S., 1996. Effect of drought on oil, fatty acids and protein contents of grounnut {Arachis hypogaea L.) seed. Field Crops Research, 48: 125-133.
23.Dubey, S. D., Husain, K., Vajpeyi, M., 2001. Yield and quality of linseed (Linum ussitatissimum L.) under saline condition. Indian Journal Agricultural Biochemical, 14 (1&2): 75-76.
24.Duarte, C, De, H.M.P., Martins, R.M.D.S., 1979. Level and characteristics of seed oil of safflower in Portugal Grasas, Y. Aceites, 30 (5): 315-321.
25.Dajue, L., 1993. Progress of safflower research and production in China. 3th International Safflower Conference, 35-46, June 14-18, Beijing, China.
26.Dajue, Li., Griffee, P., 2001. International safflower trials in China, India and Thailand. 5th International Safflower Conference Williston, North Dokota, Sidney, 197-201, July 23-27, Montona, USA.
27.Flagella, Z., Rotunno, T., Tarantino, E., Caterina, A., De Caro, A., 2002. Changes in seed yield and oil fatty acid composition of high oleic sunflower {Helicmthus annuus L.) hybrids in relation to the sowing date and the water regime. Europan Journal of Agronomy, 17: 221-230.
28.Fuqin, F., Gongmin, W., 1989. Progress on Safflower Research in China. 3th International Safflower Conference Beijing, 71-73, June 14-18, China.
29.Futehally, S., Knowles, P.F., 1981. Inheritance of very high levels of linoleic acid in an introduction of safflower {Carthamus tinctorius L.) from Portigal, 56-61 In Proc. First Int.
30.Gambacorta, G., Leone, A.M., Cazzato, E., 1997. Seed composition of some safflower cultivars tested in south Italy. 4th. International Safflower Conference, 353-356, June 2-7, Bari Italy.
31.Geçgel, Ü., 2004. Değişik ekim ve hasat dönemlerinin aspir {Carthamus tinctorius L.) yağının bazı fiziksel, kimyasal ve oksidadif özellikleri üzerne etkileri, Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
32.Gerald, S., 1986. Analysis of the relationships of environmental facors with seed oil and fatty acid concentraions of wild annual sunflower. Field Crops Research, 15(1): 57-72.
33.Gororo, N., Salisbury, P., Rebetzke, G., Wayne B., Bell C, 2003. Genotypic variation for saturated fatty acid content of Victorian canola. 1 lth International Rapeseed Congress, The Royal Veterinary and Agricultural University 6-10 July, Copenhagen, Denmark.
34.Green, A. G., Marshall, D. R., 1981. Variation for oil quality in linseed. Australian Journal of Agricultural Research, 32 (4): 599-607.
35.Harris, H. C, McWilliam, J. R., Mason, W. K., 2006, Influence of temperature on oil content and composition of sunflower seed. Australin Journal Of Agricultural Research, 29(6): 1203-1212.
36.Holmes, M. R. J., Bennet, D., 1979. Effect of nitrogen fertilizer on the fatty acid composition of oil from low erucic acid rape varieties. Journal Science Food Agricultural, 30: 264-266.
37.Ishag, H. M., Ali, A. O.,1999. Yield and fatty acid composition of nine groundnut cultivars under irrigation. University of Khartoum Journal of Agricultural Sciences, 7 (1): 48-59.
38.Işığıgür, A., Karaosmanoğlu, F., Aksoy, H.A., 1995. Characteristics of safflower seed oils of Turkish origin. Journal of the American Oil Chemists' Society. Vol. 72, No: 10.
39.Jochinke, D., Wachsmann, N., Knights, S., Potter, T., Field, B., 2003. The Search for Alternative Safflower {Carthamus tinctorius L.) Cultivars Adapted to Southeastern Australia with improved Marketability. "Solutions for a better environment". Proceedings of the 11 th Australian Agronomy Conference, 2-6 Feb. Geelong, Victoria. Australian Society of Agronomy. ISBN 0-9750313-0-9.
40.Jones, O. R., 1984. Yield, water-use efficiency and oil contentration and quality of dryland sunflower grown in the southern high plains, Agronomy journal, 76: 229-235.
41.Kayahan, M., 2003. Yağ Kimyası. ODTÜ Yayıncılık.
42.Knowles, P. F., 1972. The plant geneticits contribution toward Changing lipid and amino acid composition of safflower, Journal American Oil Chemistry, 49(1): 27-29.
43.Kumar, V., Rani, A., Solanki, S., Hussain, S.M., 2006. Influence of growing environment on the biochemical composition and physical characteristics of soybean seed. Journal of Food Composition and Analysis, 19:188-195.
44.Kümeli, 2006, Yağlar, www. taylankumeli.com (Ulaşım: 06.03.2006)
45.Ladd, S.L., 1966. The Inheritance of Stearic Acid Content in the Seed Oil of Safflower, {Carthamus tinctorius L.) Dissertation, University of California, Davis.
46.Lajara, J. R., Diaz, U., Quidello, R. D., 1990. Definite influence of location and climatic conditions on the fatty acid,, composition of sunflower seed oil. Journal American Oil Chemistry, 67(10): 618-623.
47.McCartney, C. A., Scarth, R., McVetty, P. B. E., 2004. Genotypic and environmental effects on saturated fatty acid concentration of canola grown in Manitoba. Canadian Journal Plant Science, (84): 749-756.
48.Mosjidis, J. A., Yermanos, D. M., 1985. Plant position effect on seed weight, oil content and oil composition in sesame. Euphytica (34): 193-199.
49.Muralidharudu, Y., Sujatha, M., Singh M., 1993. Extent of Variation in Seed Oil Content and Fatty Acid Composition of Cultivated and Two Closely Related Wild Species of Safflower. International Safflower Conference, 239-245, June 14-18, Beijing, China.
50.Nagaraj, G., Reddy, P.S., 1997. Some factors influencing safflower seed and oil quality. 4th International Safflower Conference, 347-349, June,2-7, Bari, Italy.
51.Nas, S., Gökalp, Y.H., Unsal, M., 2001. Bitkisel Yağ Teknolojisi. Pamukkale Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Matbaası, 322.
52.Naveed, A., Cowling W., Bayliss, K., Nelson, M. and Kailis, S., 2006. Influence of genotype and environment on fatty acid composition in canola {Brassica napus). www.grdc.com.au/growers/res_upd/west/w04/naveed.ht m-18k.
53.önder, M., Aktümsek, A., 1995. Farklı azot dozlarının Westar yazlık kolza çeşidinin yağ asitleri bileşimi üzerine etkileri. S. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(9): 102-108.
54.Özdemir, N., Denkbaş, E. B., 2003. Hayat veren yağlar: Omega yağları. Bilim ve Teknik Dergisi, 78-80
55.Pritchard, F. M., Eagles, H.A., Norton, R. M., Salisbury, P. A., Nicolas, M., 2006. Environmental effects on seed composition of Victorian canola. Australian Journal of Experimental Agriculture, 40(5): 679-685.
56.Raie, M.Y., Muhammad, D., Khan, S.A., 1985. Studies of safflower seed oils. Fettee Seifen, Anstrichmittal, 87 (7): 282-283.
57.Rodiguez J.D., Phillips, B.S., Garcia, R.R., Sanchez, J.L., 2002. Grain yield and fatty acid composition of sunflower seed for cultivars developed under dry land conditions. Reprinted from:Trands in new crops and new uses.
58.Röbbelen, G., Downey, R. K., Ashri, A., 1989. Oilcrops of the world. McGraw Hill, USA.
59.Salera, E., Baldini, M., 1998. Performance of high and low oleic acid hybrids of sunflower under different environmental conditions. Helia, 21(28): 55-68.
60.Samancı, B., Özkaynak, E.,. 2003. Effect of planting date on seed yield, oil content and fatty acid composition of safflower {Carthamus tinctorius L.) cultivars grown in the Mediterranen region of Turkey. J. Agronomy & Crop Science, (189): 359-360.
61.Seiler,G. J., 1983. Effect of genotype, flowering date and environment on oil content and oil quality of wild sunflower seed. Crop Science, 1063-1068.
62.Stryer, L., 1986. Biochemistry. 30 th press. W. H. Freeman Comp. Inc., New York.
63.Uppstrom, B., 1995. Seed Chemestry.Brassica oilseeds, production and utilization. CAB International Cambridge, 217-242.
64.Uzun, B., Ülger, S., Çağırgan, İ. M., 2002. Comparison of determinate and indeterminate types of sesame for oil content and fatty acid composition. Tr. J. of Agriculture and Forestry, (26): 269-274.
65.Turgut, İ., Baydar, H., Marqurd, R., 1996. Susam (Sesamum indicum L.) yağ ve yağ asitlerinin morfogenetik ve ontogenetik varyabilitesi. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 20: 459-462.
66.Trawatha, S., TeKrony, D. M., Hüdebrand, D. F., 1993.Lipoxygenase activity and C6-aldehyde formation in comporasion to germination and vigor during soybean seed development. Crop Science, (33): 1337-1344.
67.Yazıcıoğlu, T., Karaali, A., 1983. Türk Bitkisel Yağlarının Yağ Asitleri Bileşimleri. TÜBİTAK, Mar. Bil. ve End.Araştırma Enst., 70 (105): 42-45.
68.Zhao-mu, W., Lin, F., 1989. Safflower in Xinjiang. 3th International Safflower Conference, 75-77, June 14-18,Beijing China.
69.Zimmerman, D.C., Fick, G.N., 1973. Fatty acid composition of sunflower {Helianthus annuus L.) oil as influenced by seed position. J. American Oil Chemical Soc.,50: 273-275.
70.Weiss, E. A., 1983. Oilseed Crops. Tropical Agriculture Series., Pub. By Longman Inc., Leonord Hill Boks, New York.

APA	KARACA E, Aytaç S (2007). YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER. , 123 - 131.
Chicago	KARACA Emel,Aytaç Selim YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER. (2007): 123 - 131.
MLA	KARACA Emel,Aytaç Selim YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER. , 2007, ss.123 - 131.
AMA	KARACA E,Aytaç S YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER. . 2007; 123 - 131.
Vancouver	KARACA E,Aytaç S YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER. . 2007; 123 - 131.
IEEE	KARACA E,Aytaç S "YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER." , ss.123 - 131, 2007.
ISNAD	KARACA, Emel - Aytaç, Selim. "YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER". (2007), 123-131.

APA	KARACA E, Aytaç S (2007). YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi), 22(1), 123 - 131.
Chicago	KARACA Emel,Aytaç Selim YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi) 22, no.1 (2007): 123 - 131.
MLA	KARACA Emel,Aytaç Selim YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi), vol.22, no.1, 2007, ss.123 - 131.
AMA	KARACA E,Aytaç S YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi). 2007; 22(1): 123 - 131.
Vancouver	KARACA E,Aytaç S YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi). 2007; 22(1): 123 - 131.
IEEE	KARACA E,Aytaç S "YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER." Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi), 22, ss.123 - 131, 2007.
ISNAD	KARACA, Emel - Aytaç, Selim. "YAĞ BİTKİLERİNDE YAĞ ASİTLERİ KOMPOZİSYONU ÜZERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER". Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi) 22/1 (2007), 123-131.