Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması

Diğdem Müge SİYEZ, (Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi, İzmir, Türkiye)
Ferda AYSAN (Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi, İzmir, Türkiye)
Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
5 2
Yıl: 2007 Cilt: 20 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 145 - 171 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması

Öz:
Özet. Bu araştırmanın amacı 15-17 yaş arası ergenlerde görülen problem davranışları yordayan psiko-sosyal risk faktörlerinin ve koruyucu faktörlerin belirlenmesidir. Araştırmada, problem davranışların değerlendirilmesinde ve psiko-sosyal risk faktörleri ile koruyucu faktörlerin belirlenmesinde Jessor ve Jessor (1977) tarafından geliştirilmiş olan Problem Davranış Teorisi esas alınmıştır. Araştırmaya İzmir il merkezinde ortaöğretim kurumlarına devam eden 1237 öğrenci katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Ergen Sağlığı ve Gelişimi Envanteri kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 12.0 paket programından yararlanılarak frekans dağılımları ve Pearson Kore- lasyon Katsayısı Tekniği ile Hiyerarşik Regresyon Analizi Tekniği kulla- nılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, risk faktörleri ile prob- lem davranışlar arasında pozitif yönde; koruyucu faktörler ve problem davra- nışlar arasında negatif yönde düşük ve orta düzeyde ilişki olduğunu göster- mektedir. Ayrıca problem davranışların yordanmasında kişilik sistemi içeri- sinde yer alan risk faktörleri ve koruyucu faktörlerin, algılanan çevre sistemi ve davranış sistemi içerisinde yer alan risk faktörleri ve koruyucu faktörlere göre problem davranışları yordama gücünün daha fazla olduğu belirlen- miştir. Sonuç olarak yapılacak önleme çalışmaları risk faktörlerini azaltı- larak, ergenlerin sağlıklı davranışlarının ön plana çıkmasına yardımcı olabilir.
Anahtar Kelime: ergenler davranış problemleri risk faktörleri koruyucu faktörler

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

Psycho-Social Risk and Protective Factors as Predictors of Problem Behaviors Among Adolescents

Öz:
Abstract. In this study the role of psychosocial risk and protective factors in adolescent problem behaviors were investigated among 15-17 ages adolescents. An explanatory model of adolescent problem behavior (drinking, smoking, illicit drug use, anti-social behaviors, precocuios sexual intercourse) based on psycho-social risk and protective factors in the present study emerges from extension of Problem Behavior Theory which ise developed by Jessor and Jessor (1977). A total of 1237 students, between ages 15-17, from different high schools in İzmir participated in this study. Students completed Adolescent Health and Behavior Questionnaire. Frequency analysis, Pearson Correlation Analysis and, hiererchical regression analysis were used to data regarding the sample. Analysis of data was benefited from SPSS 12.0 packet programme. Results can be summarized as follows: problem behaviors are associated with positevely increased rates of risk factors and also problem behaviors are associated with negatively decreased rates of protective factors. Risk and protective factors which is related to personality system account for substantial variance in problem behaviors rather than perceived social environment system and behavior system. While decreasing risk factors with prevention studies, may help to promote healthful behaviors in adolescence.
Anahtar Kelime: risk factors protective factors adolescents behavioral problems

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ary, D.V., Duncan T.E., Biglan A., Metzler C.W., Noel J.W. ve Smolkowski, K. Development of Adolescent Problem Behavior. Journal of Abnormal Child Psychology. 1999.
  • Beam, M.R. The socioecological risk model for youth Problem Behavior and The Mediating Role of Internalized Values: A Comprasion of Three Ethnic Group. Unpublished doctorate dissertation. University of California, USA. 2000.
  • Bingham, C.R. ve Shope, J.T. Adolescent problem behavior and problem driving in young adulthood . Journal of Adolescent Research. 19(2). 2004: 205-223.
  • Burcu, E. Alcohol and Drug use in young apprentices: Effect of social control in the family. Journal of Youth and Adolescence. 32(4). 2003: 291-299.
  • Burgess, D.E. Urban seventh graders and smoking: A health risk behavior assesment. Issues in Comprhensive Pediatric Nursing. 25. 2002: 217-229.
  • Chaplin, W. F. The next generation of moderator research in personality psychology. Journal of Personality. 59. 1991: 143-178
  • Chassin, L., Presson, C.C., Sherman, S.J. Cigarette smoking and adolescent psycho- social development. Basic and Applied Social Psychology. 5. 1984: 295- 313.
  • Coker, J.K., Borders, L.D. An analysis of environmental and social factors affecting adolescent problem drinking. Journal of Counseling and Development. 79 (2). 2001: 200-208.
  • Costa, F.M., Jessor, R., Turbin, M.S. Transition into adolescent problem drinking. The role of psycho-social risk and protective factors. Journal of Studies on Alcohol. 60. 1990: 480-490.
  • Ercan, O. Adolesanın Sağlığı ve Riskli Davranışları ile Aile İlişkisi: Cerrahpaşa Gençlik Sağlığı Araştırması 2000. (Eds: O. Ercan, M. Alikaşifoğlu, G. Ercan), İ . Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Adolesan Sağlığı Sempozyum Dizisi No: 43. 2005: 51-52.
  • Goff, B.G. ve Goddard, H.W. Terminal core values associated with adolescent problem behavior. Adolescence. 34(133). 1999: 47-60.
  • Hawkins, J.D., Catalano, R.F., Miller, J.Y. Risk and protective factors for alcohol and other drug problems in adolescence and early adulthood: Implications for substance abuse prevetion. Psychological Bulletin. 112. 1992: 64-105.
  • İrgil, E. ve Erdurak, K. Madde bağımlılığı. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 7(2). 1998: 50-52.
  • Jessor, R., & Jessor, S.L. Problem Behavior and Psycho-social Development: A Longitudinal Study of Youth. New York: Academy Press. 1997.
  • Jessor, R., Chase, J.A., Donovan, J.E. Psychosocial corraletes of marijuana use and problem drinking in a national sample of adolescents. American Journal of Public Health, 70(6). 1980: 604-613.
  • Jessor, R. Problem behavior theory, psychosocial development, and adolescent problem drinking. Bristish Journal of Addiction. 82. 1987: 331-342.
  • Jessor, R. Risk behavior in adolescence: A psychosocial framework for understanding and action. Journal of Adolescent Health. 12. 1991: 597- 605.
  • Jessor, R., Donovan, J.E. ve Costa, F.M. Beyond Adolescence; Problem Behavior and Young Adult Development. USA: Cambridge University Press, 1994.
  • Jessor, R.,Van Den Bos J., Vanderryn, J., Costa, F.M., Turbin, M. Protective factors in adolescent problem behavior: moderator effects and developmental change. Developmental Psychology, 31(6). 1995: 923-933.
  • Jessor, R., Turbin, M.S., Costa, F.M. Protective factors in adolescent health behavior. Journal of Personality and Social Psychology. 75(3). 1998a: 788-800.
  • Jessor, R., Turbin, M.S., Costa, F.M. Risk and protection in succesful outcomes among disadvanted adolescents. Applied Developmental Science. 2(4). 1998b: 194-208.
  • Jessor, R., Turbin, M., Costa, F.M. ve Dong, Q., Zhang, H., and Wang, C. Adolescent problem behavior in China and United States: A cross- national study of psychosocial protective factors . Journal of Research on Adolescence. 13 (3). 2003: 329-342.
  • Jessor, R., Turbin, M., Costa, F.M. Survey of Adolescent Health and Development Questionnaire. USA: Cambridge University Press. 2004.
  • Kim, O. The relationship of depression to health risk behaviors and health perceptionsa in Korean college students. Adolescence. 37(147). 2002: 575-583.
  • Lapsley, D.K. The Two Faces of Adolescent Invulnerability. (Ed: D. Romer). Reducing Adolescent Risk; Toward An Integrated Approach. USA: Sage Publication, 2003.
  • Larson, L. The Influence of Parents and Pers During Adolescence: The Situation Hypothesis Revisited III. Edition. (Ed: R.E. Muus). Adolescent Behavior and Society. Random House. New York, 1979: 141-153
  • MEB, 2004. http://izmir.meb.gov.tr/istatistik.php
  • Muus, R.E. Adolescent Behavior and Society (Third Edition). New York: Random House. 1980.
  • Muus, R.E. Problems in Growing Up. Fourth edition. (Ed: R.E. Muuss). Adolescent Behavior and Society. New York: McGraw-Hill Publishing Company. 1990.
  • Nash, J.K. ve Bowen, G.L. Perceived crime and informal social control in the neighborhood as a context for adolescent behavior: A risk and resilence perspective. Social Work Research. 23(3). 1999: 171-187.
  • Newcomb, M.D. ve Harlow, L.L. Life events and substance use among adolescents: Mediating effects of perceived loos of control and meaninglessness in life. Journal of Personality and Social Psychology. 51. 1986: 564-577.
  • Newcomb, M.D. ve Felix-Ortiz, M. Multiple protective and risk factors for drug use and abuse: Cross-sectional and prospective findings. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 63. 1992: 280-296.
  • Orvin, G.H. Understanding the Adolescent. Washington: American Psychiatric Press, 1995. Prevention and Care of Illness Adolescents. http://www.who.int/child-adolescent- health/PREVENTION/Adolescents_Substance.htm.
  • Seidman, E., Hirokazu, Y., Roberts, A., Chesir-Teran D., Allen, L., Friedman J.L. ve ark. Structural and experiential neighborhood contexts, developmental stage, and antisocial behavior among urban adolescents in poverty. Development and Psychopathology. 10. 1998: 259-281.
  • Shek, D.T.L. Economic stres, psychological well-being and problem behavior in Chinese adolescents with economic disadvantage. Journal of Youth and Adolescence. 32(4). 2003: 259-266
  • Siyez, D.M. The Validity And Reliability of The Turkish Form Of Adolescent Health And Development Questıonnaire. X. EARA Conference 2-6 May 2006, Antalya.
  • Tamar, M., Ögel, K. Ergenlik döneminde madde kullanımı. İzmir: Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları, 1997.
  • Tamar, M. Gençlikte Değişim ve Süreklilik. İzmir: Çelikkol Yayıncılık, 2005.
  • Temel, Z.F. ve Aksoy, A.B. Ergen ve Gelişimi Yetişkinliğe İlk Adım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001.
  • Trotter, B.B. Coparental Conflict, Competition and cooperation and parents’ perceptions of their children’s social-emotional well-being following marital separation. Unpublished doctorate dissertation. Tennessee Üniversitesi in Knoxville, 1989.
  • White, S.D. ve DeBlassie, R.R. Adolescent sexual behavior. Adolescence. 27. 1992: 183-191.
  • Wiersma, W. Research Methods in Education An Introduction. USA: Allyn and Bacon, 2000: 271-273.
  • Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık, 2004: 50-51.
  • Yüksel, N., Dereboy, Ç. ve Çifter, İ. Üniversite öğrencileri ararsında madde kullanımı. Türk Psikiyatri Dergisi, 5(4). 1994: 283-286.
APA Siyez D, AYSAN F (2007). Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması. , 145 - 171.
Chicago Siyez Diğdem,AYSAN Ferda Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması. (2007): 145 - 171.
MLA Siyez Diğdem,AYSAN Ferda Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması. , 2007, ss.145 - 171.
AMA Siyez D,AYSAN F Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması. . 2007; 145 - 171.
Vancouver Siyez D,AYSAN F Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması. . 2007; 145 - 171.
IEEE Siyez D,AYSAN F "Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması." , ss.145 - 171, 2007.
ISNAD Siyez, Diğdem - AYSAN, Ferda. "Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması". (2007), 145-171.
APA Siyez D, AYSAN F (2007). Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 145 - 171.
Chicago Siyez Diğdem,AYSAN Ferda Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 20, no.1 (2007): 145 - 171.
MLA Siyez Diğdem,AYSAN Ferda Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.20, no.1, 2007, ss.145 - 171.
AMA Siyez D,AYSAN F Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2007; 20(1): 145 - 171.
Vancouver Siyez D,AYSAN F Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2007; 20(1): 145 - 171.
IEEE Siyez D,AYSAN F "Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması." Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, ss.145 - 171, 2007.
ISNAD Siyez, Diğdem - AYSAN, Ferda. "Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Açısından Yordanması". Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 20/1 (2007), 145-171.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 12:39

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları