Türkçede Kalıp Sözler
Yıl: 2008 Cilt: 0 Sayı: 44 Sayfa Aralığı: 89 - 110 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Türkçede Kalıp Sözler
Öz: Bu yazı, Türkçedeki kalıp sözler üzerine yapılmış bir araştırmayı ve sonuçlarını kapsamaktadır. Türkçenin söz varlığının bir bölümü, atasözü, deyim, ikileme ve kalıp sözleri içine alan kalıplaşmış dil birimlerinden oluşmaktadır. Bu birimlerden atasözleri, deyimler ve ikilemeler üzerine yapılmış pek çok çalışma bulunurken, kalıp sözlerle ilgili ayrıntılı çalışmalar yapılmamış, yalnızca bazı kaynaklarda bu sözlerden kısaca bahsedilmiştir. Bu nedenle, kalıp sözlerin diğer kalıplaşmış dil birimlerinden ayırt edilmesinde karışıklıklar yaşanmaktadır. Halbuki, insanların sıkça kullandığı ve Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde önemli bir yeri bulunan bu öğelerin de ayrıntılı biçimde betimlenmesi, tanımlanması ve diğer kalıplaşmış dil birimlerinden ayırt edilmesi gerekmektedir. Bu amaçla, yazıda çeşitli kaynaklarda verilen kalıp söz tanımları incelenmiş, bu sözleri tanımlayabilmek ve tanıyabilmek için yapısal, işlevsel, anlamsal ve bağlamsal özellikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Ardından, bu özelliklere dayanılarak, kalıp sözlerin kapsamlı bir tanımı yapılmıştır.
Anahtar Kelime: Formulaic Expressions in Turkish
Öz: This paper focuses on formulaic expressions in Turkish. A significant part of the Turkish lexicon is made up by set phrases, including proverbs, idioms, reduplications and formulaic expressions. Contrary to proverbs, idioms and reduplications, it’s hard to find spesific studies taking up formulaic expressions in Turkish as a subject. Only, some books and articles briefly discuss them. Consequently, there appears to be a confusion in the differantiation of the formulaic expressions from other phrases. However, people use these ready-made utterances frequently and they are practical tools in teaching Turkish as a foreign language. Therefore, it is necessary to describe these expressions in detail and to define them comprehensively in order to be able to distinguish them from proverbs, idioms and reduplications. Having this goal in mind, related literature have been reviewed to analyze various definitions of formulaic expressions and to determine structural, functional, semantic and contextual features of these phrases. Then, a definition of formulaic expressions is formulated based on the above features.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AKSAN, Doğan (1996), Türkçenin Sözvarlığı, Ankara: Engin Yayınevi
- AKSAN, Doğan (2002), Anadilimizin Söz Denizinde, Ankara: Bilgi Yayınevi
- AKSOY, Ö. Asım (1988), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1-2, İstanbul: İnkılâp Kitap Evi
- ALTINÖRS, Atakan (2000), Dil Felsefesi Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları
- BAŞKAN, Özcan. (1983), “Türkçede Dil-içi Dünya Görüşü,” Macit Gökberk Armağanı, Bedia Akarsu ve Tahsin Yücel (der.) içinde, Ankara: TDK Yayınları, 151-172
- BRIGGS, Charles L. (1994), Learning how to ask: A sociolinguistic appraisal of the role of the interview in social science research, New York: Cambridge University Press
- ÇOTUKSÖKEN, Yusuf (1994), Deyimlerimiz, İstanbul: Özgül Yayınları
- EKER, Süer (2003), Çağdaş Türk Dili, Ankara: Grafiker Yayınları
- GÖKDAYI, Hürriyet (2003), "Sözlü İletişimde Kalıp Sözlerin İşlevleri," Anadili Dil ve Eğitim Dergisi, 28: 31-45
- GÖKHAN, Aslı G. (1992), What Have The Ancestors Said: An Ethnography of Speaking Proverbs in a Turkish Community, Yayımlanmamış doktora tezi, Philadelphia, ABD: University of Pensylvania
- HATİBOĞLU, Vecihe (1981), Türk Dilinde İkileme, Ankara: TDK
- KILIÇ, Veysel (2002), Dilin İşlevleri ve İletişim, İstanbul: Papatya Yayıncılık
- KULA, Onur Bilge, (1996), “Dilin Kültürelliği ya da Kültürün Dilselliği,” Bilim ve Ütopya, 23: 46-47
- ÖZDEMİR, Emin (2000), Erdemin Başı Dil, Ankara. Bilgi Yayınevi
- TANNEN, Deborah ve ÖZTEK, Piyale C. (1981), “Formulaic Expressions in Turkish and Greek,” Conversational Routine, Florian Coulmas (der.) içinde, The Hague: Mouton, 37-54
- TOKLU, M. Osman (2003), Dilbilime Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları
- UĞUR, Nizamettin (2003), Anlambilim Sözcüğün Anlam Açılımı, Ankara: Doruk Yayımcılık
- VAN DIJK, Teun (1985), “Semantic Discourse Analysis,” Handbook of Discourse Analysis, 2: 103-136
- VARDAR, Berke (1988), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: ABC
- WILLIAMS, Raymond (2005), Anahtar Sözcükler Kültür ve Toplumun Söz Varlığı, (Çev. Savaş Kılıç), İstanbul: İletişim Yayınları
- WRAY, Alison. (2001), Formulaic Language and the Lexicon, Cambridge: Cambridge University Press
- YÜCEOL ÖZEZEN, Muna (2001), "Türkçe Deyimler Üzerine Birkaç Söz," Türk Dili, 600: 869-879
- ZEYREK, Deniz. (1996), “Söylem ve Toplum,” Söylem Üzerine, Ahmet Kocaman (der.) içinde, Ankara: Hitit Yayınevi, 38-66
| APA | Gökdayı H (2008). Türkçede Kalıp Sözler. , 89 - 110. |
| Chicago | Gökdayı Hürriyet Türkçede Kalıp Sözler. (2008): 89 - 110. |
| MLA | Gökdayı Hürriyet Türkçede Kalıp Sözler. , 2008, ss.89 - 110. |
| AMA | Gökdayı H Türkçede Kalıp Sözler. . 2008; 89 - 110. |
| Vancouver | Gökdayı H Türkçede Kalıp Sözler. . 2008; 89 - 110. |
| IEEE | Gökdayı H "Türkçede Kalıp Sözler." , ss.89 - 110, 2008. |
| ISNAD | Gökdayı, Hürriyet. "Türkçede Kalıp Sözler". (2008), 89-110. |
| APA | Gökdayı H (2008). Türkçede Kalıp Sözler. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0(44), 89 - 110. |
| Chicago | Gökdayı Hürriyet Türkçede Kalıp Sözler. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 0, no.44 (2008): 89 - 110. |
| MLA | Gökdayı Hürriyet Türkçede Kalıp Sözler. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, vol.0, no.44, 2008, ss.89 - 110. |
| AMA | Gökdayı H Türkçede Kalıp Sözler. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2008; 0(44): 89 - 110. |
| Vancouver | Gökdayı H Türkçede Kalıp Sözler. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2008; 0(44): 89 - 110. |
| IEEE | Gökdayı H "Türkçede Kalıp Sözler." Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 0, ss.89 - 110, 2008. |
| ISNAD | Gökdayı, Hürriyet. "Türkçede Kalıp Sözler". Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 44 (2008), 89-110. |
