İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi

ÖZTÜRK GÜLER, Duygu S.; BIKMAZ HAZIR, Fatma

İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi

Duygu S. ÖZTÜRK GÜLER, (Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bolu, Türkiye)

Fatma BIKMAZ HAZIR (Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi

15 5

Yıl: 2007 Cilt: 40 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 215 - 242 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi

Öz:

Bu araştırmanın amacı, eski ve yeni ilköğretim programlarında (1-8. sınıflar) sağlıkla ilgili konuların analizini yapmaktır. Araştırma, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu desteği ile MEB ve İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı’nın ortaklaşa yürüttüğü “Ergenlerin Sağlık Bilincinin Geliştirilmesi Projesi”nin bir gereği olarak yapılan çalışmanın devamı niteliğindedir. Proje bilim kurulu tarafından sağlığa bütüncül yaklaşım çerçevesinde yedi konu alanı ve 230 alt konu belirlenmiştir. Analizler, proje bilim kurulu tarafından belirlenen sağlık konularına eski ve yeni ilköğretim programlarında karşılık gelen hedef/kazanımlar saptanarak yapılmıştır. Hayat Bilgisi, Fen ve Teknoloji, Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik derslerinin hedef/kazanımları analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, sağlıkla ilgili konular hem eski hem de yeni ilköğretim programlarında yoğunluklu olarak Hayat Bilgisi ile Fen ve Teknoloji dersi öğretim programlarında yer almaktadır. 230 konunun, eski ilköğretim programlarında 131, yeni ilköğretim programlarında ise 179’unun bulunduğu saptanmıştır. Ergenlerde değişim, aşı, sigara ve zararları, karar verme becerisi, cinsiyet ayrımcılığı, anne ve bebek ölümlerinin nedenleri gibi önemli konuların yeni programlara eklendiği, ancak cinsellik, cinsel kimlik gelişimi, cinsel şiddet ve istismar gibi konuların iki ilköğretim programında da yer almadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelime: ilk öğretim programı sağlık eğitimi sağlık bilinci

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel

Health Awareness in Elementary School Curricula: A Content Analysis Within the Framework of a Holistic Approach to Health

Öz:

The main purpose of this research was to analyze health subjects in former and current elementary school curricula (grades 1-8). The research was a follow up study of the “Development of Health Awareness in Adolescents Project” with support from the United Nations Population Fund in conjunction with the Ministry of Education and the Human Resources Development Foundation. The project’s committee specified seven subject areas and 230 sub-categories within the framework of a holistic approach to health. Analyses were based on the goals and objectives of former and current elementary school curricula that overlapped the subjects determined by the Project Scientific Committee. Analyses were done with respect to the goals and objectives of former and current elementary school curricula indicated by the committee as being concerned with health. Goals/objectives of Life Science, Science and Technology, Social Studies, Turkish and Mathematics’ courses were analyzed. It was found that the majority of goals and objectives pertaining to these subjects appeared in the Life Sciences and Science and Technology courses in elementary school curricula. The 230 sub-categories cover 131 subjects in former and 179 subjects in current elementary school curricula. These were added on important subjects as decision-making ability, the dangers of smoking, maternal and infant mortality, changes in adolescence, discrimination and vaccination in current elementary school curricula. But, sexuality, development of sexual identity, sexual violence and abuse are not covered at all in elementary school curricula.

Anahtar Kelime: health education health awareness primary education curriculum

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akın, A., Özvarış, Ş. B., Aslan, D., Esin, Ç. ve Çelik, K. (2003). Adolesanların cinsel ve üreme sağlığını etkileyen faktörler projesi. Rapor. Ankara: HÜTF Halk Sağlığı Anabilim Dalı.
Alacalıoğlu, F. (2000). Elmadağ ilçesi merkezinde lise son sınıf öğrencilerinin aile planlaması konusundaki bilgi ve tutum düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Balcı, A. (1995). Sosyal bilimlerde araştırma:Yöntem teknik ve ilkeler. Ankara: 72 TDFO Bilgisayar-Yayıncılık San.Tic.Ltd.Şti.
Başgül, F. (1997). 12-15 yaş grubu ergenlerin cinsel eğitim konusundaki görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Bulut, A. (2003). Sağlık, cinsellik ve eğitim. N. Fincancıoğlu & A. Bulut (Eds), Öğretmen ve öğretmen adayları için cinsel sağlık eğitimi. (s. 9-20). İstanbul: Ceren Yayın Dağıtım.
Bulut, A., Nalbant, H. ve Çokar, M. (2002). Ergenlerin sağlık bilincinin geliştirilmesi projesi: Ergenler ve sağlık durum raporu. İstanbul: Kadın ve çocuk sağlığı eğitim ve araştırma birimi, İ.Ü İstanbul Tıp Fakültesi.
Çok, F. (2003). Ergenlerin cinsel eğitimi: Bir program denemesi. Ankara : A.Ü. Basımevi.
DİE. (1995). Türkiye’nin nüfusu, 1923-1994:Demografik yapı ve gelişme, 21. yüzyılın projeksiyonları. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
DİE. (Tarihsiz). Veriler, nüfus ve kalkınma göstergeleri. http://nkg.die.gov.tr/veri.xls web adresinden 19.03.2007 tarihinde indirilmiştir.
DPT. (2000). VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı 2001-2005. Ankara: DPT Yayınları.
Ergin, B. (1993). Lise öğrencilerinin cinsel bilgi düzeyleri, cinsel eğitime ilişkin beklentileri ile anne-babaların cinsel eğitim konusundaki tutumları üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Eisenberg, M. E., Wagenaar, A. & Sztainer, D. N. (1997). Viewpoints of Minnesota students on school-based sexuality education. Journal of School Health, 67 (8), 322-326.
Kenney, A., Guardado, S. & Brown, L. (1989 ). Sex education and AIDS education in the schools: What states and large school districts are doing. Family Planning Perspectives, 21, 56-64.
Koral, S. (1986). Lise son sınıf öğrenci-öğretmenlerinin cinsel bilgi düzeyleri ve cinsel eğitime ilişkin tutum ve beklentileri. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Lindley, L. L., Reininger, B. M., Vincent, M. L., Richter, D. L., Saunders, R.P. & Shi, L. (1998). Support for school-based sexuality education among South Carolina voters. Journal of School Health, 68 (5), 205-212.
Marsman, O. C. & Herold, E. S. (1986). Attitudes toward sex education and values in sex education. Family Relations, 35, 357-361.
McKay, A. (2000). Common questions about sexual health education. Canadian Journal of Human Sexuality, 2, 129-138.
McKay, A. & Pietrusiak, M. (1998). Parents’ opinions and attitudes towards sexuality education in the school. Canadian Journal of Human Sexuality, 7, 139-146.
McKay, A. (1996). Rural parents’ attitudes towards school-based sexual health education. Canadian Journal of Human Sexuality, 5, 15-23.
MEB. (2007). Milli Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim 2006-2007. Ankara: MEB.
MEB. (2005a). Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Klavuzu, MEB:Ankara.
MEB. (2005b). Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı ve Klavuzu, MEB: Ankara.
MEB. (2005c). Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı ve Klavuzu, MEB: Ankara
MEB. (2005d). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Klavuzu, MEB: Ankara
MEB. (2005e). Matematik Dersi Öğretim Programı ve Klavuzu, MEB: Ankara
MEB. (Tarihsiz). Müfredat tanıtım, genel yaklaşım.
http://ttkb.meb.gov.tr/ogretmen/modules.php?name=Downloads&d_op=viewdownload&cid=48 web adresinden 24.07.2006 tarihinde indirilmiştir.
MEB. (Tarihsiz). Sağlığı Geliştiren Okullar Projesi. http://iogm.meb.gov.tr/pages.php?page=projects&id=15 web adresinden 19.03.2007 tarihinde indirilmiştir.
Moore, J. & Rienzo, B. A. (2000). Utilizing the SIECUS guidelines to assess sexuality education in one state: Content scope and importance. Journal of School Health, 70, 56-61.
Nazik, M.H. ve Arlı, M. (2001). Araştırma teknikleri. İstanbul:Ya-Pa Yayın Pazarlama Sanayi ve Ticaret Anonim Şti.
Ögel, K., Tamar, D., Evren, C. ve Çakmak, D. (2001). Lise gençleri arasında sigara, alkol ve madde kullanım yaygınlığı. Türk Psikiyatri Dergisi, 12 (1): 47-52.
Somers, C. L. & Eaves, M. W. (2002). Is earlier sex education harmful? An analysis of timing of school-based sex education and adoloscent sexual behaviours. Research in Education, 67, 23-32.
Soyluoğlu, B. (2003). Çağdaş sağlık anlayışı.
http://www.bilkent.edu.tr/~bilheal/aykonu/Ay2003/kasim03/cagdassaglik.html web adresinden 16.03.2007 tarihinde indirilmiştir.
Tabak, R. S. (2002, Eylül). Sağlık kültürü ve gençlik. 8.Ulusal Halk Sağlığı Kongresinde sunulan bildiri, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Diyarbakır.
Tapan, M. (1995). İzmir ilinde adölesanlarda aile hayatı üreme sağlığı konusunda bilgi ve tutum araştırması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Tuzcuoğlu, S. & Tuzcuoğlu, N. (1996). Çocukların cinsel eğitiminde ailelerin karşılaştıkları güçlükler. Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8, 251-262.
Yıldız, F. (1990). Ortaokul öğrencilerinin anne-babalarının cinsellik ve cinsel eğitim konusundaki tutum, davranış ve beklentileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Verby, C. & Herold, E. (1992). Parents and AIDS education. AIDS Education and Prevention 4, 187-196.
Vural, H. (2003). En son değişiklikleriyle ilköğretim okulu programı. Yakutiye Yayınları: Erzurum.

APA	ÖZTÜRK GÜLER D, BIKMAZ HAZIR F (2007). İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi. , 215 - 242.
Chicago	ÖZTÜRK GÜLER Duygu S.,BIKMAZ HAZIR Fatma İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi. (2007): 215 - 242.
MLA	ÖZTÜRK GÜLER Duygu S.,BIKMAZ HAZIR Fatma İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi. , 2007, ss.215 - 242.
AMA	ÖZTÜRK GÜLER D,BIKMAZ HAZIR F İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi. . 2007; 215 - 242.
Vancouver	ÖZTÜRK GÜLER D,BIKMAZ HAZIR F İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi. . 2007; 215 - 242.
IEEE	ÖZTÜRK GÜLER D,BIKMAZ HAZIR F "İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi." , ss.215 - 242, 2007.
ISNAD	ÖZTÜRK GÜLER, Duygu S. - BIKMAZ HAZIR, Fatma. "İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi". (2007), 215-242.

APA	ÖZTÜRK GÜLER D, BIKMAZ HAZIR F (2007). İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(1), 215 - 242.
Chicago	ÖZTÜRK GÜLER Duygu S.,BIKMAZ HAZIR Fatma İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 40, no.1 (2007): 215 - 242.
MLA	ÖZTÜRK GÜLER Duygu S.,BIKMAZ HAZIR Fatma İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, vol.40, no.1, 2007, ss.215 - 242.
AMA	ÖZTÜRK GÜLER D,BIKMAZ HAZIR F İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2007; 40(1): 215 - 242.
Vancouver	ÖZTÜRK GÜLER D,BIKMAZ HAZIR F İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2007; 40(1): 215 - 242.
IEEE	ÖZTÜRK GÜLER D,BIKMAZ HAZIR F "İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi." Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40, ss.215 - 242, 2007.
ISNAD	ÖZTÜRK GÜLER, Duygu S. - BIKMAZ HAZIR, Fatma. "İlköğretim Programlarında Sağlık Bilinci: Sağlığa Bütüncül Yaklaşım Çerçevesinde Bir İçerik Analizi". Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 40/1 (2007), 215-242.