Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler

DEMİRTAŞ, H. Andaç; DÖNMEZ, ALi

Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler

H. Andaç DEMİRTAŞ, (Başkent Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Ali DÖNMEZ (Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Türk Psikiyatri Dergisi

103 16

Yıl: 2006 Cilt: 17 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 181 - 191 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler

Öz:

Amaç: Bu çalışmanın amacı yakın ilişkilerde kıskançlıkla yaş, cinsiyet, cinsiyet rolü yönelimi, benlik saygısı, ilişkinin türü, eşi fiziksel olarak çekici bulma düzeyi gibi çeşitli bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler arasındaki ilişkilerin araştırılmasıdır.Yöntem: Örneklem, çalışma sırasında yakın ilişkisi olan 454 kişiden (% 48?i evli, % 52?si evli olmayan) oluşmaktadır. Veriler Romantik Kıskançlık Ölçeği, Bem Cinsiyet Rolü Envanteri ve Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği kullanılarak toplanmış, varyans ve regresyon analizleriyle çözümlenmiştir. Anlamlılık düzeyi olarak p<0.05 kabul edilmiştir.Bulgular: Analiz sonuçlarına göre evli olmayan bireyler kendilerini evlilerden (F1-446=5.029) daha kıskanç bulmakta; evli olmayan kadınlar evli kadınlardan, evli kadınlar da evli erkeklerden daha yüksek düzeyde kıskançlık belirtmektedirler. Yaş, ilişkinin geleceğine yönelik beklenti düzeyi, ilişkisel doyum ve eşini fiziksel olarak çekici bulma düzeyi kıskançlık düzeyini en iyi yordayan değişkenlerdir (Ayarlanmış R2=0.11). Kıskançlık durumunda kadınlar erkeklerden, evli olmayanlar evlilerden daha güçlü tepkiler vermektedirler. Kıskançlıkla, kadınlar erkeklerden daha yapıcı, erkeklerse kadınlardan daha yıkıcı yöntemlerle (F1-446= 6.27) başetmektedirler. Sonuç: Bu araştırmada kıskançlığın çok boyutluluğu irdelenmiş, ilişkinin türü, benlik saygısı, yaş, ilişkisel doyum, cinsiyet gibi bireysel ve ilişkisel değişkenlerle ilişkileri ortaya konmuştur.

Anahtar Kelime: Seksüel partnerler Evlilik durumu Cinsiyet kimliği Kişilerarası ilişkiler Kıskançlık Uyum, psikolojik Sosyal çevre

Konular: Sosyal Çalışma Sosyoloji Kadın Araştırmaları Psikoloji Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Jealousy in close relationships: Personal, relational and situational variables

Öz:

Purpose: In this study, the effects of personal, situational, and relational variables (such as age, gender, gender role orientation, duration of relationship, relational satisfaction, and physical attractiveness of the partner) on jealousy are investigated.Methods: A sample of 454 individuals currently involved in dating or marital relationships (48 % married, 52 % unmarried) completed the Romantic Jealousy Questionnaire, Bem Sex Role Inventory, and Rosenberg Self-Esteem Scale. Stepwise regression analyses and 2 (gender) x2 (gender role orientation) x2 (relational type) ANOVA?s were submitted for analyzing the data.Results: Analysis indicated that unmarried people reported higher levels of jealousy than married people (F1-446 = 5.029). Married women reported less jealousy than unmarried women and married women reported more jealousy than married men. Age, relational satisfaction level, expectation level about the duration of the relationship, and physical attractiveness of the partner were unique predictors of the reported level of jealousy (R2 = 0.12; adjusted R2 = 0.11; P < 0.05). Women reported that they have more physical, emotional, and cognitive responses to jealousy compared to men. Women used more constructive (F1-446 = 6.27) and less destructive strategies than men (F1-446 = 6.27). Unmarried people used more destructive strategies than married people (F1-446 = 3.84). Age, self-esteem, and the duration of the relationship were unique predictors of coping strategies.Conclusion: The present study revealed that jealousy was a multidimensional variable. In particular, relational type, self-esteem, age, relational satisfaction, and sex are higly correlated with jealousy.

Anahtar Kelime: Adaptation, Psychological Social Environment Sexual Partners Marital Status Gender Identity Interpersonal Relations Jealousy

Konular: Sosyal Çalışma Sosyoloji Kadın Araştırmaları Psikoloji Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Andersen PA, Eloy SV (1995) Romantic jealousy and relational satisfaction: A look at the impact of jealousy experience and expression. Communication Reports, 8: 77-86. Aune KS, Comstock J (1991) Experience and expression of jealousy: Comparison between friends and romantics. Psychol Rep, 69: 315-319. Basow SA (1992) Gender: Stereotypes and roles. Pacific Grove, CA: Brooks/Cole. Bem SL (1974) The measurement of psychological androgyny. J Consult Clin Psychol, 42: 155-162. Bem SL (1983) Gender schema theory and its implications for child development: Raising gender aschematic society. Signs, 8; 598- 616. Brehm SS (1992) Intimate relationships. NY:McGraw Hill. Bridges JS (1981) Sex-typed may be beautiful but androgynous is good. Psychol Rep, 48: 262-272. Bringle RG (1991) Psychological aspects of jealousy: A transactional model. P. Salovey (Ed.) Psychology of jealousy and envy içinde (s. 103-131). New York: Guilford. Bringle RG (1995) Sexual jealousy in the relationships of homosexual and heterosexual men: 1980 and 1992. Pers Relatsh, 2: 313-325. Bringle RG, Buunk B (1985) Jealousy ans social behaviour: A review of person, relationship, and situational determinants. P. Shaver (Ed) Pers Soc Psychol Rev, 6 (s. 241-264). Beverly Hills, CA: Sage. Bringle RG, Roach S, Andler C ve ark. (1979) Measuring the intensity of jealousy reactions. Catalog of Selected Documents in Psychology, 9: 23-24. Bringle RG, Williams LJ (1979) Parental off-spring similarity on jealousy and related personality dimensions. Motivation and Emotion, 3: 265-286. Bryson JB (1991) Modes of response to jealousy-evoking situations. P. Salovey (Ed), The psychology of jealousy and envy içinde (s. 178-205) NY: Guilford Press. Buunk B (1981) Jealousy in sexually open marriages. Alternative Lifestyles, 4: 357-372. Buunk B (1982) Anticipated sexual jealousy: Its relationship to self-esteem, dependency and reciprocity. Pers Soc Psychol Bull, 8: 310-316. Buunk B, Bringle RG (1987) Jealousy in love relationships. D. Perlman ve S. Duck (Ed), Intimate relationships: Development, dynamics, and deterioration içinde, s. 123-147. Beverly Hills, CA: Sage. Buunk BP, Angleitner A, Oubaid V ve ark. (1996) Sex differences in jealousy in evolutionary and cultural perspective: Tests from the Netherlands, Germany, and the United States. Psychological Science, 7: 359-379. Büyükşahin A, Hovardaoğlu S (2004) Çiftlerin aşka ilişkin tutumlarının Lee’nin çok boyutlu aşk biçimleri kapsamında incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 19: 59-72. Canary DJ, Hause KH (1993) Is there any reason to research sex differences in communication? Communication Quarterly, 41: 129- 144. Carson CL, Cupach WR (2000) Feeling the flames of the greeneyed monster: The role of ruminative though in reaction to perceived relationship threat. West J Speech Communication, 64: 308-329. Clanton G, Smith LG (1998) Jealousy, 3. baskı. Englewood Cliffs, NY: Prentice Hall. Çuhadaroğlu F (1986) Adolesanlarda benlik saygısı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Hacettepe Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Davis K (1998) Jealousy and sexual property. G. Clanton ve L. G. Smith (Ed) Jealousy. NY: Prentice Hall. Demirtaş H A (2004a) Yakın İlişkilerde Kıskançlık. Türk Psikoloji Bülteni, 10: 148-152. Demirtaş HA (2004b) Yakın İlişkilerde Kıskançlık (Bireysel, İlişkisel ve Durumsal Değişkenler) Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Dereboy F, Dereboy Ç, Coşkun A ve Coskun B (1994) Özdeğer Duygusu, Öz Imgesi ve Kimlik Duygusu, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Dergisi, 1: 3-12. DeSteno DA, Salovey P (1996) Evolutionary origins of sex differences in jealousy?: Questioning the "fitness" of the model. Psychological Science, 7: 367-372. Dökmen Z (1991) Bem Cinsiyet Rolü Envanteri’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 35: 81-89. Dökmen Z (1992) Bem Cinsiyet Rolü Envanteri’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 35(1)-1991’den ayrı basım. Dökmen Z Y (1996) Bem’in Toplumsal Cinsiyet Şeması Kuramı. Türk Psikoloji Bülteni, 2: 42-44. Dökmen ZY (1999) BEM Cinsiyet Rolü Envanteri Kadınsılık ve Erkeksilik Ölçekleri Türkçe Formunun psikometrik özellikleri. Kriz Dergisi, 7: 27-40. Erber R, Erber MW (2001) Intimate relationships: Issues, theories and research. Boston: Allyn & Bacon. Guerrero LK, Eloy SV (1992) Relationship satisfaction and jealousy across marital types. Communication Reports, 5: 23-41. Hansen GL (1991) Jealousy: Its conceptualization, measurement, and integration with family stres theory. P. Salovey (Ed), The psychology of jealousy and envy içinde, s. 211-230. NY: Guilford. Hansen GL (1982) Reactions to hypothetical jealousy producing events. Fam Relat, 31: 513-518. Hupka RB (1981) Coltural determinants of jealousy. Alternative Lifestyles, 4: 310-356. Kandiyoti D (1982) Kadınlarda Psikososyal Değişim: Kuşaklar Arasında Bir Karşılaştırma. N. Abdan-Unat (Ed) Türk Toplumunda Kadın. İstanbul: Sosyal Bilimler Araştırma Dizisi, 1: 311-339. Karakurt G (2001) The impact of adult attachment styles on romantic jealousy. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi. Kavuncu AN (1987) Bem Cinsiyet Rolü Envanteri’ni Türk toplumuna uyarlama çalışmaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Lewin K (1948) Resolving social conflicts. NY: Harper. Mathes EW (1992) Jealousy: The psychological data. Lanham: University Press of America. Mathes EW, Phillips JT, Showron J ve ark. (1982) Behavioral correlates of the interpersonal jealousy scale. Educ Psychol Meas, 42: 1227-31. Mead M (1977) Jealousy: Primitive and civilized. G. Clanton ve L. G. Smith (Ed), Jealousy içinde. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. Öner B (2001) Factors predicting future time orientation for romantic relationships with the opposite sex. Journal of Psychology, 135: 430- 439. Perlman D, Duck S (Ed) (1987) Intimate relationships: Development, dynamics, and deterioration. CA: Sage. Pines AM, Friedman A (1998) Gender differences in romantic jealousy. Soc Psychol, 138: 54-71. Pines A, Aronson E (1983) Antecedents, correlates and consequences of sexual jealousy. J Pers, 51: 108-136. 191 Pines AM (1998) Romantic Jealousy: Causes, symptoms, cures. NY: Routledge. Pines AM (1992) Romantic Jealousy: Five perspectives and an integrative approach. Psychotherapy, 29: 675-683. Rosenberg M (1965) Society and the adolescent self-image. Princeton, NJ: Princeton University Press. Rusbult CE (1987) Responses to dissatisfaction in close relationships: The exit-voice-loyalty-neglect model. D. Perlman ve S. W. Duck (Ed), Intimate relationships: Development, dynamics, and deterioriation içinde, s. 209-237. Beverly Hills, CA: Sage. Sharpsteen DJ, Kirkpatrick LA (1997) Romantic jealousy and adult romantic attachment. J Pers Soc Psychol, 72: 627-641. Shettel-Neuber J, Bryson JB, Young CE (1978) Physical attractiveness of the "other person" and jealousy. Pers Soc Psychol Bull, 4: 612-615. Sullivan HS (1953) The interpersonal theory psychiatry. NY: Norton. Sümer N, Güngör D (1999) Yetişkin Bağlanma Stilleri Ölçeklerinin Türk Örneklemi Üzerinde Psikometrik Değerlendirilmesi ve Kültülerarası Bir Karşılaştırma. Türk Psikoloji Dergisi, 14: 71- 106. Şirvanlı Özen D (1992) Annenin çalışma durumu ve ebeveynin benimsediği cinsiyet rolü değişkenlerinin çocuğun cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıp yargılarının gelişimi üzerindeki rolleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi. Tuğrul C (1994) Alkoliklerin çocuklarının aile ortamlarındaki stres kaynakları, etkileri ve stresle başa çıkma yolları. Türk Psikoloji Dergisi, 9: 57-73. White GL (1980) Inducing jealousy: A power perspective. Pers Soc Psychol Bull, 6: 222-227. White GL (1981a) Relative involvement, inadequacy, and jealousy: A test of a causal model. Alternative Lifestyles, 4: 291-309. White GL (1981b) A model of romantic jealousy. Motivation and Emotion, 5: 295-310.

APA	DEMİRTAŞ H, DÖNMEZ A (2006). Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler. , 181 - 191.
Chicago	DEMİRTAŞ H. Andaç,DÖNMEZ ALi Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler. (2006): 181 - 191.
MLA	DEMİRTAŞ H. Andaç,DÖNMEZ ALi Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler. , 2006, ss.181 - 191.
AMA	DEMİRTAŞ H,DÖNMEZ A Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler. . 2006; 181 - 191.
Vancouver	DEMİRTAŞ H,DÖNMEZ A Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler. . 2006; 181 - 191.
IEEE	DEMİRTAŞ H,DÖNMEZ A "Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler." , ss.181 - 191, 2006.
ISNAD	DEMİRTAŞ, H. Andaç - DÖNMEZ, ALi. "Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler". (2006), 181-191.

APA	DEMİRTAŞ H, DÖNMEZ A (2006). Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(3), 181 - 191.
Chicago	DEMİRTAŞ H. Andaç,DÖNMEZ ALi Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler. Türk Psikiyatri Dergisi 17, no.3 (2006): 181 - 191.
MLA	DEMİRTAŞ H. Andaç,DÖNMEZ ALi Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.17, no.3, 2006, ss.181 - 191.
AMA	DEMİRTAŞ H,DÖNMEZ A Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler. Türk Psikiyatri Dergisi. 2006; 17(3): 181 - 191.
Vancouver	DEMİRTAŞ H,DÖNMEZ A Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler. Türk Psikiyatri Dergisi. 2006; 17(3): 181 - 191.
IEEE	DEMİRTAŞ H,DÖNMEZ A "Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler." Türk Psikiyatri Dergisi, 17, ss.181 - 191, 2006.
ISNAD	DEMİRTAŞ, H. Andaç - DÖNMEZ, ALi. "Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler". Türk Psikiyatri Dergisi 17/3 (2006), 181-191.