1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme

AKER, A. Tamer

1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme

A. Tamer AKER (Kocaeli Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Kocaeli, Türkiye)

Türk Psikiyatri Dergisi

1557 462

Yıl: 2006 Cilt: 17 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 204 - 212 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme

Öz:

Afetler, toplum ruh sağlığı hizmetlerinin önemli önceliklerindendir. 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 Marmara Depremleri, afetlerin yarattığı olumsuz ruhsal etkiler açısından uyarıcı olmuştur. 17 Ağustos?tan sonra Kocaeli ve komşu illerde önemli epidemiyolojik çalışmalar yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda çeşitli yöntemsel farklılıklar olmasına karşın, deprem sonrası gelişen ruhsal sorunların oldukça yaygın olduğu ve yıllar boyu sürebildiği gösterilmiştir. Gerek toplum tabanlı çalışmalarda gerekse yüksek riskli topluluklarla yapılan çalışmalarda Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ve Majör Depresyon?a (MD) sık rastlanmaktadır. Marmara Depremi sonrası çeşitli zaman dilimlerinde, toplum tabanlı çalışmalarda TSSB oranları % 8-% 63, MD ise % 11-% 42 arasındadır. Sağlıkçılar, yardım ekipleri gibi yüksek risk altındaki topluluklarda bu oranlar TSSB için % 2.7-% 8.5, MD içinse % 1-% 4.5?tir. Epidemiyolojik verilerin gösterdiği en önemli sonuçlardan biri deprem gibi doğal afetlerden etkilenen bölgelerde yıllar boyu çalışma gerekliliğidir. Ayrıca gerek toplumun, gerekse çeşitli kurum ve meslek çalışanlarının eğitimden psikolojik desteğe kadar farklı ihtiyaçlarının olabileceği görülmektedir. Bu çalışmalar deprem sonrası oluşturulan veya planlanan ruh sağlığı hizmetlerinin ve politikalarının geliştirilmesi konusunda yol gösterici olacaktır. Afet kuşağında bulunan ülkemiz için bu tür bilgi birikimi ve uygulamalar, gelecekte oluşabilecek olası afetlere daha iyi hazırlanabilmemizi sağlayacaktır. Bu yazıda, önce afetlerin ruh sağlığı üzerine olan etkilerine ilişkin kısa bir yazın bilgisi ile Marmara Depremleri?ne ilişkin bazı epidemiyolojik çalışmaların önemli bulguları sunulmakta ve ruh sağlığı politikalarının hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken konular özetlenmektedir.

Anahtar Kelime: Toplum ruh sağlığı hizmetleri Doğal afetler Stres bozuklukları, travma sonrası Depresif bozukluk Marmara depremi

Konular: Psikiyatri

1999 Marmara earthquakes: A review of epidemiologic findings and community mental health policies

Öz:

Disasters are one of the most important priorities of community mental health. The Marmara earthquakes of August 17 and November 12, 1999 powerfully demonstrated the negative impacts of disaster trauma. Despite some methodological differences, studies clearly indicate that mental health problems related to earthquakes in Turkey are very prevalent and long lasting. Post Traumatic Stress Disorder (PTSD) and Major Depression (MD) are the most prevalent disorders in studies that are population-based and those that target high-risk groups. In various population-based studies, the PTSD prevalence ranged between 8 % and 63 % and the prevalence of MD was between 11 % and 42 %. On the other hand, PTSD prevalence was 2.7 %-8.5 % and MD was 1 %- 4.5 % for at-risk populations, such as health professionals and rescue workers. These high rates show the importance and necessity of outreach studies. Additionally, the general population and some organizations and professionals have different requirements ranging from training to psychological support and treatment. These studies highlight the development of mental health services and policies. Turkey is situated in a disaster zone; thus, such knowledge and practices could help prepare the nation?s population and national policy for future disasters. In this review, first, mental health effects of disasters and some epidemiological findings of the Marmara earthquakes are discussed in light of the literature, and then mental health approaches and policies for disasters are briefly evaluated.

Anahtar Kelime: Stress Disorders, Post-Traumatic Depressive Disorder Marmara earthquake Community Mental Health Services Natural Disasters

Konular: Psikiyatri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

Acicbe Ö, Aker T, Özten E ve ark. (2003) Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çalışanlarında Ruhsal Travma ve Etkileri. 39. Ulusal Psikiyatri Kongresi Poster Bildiri, Antalya.
Aker AT, Acicbe Ö, Sorgun E ve ark. (2003) Ruhsal Travmaya Yaklaşım: İş Yeri Temelli Psikososyal Destek Projesi (TÜPRAŞ Destek) 39. Ulusal Psikiyatri Kongresi Poster Bildiri, Antalya.
Aker T (2000) Temel Sağlık Hizmetlerinde Psikososyal Travmaya Yaklaşım, İstanbul.
Aker T, Hamzaoğlu O, Boşgelmez Ş (2004a) Kocaeli Ruhsal Travma Kısa Tarama Ölçeği’nin geçerliği IX. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Sözel Bildiri, Ankara.
Aker T, Ögel K, Mestçioğlu Ö ve ark. (2004b) Approach to Psychosocial Trauma in Primary Health Care: A Training and Application Model. Annual Meeting of Disaster Psychiatry Outreach Miami Sözel Bildiri, ABD.
Aker T, Sorgun E, Aksoy A ve ark. (2004c) Türkiye’de Ruhsal Travmanın Son Otuz Yılı. Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneği Yayınları, İstanbul.
Aksoy A, Kılıç C (2001) Değirmendere Şehir Merkezinde Deprem Sonrası Ruh sağlığı Hizmeti Kullanımı. Bahar Sempozyumları 5 Poster Bildiri, Antalya.
Al-Naser F, Everly GS (1999) Prevalance of Posttraumatic Stres Disorder Among Kuwaiti Fire Fighters. Int J Emerg Ment Health, 1:99-101.
Armenian HK, Morikawa M, Melkonian AK ve ark. (2000) Loss as a determinant of PTSD in a cohort of adult survivors of the 1988 earthquake in Armenia: implications for policy. Acta Psychiatr Scand, 102:58–64.
Armenian HK, Morikawa M, Melkonian AK ve ark. (2002) Risk factors for depression in survivors of the 1988 Earthquake in Armenia. J Urban Health, 79:373-382.
Başoğlu M, Kılıç C, Şalcıoğlu E ve ark. (2004) Prevalence of Posttraumatic Stress Disorder and Comorbid Depression in Earthquake Survivors in Turkey: An Epidemiological Study. J Trauma Stress, 17:133–141.
Başoğlu M, Mineka S, Paker M ve ark. (1997) Psychological preparedness for trauma as a protective factor in survivors of torture. Psychol Med, 27:1421-33.
Başoğlu M, Şalcıoğlu E, Livanou M (2002) Traumatic stress responses in earthquake survivors in Turkey. J Trauma Stress, 15:269-276.
Başoğlu M, Şalıcıoğlu E, Livanou M ve ark. (2001) A study of the validity of a screening instrument for traumatic stress in earthquake survivors in Turkey. J Trauma Stress, 14: 491–509.
Briere J, Elliott D (2000) Prevalence, Characteristics, and Long-Term Sequelae of Natural Disaster Exposure in the General Population. J Trauma Stress, 13:661-679.
Bryant A, Richard A, Allison H (1995) Postraumatic stress in volunteer firefigthers: predictors of stress. J Nerv Men Dis, 183:267- 261.
Carr VJ, Lewın TJ, Webster RA ve ark. (1995) Psychosocial sequelae of the 1989 Newcastle earthquake: I. Community disaster experiences and psychological morbidity 6 months post-disaster. Psychol Med, 25: 539–555.
Çakmak HE, Aydın R, Can Y ve ark. (2004) Kocaeli İli 112 Acil Yardım Birimlerinde Çalışan Personelin Geçmiş Afetlerden Etkilenme ve Olası Afetlere Hazırlık Durumlarının Saptanması. Ruhsal Travma Toplantıları III; Afet sonrası Ruh Sağlığı: Önleme, Tedavi ve Örgütlenme Sözel Bildiri, İstanbul.
Devlet Planlama Teşkilatı Başbakanlık Basın Raporu (1999) World Wide Web: www.basbakanlik.gov.tr/deprem/dptdepremraporu. doc.
Durak Hİ, Vatansever K (2002) Olağandışı Durumlara Yanıt– Acil Evre (İlk 24-72 Saat) Olağandışı Durumlarda Sağlık Hizmetleri: Sağlık Çalışanının El Kitabı Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi, s. 51-60.
Duruduygu M, Aker AT, Acicbe Ö (2003) İzmit Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Çalışanlarında Ruhsal Travma ve Etkileri. 39. Ulusal Psikiyatri Kongresi Poster Bildiri, Antalya.
Freedy JR, Shaw DL, Jarrell MP ve ark. (1992) Towards an understanding of the psychological impact of natural disasters: an application of the conservation of resources stress model. J Trauma Stress, 5:441-454.
Goenjian AK, Najarian LM, Pynoos RS ve ark. (1994) Posttraumatic stress disorder in elderly and younger adults after the 1988 earthquake in Armenia. Am J Psychiatry, 151:895-901.
Goenjian AK, Steinberg AM, Najarian LM ve ark. (2000) Prospective study of posttraumatic stress, anxiety, and depressive reactions after earthquake and political violence. Am J Psychiatry, 157:911-916.
Karamustafalıoğlu O (2004) Deprem Sonrası İstanbul İli’nde Ruhsal Travmanın Etkilerinin Değerlendirilmesi. Ruhsal Travma Toplantıları III; Afet Sonrası Ruh Sağlığı: Önleme, Tedavi ve Örgütlenme Sözel Bildiri, İstanbul.
Karancı AN, Rüstemli A (1995) Psychological consequences of the 1992 Erzincan (Turkey) Earthquake. Disasters, 19: 8–18.
Kasapoğlu A, Ecevit M (2003) Impact of the 1999 East Marmara Earthquake in Turkey Population and Environment, 24: 339-358.
Kılıç C, Ulusoy M (2003) Psychological effects of the November 1999 earthquake in Turkey; an epidemiological study. Acta Psychiatr Scand, 108: 232-238.
Kılıç C, Göğüş A (1997) Composite International Diagnostic Interview: CIDI (Turkçe versiyonu). Hacettepe Universitesi Psikiyatri AD, Dünya Sağlık Örgütü İşbirliği Merkezi Yayınları, Nurol Yayıncılık, Ankara.
Kokai M, Senta F, Naotaka S ve ark. (2004) Natural disaster and mental health in Asia. Japan Psychiatry and Clinical Neurosciences, 58: 110–116.
Lai TJ, Chang CM, Connor KM ve ark. (2004) Full and partial PTSD among earthquake survivors in rural Taiwan. Journal of Psychiatric Research, 38 :313–322.
Livanou M, Basoglu M, Salcioglu E ve ark. (2002) Traumatic stress responses in treatment-seeking earthquake survivors in Turkey. J Nerv Ment Dis, 190:816-23.
McMillan JC, North CS, Smith EM (2000) What parts of PTSD are normal: Intrusion, avoidance or arousal? [Data from the Northridge, California, Earthquake]. J Trauma Stress, 13: 57–75.
North CS, Nixon SJ, Shariat S ve ark. (1999) Psychiatric disorders among survivors of the Oklahoma City Bombing. JAMA, 282:755-762.
North CS, Spitznagel EL, Smith EM (2001) A prospective study of coping after exposure to a mass murder episode. Ann Clin Psychiatry, 13:81-87.
North CS (2003) Psychiatric Epidemiology of Disaster Responses in Trauma and Disaster An. Review of Psychiatry, Ursano RJ, Norwood MD (Ed), 22:37-62.
Norwood AE, Ursano RJ, Fullerton CS (2000) Disaster Psychiatry: Principles and practice. Psychiatric Quarterlly, 71:207-226.
Saçaklıoğlu F, Sarıkaya Ö (2002) Olağandışı Durumlarla İlgili Temel Kavramlar Olağandışı Durumlarda Sağlık Hizmetleri: Sağlık Çalışanının El Kitabı Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi, s.11- 20.
Sattler DN, Preston AJ, Kaiser CF ve ark. (2002) Hurricane Georges: A cross-national study examining preparedness, resource loss, and psychological distress in the U.S. Virgin Islands, Puerto Rico, Dominican Republic, and the United States. J Trauma Stress, 15:339–350.
Sharan P, Chaudhary G, Kavathekar SA ve ark. (1996) Preliminary report of psychiatric disorders in survivors of a severe earthquake. Am J Psychiatry, 153:556–558.
Şalcıoğlu E, Başoğlu M, Livanou M (2003) Long-term psychological outcome for non-treatment-seeking earthquake survivors in Turkey. J Nerv Ment Dis, 191:154-60.
Tanrıdağlı C, Karancı N, Aker T (2004) The predictors of posttraumatic growth among the survivors of the 1999 Marmara Earthquake, Turkey. Ruhsal Travma Toplantıları III; Afet Sonrası Ruh Sağlığı; Önleme, Tedavi ve Örgütlenme Poster Bildiri, İstanbul.
Tural U, Aker T, Önder E ve ark. (2004a) Posttraumatic stress disorder and comorbid depression after Marmara Earthquke; An epidemyological study. Annual Meeting of Disaster Psychiatry Outreach, Miami Sözel Bildiri, ABD.
Tural Ü, Coşkun B, Önder E ve ark. (2004b) Psychological Consequences of the 1999 Earthquake in Turkey. Journal of Traumatic Stress, 17:451-459.
Tüpraş Yıllık Rapor (2000) world wide web:www.tupras.com. tr/rapor2000.htm
Uğuz S, Seydioğlu G (2003) Psychosocial sequelae of the 1998 Ceyhan-Adana Earthquake: A Prospective Study. European Neuropsychopharmacology, 13 (Suppl 4)368-369.
Uğuz S (2004) Adana Depremi ve uzun dönemli sonuçları. Ruhsal Travma Toplantıları III; Afet Sonrası Ruh Sağlığı: Önleme, Tedavi ve Örgütlenme Poster Bildiri, İstanbul.
Vatansever K, Türk M, Vatansever M (2002) Olağandışı durumların epidemiyolojik özellikleri. Olağandışı Durumlarda Sağlık Hizmetleri: Sağlık Çalışanının El Kitabı, Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi, s.21-40.
Wagner D, Heinrichs M, Ehlert U (1998) Prevalance of symptoms of posttraumatic stress disorder in german professional fire fighters. Am J Psychiatry, 155:12-21.
Watanabe C, Okumura J, Chiu TY ve ark. (2004) Social support and depressive symptoms among displaced older adults following the 1999 Taiwan Earthquake. J Trauma Stress, 17: 63–67.
Yavuz CI (2004) Afet Sonrası Organizasyon. Neler Yapıyoruz, Nasıl Yapıyoruz? Ruhsal Travma Toplantıları III; Afet Sonrası Ruh Sağlığı; Önleme, Tedavi ve Örgütlenme Sözel Bildiri, İstanbul.

APA	AKER A (2006). 1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme. , 204 - 212.
Chicago	AKER A. Tamer 1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme. (2006): 204 - 212.
MLA	AKER A. Tamer 1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme. , 2006, ss.204 - 212.
AMA	AKER A 1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme. . 2006; 204 - 212.
Vancouver	AKER A 1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme. . 2006; 204 - 212.
IEEE	AKER A "1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme." , ss.204 - 212, 2006.
ISNAD	AKER, A. Tamer. "1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme". (2006), 204-212.

APA	AKER A (2006). 1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(3), 204 - 212.
Chicago	AKER A. Tamer 1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi 17, no.3 (2006): 204 - 212.
MLA	AKER A. Tamer 1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.17, no.3, 2006, ss.204 - 212.
AMA	AKER A 1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi. 2006; 17(3): 204 - 212.
Vancouver	AKER A 1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi. 2006; 17(3): 204 - 212.
IEEE	AKER A "1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme." Türk Psikiyatri Dergisi, 17, ss.204 - 212, 2006.
ISNAD	AKER, A. Tamer. "1999 Marmara depremleri: epidemiyolojik bulgular ve toplum ruh sağlığı uygulamaları üzerine bir gözden geçirme". Türk Psikiyatri Dergisi 17/3 (2006), 204-212.