Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği

YALÇIN, M. Gürhan

Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği

M. Gürhan YALÇIN (Niğde Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Niğde, Türkiye)

Geosound

102 0

Yıl: 2007 Cilt: 0 Sayı: 50-51 Sayfa Aralığı: 167 - 184 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği

Öz:

Kemerhisar (Niğde) Bölgesi, Bahçeli ve Havuzlu mevkilerinde volkanizmaya bağlı, doğal olarak oluşan karbondiyoksit, renksiz, kokusuz, havadan daha ağır, ekşimsi ve su ile birleştiğinde zayıf asit özelliğinde, karbonik asit oluşturan bir gazdır. Bu çalışma, buradaki jeolojik özellikleri, uygun sondaj yöntemlerini, SU + CO2 çıkarılmasını, üretim tesislerine aktarılmasını, CO2 elde edilmesi için uygulanan üretim teknolojisinden oluşan bir sürecin ayrıntılı incelenmesini kapsamaktadır. Karbondiyoksit, gri renkli killi kireçtaşı, çamurtaşı, kil ve marn ardalanmasına sahip Gökbez Formasyonu içerisinde yer almaktadır. Sondaj kuyularından en az 700 kg/saat en fazla 1.100 kg/saat olarak çıkarılan karbondiyoksit+su, kuyu başında ilk ayırım işlemine tabii tutulur. Daha sonra kalan kısım yine karbondiyoksit+su şeklinde, gaz toplama borularıyla ara kollektörlere toplanır. Rutubeti alınan karbondiyoksit gaz itici kompresörlerle (blower) fabrikaya nakledilir. Fabrika girişinde tekrar rutubeti alınır ve CO2 kompresörüne nakledilir. Sıkıştırılan gaz ilk' soğutma sistemi olan 3 adet kondanserden geçirilir. Buradan gazın nemi alınmak üzere kurutucu sisteme gönderilir. Daha sonra, yağ tutucu olan aktif karbondan geçirilen gaz, evaporatöre gönderilir. Evaporatörde NH3 kompresörü vasıtasıyla son soğutmadan geçirilir ve gaz, stok tanklarına iletilir. % 95 randımanla çalıştığı zaman karbondiyoksit fabrikasının kapasitesi, yapılan saatlik kronometrajda 4.4 ton olarak belirlenmiştir. CO2 gazı için görünüş, asitlik, indirgen maddeler ve CO uygundur. CO2, % 99.9-99.4, ve nem, % 0.02-0.03 arasındadır. Toplam kükürt bileşikleri (kükürt cinsinden), arsenik, yağ, azot oksitleri (NO2 cinsinden) bulunmamaktadır. Karbondiyoksit gazı, 11 bar basınç ve -35°C'de sıvı hale dönüştürülür. Ayrıca 15 bar basınç altındaki gaz yaklaşık -80°C sıkıştırılma ile kuru buz haline getirilmiştir. Kemerhisar karbondiyoksiti gıda sektörü, yangın söndürme cihazları, alkali nötralizasyonu, kalıp ayarları, bitki yetiştirme, meşrubatlar, kozmetik sanayi, deodorantlarda taşıyıcı gaz olarak ve kimyasal madde üretiminde sıkça kullanılmaktadır.

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji

Features of natural liquid carbon dioxide in Kemerhisar (Niğde) and its production technique

Öz:

Carbon dioxide obtained in Bahçeli and Havuzlu in Kemerhisar, Niğde., Turkey, is colorless, odorless and sourish gas which naturally occurs and forms carbonic acid and which is heavier than air and slightly acidic when combined with water. The aim of this study was to investigate geological features of the region, appropriate drilling methods, taking water plus carbon dioxide out, their transportation to production plants and the process used to obtain liquid carbon dioxide. CO2 takes part in Gökbez Formation which contains grey colored limestone, mudstone, clay and mam. C02+water which obtain minimum 700 kg/h and maximum 1100 kg/h are divorced at entrance of well, firstly. Then other part of CO2^^ater is collected at distance collector with gas pipes. CO2 is gas, which contains no humid, transport to fabric with blowers. Humid of CO 2 is taken at entrance of fabric and it sent to CO 2 compressor. Pressed gas is passed from 3 condensers. Gas sent to drying system for taking it's humid. Then gas, which passed oil conservative active carbon, sent to evaporator. Here, it is passing last cooling with NH3 compressor and licit gas sent to stock tanks. When output of CO 2 fabric is %95, capacity of fabric determinated as 4.4 tones with cronometrage at hour. For licit CO2 appearance, acidicy, CO is suitable but there are no CO2 (%99.9-99.4), humid (%0.02-0.03), compound of sulphur, arsenic, oil, azoth oxides. CO2 gas transforms to liquid at 11 bar pressure and -35qC. In addition CO2 transform to dry ice at 11 bar pressure and nearly -80°C. Carbon dioxide obtained in Kemerhisar is frequently used in food industry, in fire extinguishers, neutralization of alkaline substances, mould adjustments, growing plants, drinks, cosmetics, deodorants and production of chemicals.

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Diğer Erişim Türü: Bibliyografik

Atabey, E. ve Ayhan, A., 1986, Niğde, Çamardı, Çiftehan yöresinin jeolojisi, MTA Raporu, Derleme no. 8064, yayımlanmamış, Ankara.
Batum, I., 1978, Nevşehir güney batısındaki Göllüdağ ve Acıgöl. Volkanitlerinin jeokimyası ve petrografisi, H.Ü Yerbilimleri dergisi, c.4, s. 1-2, 70- 88, Ankara.
Boran, Ş., Yalçın, M.G., Sönmez M. ve İlhan S., 20(f5, Kemerhisar (Niğde) Karbondiyoksit Yatağının (İçeren Birimlerin) Stratigrafisi, The Stratigraphy Of Kemerhisar (Niğde) CO2 Deposit, Ipetgas, Türkiye 15. Uluslarası Petrol ve Doğalgaz Kongre ve Sergisi, 15th International Petrolleum And Natural Gas Congress and Exhibition Of Turkey, 11-13 May 2005, S.,36, Bilkent, Ankara.
Calvi, K.I., 1939, "Türkiye'de hamızı karbon endüstrisi kurulması hakkında proje", MTA Raporu, no 920, Ankara.
Can, B., Yalçın, M.G. ve Aker, M., 2005, Kemerhisar (Niğde) Karbondiyoksit Yatak ve Tesislerinin Durumları, The Position Of Kemerhisar (Niğde) CO2 Deposits and Foundations, Ipetgas, Türkiye 15. Uluslararası Petrol ve Doğalgaz Kongre ve Sergisi, 15th International Petrolleum and Natural Gas Congress And Exhibition Of Turkey, 11-13 May 2005, S.,37, Bilkent, Ankara.
Eckenhoff, R.G., Longeeker, D.E., 1990, in The Pharmacologic al Basis of Therapeuties, 8th edn., (Goodman, A., Gilman, T. Rail, W., Nies, A. S., Taylor, P., e.d) pp. 1634-1639, Pergamon Press, New York, Oxford, Berlin
Gönenç, O., 1990, Karbondiyoksit ve Türkiyedeki Karbondiyoksit Aramaları, Derleme MTA raporu no 9638, Ankara.
Graham, J.D.P., 1962, The Diagnosis and The Treatment of Acute Poisoning, pp. 214-217, Oxford University Press, London
Hancı İ.H, Yemişçigil A, Karadeniz Z, Ege B, Karali H., 1998, İnhalasyonu nedeniyle ölüm: Bir olgu sunumu, 1 Adli Bilimler Kongresi, 12-15 Nisan, Adana. Bildiriler Kitabı 282-284.
Kleinsorge, H., 1939, Konya, Niğde ve İsparta Vilayetleri dahilinde bazı asit karbonik, mermer, traverten ve kükürt madenleri hakkında rapor, MTA, rapor no :870, Ankara.
Kleyn, V.,. 1968, Türkiye Jeoloji Haritaları, Kozan J 19 Paftası, MTA Raporu,, No :33 Ankara.
Keskin, Ş., 1998, Ecemiş fay kuşağının batı bloğundaki Çamardı ve Çanaktepe Formasonunun sedimantolojik özellikleri, Niğde güneyi, Ecemiş Fay Kuşağı Çalışma Grubu, WorkShop-I, Bildiri Özleri, Niğde.
Kutlubay, Z., 2005, http://medline. superonline.com/kategori. php? sayfa= 2 &altsayfa = 1&yazi=1693
Lanigan, C, 1989, B.M.J., 299, 183, London.
Orkin, F.K., 1981, "in Anesthesia", (Miller, R.D., ed) pp. 117-156, Churchill Livingstone, New York, Edinburg, London, Melbourne.
Parlak, L, Güney Doğalgaz San. ve Tic. A.Ş, 2000, Kemerhisar Doğalgaz, Fabrika Rapor Katalogu, s.1-5, Niğde.
Pasquare, G., 1968, Geology of Senozoic volcanic area of Central Anatolia. Atti della Acad. No. Delince memorie serie VIII, vol, IX s. 55-204, Roma.
Şahin, Z., Yalçın, M.G., Karakurt C, ve Aker M., 2005, Kemerhisar (Niğde) Karbondiyoksit (C02) Gazının Çıkarılmasında Uygulanan Sondajcılık İşlemi, The Drilling Procedure Of Transfering Carbondioxide Gas In Niğde (Kemerhisar), Ipetgas, Türkiye 15. Uluslarası Petrol ve Doğalgaz Kongre ve Sergisi, 15th International PetroUeum And Natural Gas Congress And Exhibition Of Turkey, 11-13 May 2005, S.38, Bilkent, Ankara.
Şatır, D. ve Gürel, A., 2001, Ecemiş Fay Kuşağı Boyunca Demirkazık-Elek Gölü (ÇamardıINiğde) Alanının Stratigrafik ve Petrografik İncelenmesi, Ecemiş Fay Kuşağı Çalışma Grubu, Workshop-1, Niğde Üniversitesi, s. 195-205.
Temur, S, 2001, Endüstriyel Hammaddeler, s.134-137, Selçuk Üniversitesi ders kitabı, Konya.
Termal Şirketler Grubu, 1998, Kemerhisar Karbondiyoksit Bölgesi Jeofizik Etüt Raporu, s. 1-50, Güneydoğal gaz, şirket raporu, Ankara.
TS 2603, 1994, Karbon Dioksit-Sıvı-Sanayide Kullanılan, s.1-23, Türk Standardı.
TS 11169, 1993, Tüpler-Basınçlı Gazlar İçin, Çelik, Dikişsiz, s.1-56,Türk Standardı.
TS 11336, 1994, Karbon Dioksit-Gıda Sanayiinde Kullanılan, s.1-8, Türk Standardı.
Vural, N. 1984, Toksikoloji, s. 248-255, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
Yalçın, M.G. ve Şahin, Z., 2005, Rotary Sondaj Yöntemi İle Karbondiyoksit (C02) Gazının Çıkarılma İşlemleri ve Karşılaşılan Problemler, Selçuk Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 20 (4), 55-64.
Yılmaz, H., 1994, Doğal Karbondiyoksit, Türkiye Enerji Bülteni, cilt 1, sayı 1, Ankara.
Wirth. W., Hecht G, Gloxhuber, C , 1971, In Toxikologie- Fibel, pp. 171-173, Georg Thieme Veıiag, Stutgart.

APA	YALÇIN M (2007). Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği. , 167 - 184.
Chicago	YALÇIN M. Gürhan Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği. (2007): 167 - 184.
MLA	YALÇIN M. Gürhan Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği. , 2007, ss.167 - 184.
AMA	YALÇIN M Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği. . 2007; 167 - 184.
Vancouver	YALÇIN M Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği. . 2007; 167 - 184.
IEEE	YALÇIN M "Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği." , ss.167 - 184, 2007.
ISNAD	YALÇIN, M. Gürhan. "Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği". (2007), 167-184.

APA	YALÇIN M (2007). Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği. Geosound, 0(50-51), 167 - 184.
Chicago	YALÇIN M. Gürhan Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği. Geosound 0, no.50-51 (2007): 167 - 184.
MLA	YALÇIN M. Gürhan Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği. Geosound, vol.0, no.50-51, 2007, ss.167 - 184.
AMA	YALÇIN M Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği. Geosound. 2007; 0(50-51): 167 - 184.
Vancouver	YALÇIN M Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği. Geosound. 2007; 0(50-51): 167 - 184.
IEEE	YALÇIN M "Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği." Geosound, 0, ss.167 - 184, 2007.
ISNAD	YALÇIN, M. Gürhan. "Kemerhisar (Niğde) yöresi doğal karbondiyoksit CO2 gazının özellikleri ve üretim tekniği". Geosound 50-51 (2007), 167-184.