Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları

DONMEZ, Burhanettin; Genç, Gülten

Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları

Burhanettin DÖNMEZ, (İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Malatya, Türkiye)

Gülten GENÇ (İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Yabancı Diller Bölümü, Malatya, Türkiye)

İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

6 1

Yıl: 2006 Cilt: 7 Sayı: 12 Sayfa Aralığı: 41 - 60 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları

Öz:

Bu çalışmanın amacı, genel liselerdeki okul yöneticisi ve öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerini kendi algılarına dayalı olarak belirlemek ve algıların görev, cinsiyet, kıdem ve yaş değişkenlerine göre fark gösterip göstermediğini saptamaktır. Araştırmanın evrenini 2004–2005 öğretim yılında Malatya ili şehir merkezinde bulunan 24 genel lisede görev yapan 1062 öğretmen ve 74 yönetici oluşturmaktadır. Örneklem, evrenden tesadüfî örnekleme yöntemi ile seçilen 267 öğretmen ve 18 yönetici olmak üzere 285 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Rosenbaum’un “Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği”, verilerin analizinde SPSS programı kullanılmıştır. Gruplar arasındaki farkın anlamlı olup olmadığını saptamak amacı ile tek yönlü varyans analizi ve t testi uygulanmıştır. Anlamlılık düzeyi .05 olarak alınmıştır. Bütün boyutlar açısından bir bütün olarak yapılan değerlendirme aritmetik ortalamanın 3.60 olduğunu, farkın yaşa göre ortaya çıktığını ve 36–45 yaş grubundan önce ve sonra öğrenilmiş güçlülük düzeyinin düştüğünü göstermektedir. Bu nedenle, eğitim personelinin eğitimi ve çalışma koşulları açısından düzenleme yapılırken bu durumun dikkate alınması önerilmiştir.

Anahtar Kelime: iş stresi eğitim örgütleri okul yöneticisi liseler lise öğretmenleri öğrenilmiş güçlülük öğretmenler

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Psikoloji Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Perceived learned resourcefulness'level's of high school administrators and teachers

Öz:

The aim of this study was to determine the perceived learned resourcefulness’ levels of the teachers and the school administrators and its relationship with some variables such as duty, gender, age and seniority in teaching. A sample of 267 teachers and 18 school administrators was randomly selected among 1062 teachers and 74 school administrators working in 24 general high schools in the center of Malatya, in 2004-2005 academic year. Data were collected by administering Rosenbaum’s “Self-Control Schedule” (SCS) scale and analyzed by SPSS statistical package programme. “One way ANOVA” and “t test” were used to determine the statistical significance between the groups and a “ p value” was less than .05 was assigned significant. The mean of learned resourcefulness scale was found to be 3.60 and it was differed significantly between the age groups. The mean was found to be law for those younger than 36 and older than 45. It was recommended to care for this finding while arranging the training and working conditions of educational personnel.

Anahtar Kelime: job stress educational organizations school director high schools high school teachers learned resourcefulness teachers

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Eğitim, Özel Psikoloji Aile Çalışmaları Davranış Bilimleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akbaba, S., ve Gözüm, S. (1998). Bireyin kendisiyle olumlu diyalog kurma öğretiminin stresle başa çıkma üzerine etkisi, Atatürk Üniversitesi HYO Dergisi, 1(1), 55–64.
Akgün, S. (2004). The effects of situation and learned resourcefulness on coping responses. Social Behavior and Personality, 32(5), 441-448
Akgün, S. & Joseph C. (2003). Learned resourcefulness moderates the relationship between academic stress and academic performance. Educational Psychology, 23(3).
Altun, S. A. (2001). Örgüt sağlığı. Nobel Yayınevi, Ankara.
Aydın, M. (1993). Çağdaş eğitim denetimi. Pegem Yayınları. Genişletilmiş Üçüncü Baskı. Ankara.
Aytaç, T. (2000). Okul merkezli yönetim. Nobel Yayınevi, Ankara.
Balay, R. (2000). Örgütsel bağlılık. Nobel Yayınevi, Ankara.
Baltaş, A. ve Batlaş, Z. (1992). Stres ve başa çıkma yolları. (12. Basım), Remzi Kitabevi, İstanbul.
Bandura, A. (1977). Social learning theory, Englewood Cliffs, NJ. PrenticeHall
Brewin, C.R. & Andrews, B. & Furnham, A. (1996). Intergenerational links and positive self cognitions: Parental correlates of optimism, learned resourcefulness, and self- evaluation. Cognitive Therapy and Research, 20(3), 247-263.
Burns, D.,Rude, S., Simons, A., Bates,A., Thase, M., (1994) . Does learned resourcefulness predict the response to cognitive behavioral therapy for depression? Cognitive Therapy and Research, 18(3).
Çınkır, Ş. (2004). Okulda etkili öğretmen-öğrenci ilişkisinin yönetimi. Milli Eğitim Dergisi. Sayı 161.
Dönmez, B. ve Güneş, H. (2001). İlköğretim okulu yöneticilerinde tükenmişlik, Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(5), 71–78.
Edwards, D., ve Riordan, S. (2001). Learned resourcefulness in black and white South African University students. The Journal of Psychology, 134(5), 665-675
Hoy, W. ve Miskel, C. (1996). Educational administration: Theory, research and practice. NY: R. R. Donnelly & Sons.
Karancı, N.A., Alkan, N., Akşit, B., Sucukoğlu, H., Balta, E. (1999). Gender differences in psychological stress, coping, social support and related variables following the 1995 Dinar (Turkey) earthquake. North American Journal of Psychology. 1(2), 189-204.
Kennett, D. J. (1994). Academic self-management counseling: Preliminary evidence for the importance of learned resourcefulness on program Success, Studies in Higher Education, Vol. 19(3).
Krejcie, R.V. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30, 607-610.
Levesque, L., Gauvin, L. & Desharnias, R. (2003). Maintaining exercise involvement: The role of learned resourcefulness in process of change Use. Psychology of Sport and Exercise. 4. 237-253.
Litt, M. D., Turk, (1985). Sources of stress and dissatisfaction in experienced high school teachers. Journal of Educational Research. 78(3), 178-185.
McWhirter, T. B. (1997). Loneliness, learned resourcefulness, and self-esteem in college students. Journal of Counseling & Development July/August 1997 Volume: 75.
Özdayı, N.(1990). Resmi ve özel liselerde çalışan öğretmenlerin iş tatmini ve iş streslerinin karşılaştırmalı analizi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul: İ.Ü. İşletme Fakültesi.
Özden, Y. (2004). Eğitim ve okul yöneticiliği. Pegem A Yayıncılık, Ankara.
Özkalp, E. (1986). İş ve stres. Anadolu Üniversitesi Yayınları, No 205, Eskişehir.
Özmen, F. ve Harktı, H..(2005). “Denizli İlindeki İlköğretim ve Orta Öğretim Okullarının Çevresiyle Bütünleşebilme Düzeyleri”. Milli Eğitim Dergisi. Sayı 165. Kış 2005.
Rosenbaum, M. (1980). A Schedule for assessing self-control behaviors: Preliminary findings. Behavioral Therapy, 11, 109-121
Rosenbaum, M., Jaffe, Y. (1983). Learned helplessness: The role of individual differences in learned resourcefulness. British Journal of Social Psychology, 22, 215–225.
Sarı, T. (2004). Üniversite Öğrencilerinde Bazı Değişkenlere Göre Öğrenilmiş Güçlülük, http://www.baskent.edu.tr/~tugba/Psikoloji%20bildiri.doc.25.05.2005.
Sarıcı, S. (1999). Üniversite öğrencilerinin öğrenilmiş güçlülük düzeyleri, ben durumları ve sosyo-ekonomik düzeyleri aralarındaki ilişkiler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Siva, A. N. (1991). İnfertilitede stresle baş etme, öğrenilmiş güçlülük ve depresyonun incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Sugiwaka, H., Okouchi, H.(2004). Reformative self control and discounting of reward value by delay or effort. Japanese Psychological Research, 46(1), 1-9.
Sürük, N. (1994). Üniversite öğrencilerinin öğrenilmiş güçlülük düzeyleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
Şişman, M. (2002). Eğitimde mükemmellik arayışı. Pegem A Yayıncılık, Ankara.
Şişman, M., Turan, S. (2004). Eğitim ve okul yöneticiliği. Pegem A Yayıncılık, Ankara.
Töremen, F. (2001). Öğrenen okul. Nobel Yayınevi, Ankara.
Wood, C. J. (1991). Are students and school personnel learning to be helpless-oriented or resourceful oriented? Part 1: Focus on students. Journal of Educational and Psychological Consultation, 2(1), 15-48
Zauszniewski, J. A., Chae Weon Chung; Hsiu-Ju Chang, Karen Krafcik (2002). Predictors of resourcefulness in school-aged children. Issues in Mental Health Nursing, (23), 385-401.
Zauszniewski, J.A., Martin M.H. (1999). Developmental task achievement and learned resourcefulness in healthy older adults. Archives of Psychiatric Nursing, 13(1), 41-47.
Zoraloğlu, Y. (1998). Öğretmenlerin mesleki stres kaynakları ve stresin örgütsel doğurguları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi. Ankara.

APA	DONMEZ B, Genç G (2006). Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları. , 41 - 60.
Chicago	DONMEZ Burhanettin,Genç Gülten Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları. (2006): 41 - 60.
MLA	DONMEZ Burhanettin,Genç Gülten Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları. , 2006, ss.41 - 60.
AMA	DONMEZ B,Genç G Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları. . 2006; 41 - 60.
Vancouver	DONMEZ B,Genç G Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları. . 2006; 41 - 60.
IEEE	DONMEZ B,Genç G "Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları." , ss.41 - 60, 2006.
ISNAD	DONMEZ, Burhanettin - Genç, Gülten. "Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları". (2006), 41-60.

APA	DONMEZ B, Genç G (2006). Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(12), 41 - 60.
Chicago	DONMEZ Burhanettin,Genç Gülten Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 7, no.12 (2006): 41 - 60.
MLA	DONMEZ Burhanettin,Genç Gülten Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.7, no.12, 2006, ss.41 - 60.
AMA	DONMEZ B,Genç G Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2006; 7(12): 41 - 60.
Vancouver	DONMEZ B,Genç G Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2006; 7(12): 41 - 60.
IEEE	DONMEZ B,Genç G "Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları." İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, ss.41 - 60, 2006.
ISNAD	DONMEZ, Burhanettin - Genç, Gülten. "Genel liselerdeki okul yöneticisive öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine ilişkin algıları". İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 7/12 (2006), 41-60.