Yıl: 2008 Cilt: 0 Sayı: 20 Sayfa Aralığı: 239 - 266 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi

Öz:
Göçler, bir diğer deyişle nüfusun hareketliliği sonucunda ortaya çıkan uzun süreli yer değiştirmeler, pek çok bilim dalının dikkatle izleyip incelediği önemli toplumsal olaylardır. Nüfusun coğrafi dağılışından, yaş ve cins yapısına, mevcut ekonomik olanaklardan sosyal imkânların yeterliğine, eğitim ve sağlık hizmetlerinden yaşamsal kolaylıklara kadar onlarca farklı etmenin kontrolünde şekillenen göçler, bu görünümleriyle çok boyutlu toplumsal olaylardır. Türkiye’de göçler, 1950’li yıllardan sonra hızlı bir biçimde gelişen ulaşım ve iletişim şartları ile tarımdan sanayiye doğru geçiş gösteren genel ekonomik görünümün de etkisiyle tüm ülkede hız ve yaygınlık kazanmıştır. Takip eden dönemde, sanayi faaliyetlerinin yeni mekânsal dağılımıyla birlikte, kırsal alanların aleyhine işleyen bir göç süreci başlamıştır. İki farklı coğrafi bölgede ilçeleri bulunan, 2000 yılında sınırları içerisindeki 19 ilçede toplam 937.389 kişinin yaşadığı Erzurum ili de söz konusu sürecin parçalarından birisi durumundadır. Erzurum doğumlu olup, Türkiye’nin farklı illerinde yaşayan nüfusun 2000 yılında 605.569 kişi olduğu ve sadece 1995–2000 yılları arasında toplam 148.109 kişinin ilden göç ederek ya da göç yoluyla ile yerleşerek bu göç sürecine dâhil olduğu düşünülecek olursa, ilin Türkiye’deki nüfus hareketlilikleri içerisindeki yerini belirlemek daha kolay olacaktır. İle ilişkin nüfus hareketliliklerini anlamlandırmanın amaçlandığı bu çalışmada, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2005 yılında yayımlanan Göç İstatistikleri ile son nüfus sayımının sonuçları kullanılmıştır. Göç eden nüfusun ülke içindeki mekânsal dağılımı, göç etme sebepleri, yaş ve cins yapısı ve eğitim durumları gibi özelliklerinin yorumlanması yolu ile konu hakkında genel bir çerçeve çizilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelime: kentsel tarih Erzurum demografik özellikler istatistiksel veriler kentsel gelişme nüfus hareketleri beşeri coğrafya iç göçler

Konular: Nüfus İstatistikleri Bilimi Tarih Coğrafya

The Analysis of Erzurum Province in Terms of Internal Migrations

Öz:
Migrations, in other words, displacements of the population which occur as the results of population mobility, are very important events followed and investigated by many disciplines. Migrations, shaped by tens of factors from geographical distribution of the population to its structure of age and gender; from the economical structure to the sufficiency of the social opportunities (facilities); and, from educational and health services to life convenience, are many-sided social events with such characteristics. Migrations in Turkey gained a speed and prevalence throughput the country due to rapidly developed transportation and communication services and the economical appearance changed from agriculture to industry. In the following period, together with the new locational (geographical) distribution of industrial activities, there has been a migration process against rural areas. Erzurum, which has towns in two different geographical regions, and, according to 2000 census, 937.389 people living in 19 towns of it, is also a part of the process mentioned above. Providing that the number of people who were born in Erzurum but live in another province in 2000 were 605.569 and only between 1995-2000 148.109 people were involved in this migration process either leaving from or coming to this province, the place of Erzurum in the population mobility in Turkey would be identified easily. In this study in which it was aimed to specify the mobility of population in Erzurum, Migration Statistics published by Turkey Statistics Institute in 2005 and the results of the last population census were used. A general framework was aimed to be formed by interpreting the issues such as the locational distribution of the people who migrate, their reasons to migrate, genders and ages, and educational levels.
Anahtar Kelime: urban development population movements human geography internal migrations urban history Erzurum demographic characteristics statistical data

Konular: Nüfus İstatistikleri Bilimi Tarih Coğrafya
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akbulut,U.,2002, Doğu Anadolu’da İlk Rus İşgalleri: 1828-1829 Osmanlı Rus Savaşı, Yeni Türkiye, Sayı:44, sayfa: 140-156, Ankara.
  • Aydın,D.,1970, Erzurum şehrinin Osmanlı Fethini Müteakip Yeniden İmarı, İskânı ve İlk Sakinleri, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, cilt: 1, sayı: 1, s:101-115, Erzurum.
  • Aydın,D.,1998, Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı-Kuruluş ve Genişleme Devri (1535-1566), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, VII. Dizi - Sayı: 151, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
  • Baykara,T.,1992, XIX. Yüzyılda Anadolu’nun İktisaden Çöküşü ve Bugüne Etkileri, Osmanlılarda Medeniyet Kavramı ve XIX. Yüzyıla Dair Araştırmalar, s: 113-124, Akademi Kitabevi, İzmir.
  • Cahen,C.,2000, Osmanlılardan Önce Anadolu, (Çev: Erol Üyepazarcı), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
  • DİE,2002, 2000 Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası (Erzurum), Ankara.
  • Doğanay,H.,1986, Trabzon’da Nüfus Hareketleri ve Göçler, A.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, sayı:15, s: 281-304, Erzurum.
  • Doğanay,H.,1991, Demografya (Nüfus Bilimi), Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Ofset Tesisleri, Erzurum.
  • Doğanay,H.,1991, Türkiye’de İç Göçler ve Başlıca Sonuçları, A.Ü. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 2, s: 133-150, Erzurum.
  • Doğanay,H.,Güner,İ.,Yazıcı,H.,1999, Erzurum İlinin Coğrafi Özellikleri, Cumhuriyetin 75.Yılında Erzurum, Erzurum Valiliği Yayını, s. 85-134.
  • Garipağaoğlu,N.,1999, Türkiye’de Göç Eden Nüfusun Ekonomik Faaliyet Kollarına Dağılımı, Türk Coğrafya Dergisi, sayı: 34, s: 63-71, İstanbul.
  • Gök,Y.,2006, Horasan İlçesinde Nüfus Hareketleri, Doğu Coğrafya Dergisi, sayı:16, s:113-141, Erzurum.
  • Gümüşçü,O.,2004, Internal migrations in sixteenth century Anatolia, Journal of Historical Geography, Vol:30, Is:2, pp:231-248.
  • Gündüz,M.,vd.,2005, Nüfus Sorunu, Anı Yayıncılık, Ankara.
  • Işık,Ş.,1999, İzmir’e Yönelik Göçlerin Coğrafi Boyutları, Türk Coğrafya Dergisi, sayı: 34, s: 383-405, İstanbul.
  • İnalcık,H.,1977, Erzurum maddesi, İslam Ansiklopedisi, Cilt: IV, s: 353-357, Ankara.
  • Karal,E.Z.,1997, Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Nüfus Sayımı 1831, T.C. Başbakanlık DİE., II. Baskı, Ankara.
  • Karpat,H.K.,2003a, Türkiye’de Toplumsal Dönüşüm, (Çev: Abdulkerim Sönmez), İmge Kitabevi, Ankara.
  • Karpat,H.K.,2003b, Osmanlı Nüfusu (1830–1914) Demografik ve Sosyal Özellikleri, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, No:133, İstanbul.
  • Kaya,E.,1993, I.Dünya Savaşında Erzurum ve Çevresinden Göç Eden Müslümanların Dönüşleri ve İskânları, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
  • Kırzıoğlu,F.M.,1998, Osmanlılar’ın Kafkas-Elleri’ni Fethi (1451-1590), 2.Baskı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, XIII.Dizi, Ankara.
  • Koca,H.,2005, Kuruluşu-Gelişmesi ve Fonksiyonel Özellikleri Yönünden Dörtyol Şehri, Aktif Yayınevi, İstanbul.
  • Konukçu,E.,1992, Selçuklulardan Cumhuriyete Erzurum, Yükseköğretim Kurulu Matbaası, Ankara.
  • Küçük,C.,1977, Tanzimat Devrinde Erzurum’un Nüfus Durumu, Tarih Enstitüsü Dergisi, sayı:7-8, s:185-225, İstanbul.
  • Küçük,C.,1995, Erzurum maddesi, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt: XI, s: 321-329, Ankara.
  • Miroğlu,İ.,1990, Kemah Sancağı ve Erzincan Kazası (1520-1566), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
  • Mutluer, M.,2003, Uluslararası Göçler ve Türkiye, Çantay Kitabevi, İstanbul.
  • Özger,Y.,2006, Tanzimat Öncesi Erzurum Şehrinin Demografik Yapısı (1251/1835 tarihli nüfusa yoklama defterine göre), A.Ü.Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı:29, s: 239-266, Erzurum.
  • Özgür,E.M.,1995, Türkiye’deki İç Göçlerde Ankara İlinin Yeri, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, sayı: 4, s: 63-76, Ankara.
  • Pamuk,B.,2006, XVII.Yüzyılda Bir Serhad Şehri Erzurum, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, Araştırma-İnceleme Dizisi:123, İstanbul.
  • Tekeli,İ.,Erder,L.,1978, Yerleşme Yapısının Uyum Süreci Olarak İç Göçler, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, D-26, Ankara.
  • Turan,O.,1997, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, Boğaziçi Yayınları, Yayın no: 175, 4.baskı, İstanbul.
  • TÜİK,2005, 2000 Genel Nüfus Sayımı Göç İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Yayın No: 2976, Ankara.
  • Tümertekin,E.,1968, Türkiye’de İç Göçler, İstanbul Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 1371, Coğrafya Enstitüsü Yayınları, Yayın No:54, Taş Matbaası, İstanbul.
  • Tümertekin,E.,1977, Türkiye’de İç Göçler Üzerine, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Sayı: 22, s: 29-43, İstanbul.
  • Türkdoğan,O.,2007, Kimlik-Göç-Sosyal Şiddet ve Türkiye Gerçeği, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları sayı: 245, s: 27-35, İstanbul.
  • Unat-Abadan,N.,Keleş,R.,vd.,1977, Göç ve Gelişme –Uluslararası İşçi Göçünün Boğazlıyan İlçesi Üzerindeki Etkileri Üzerine Bir İnceleme- Ajans-Türk Matbaacılık Sanayi, Ankara.
  • Unat-Abadan,N.,2002, Bitmeyen Göç-Konuk İşçilikten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa-, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, No:30, Göç çalışmaları, No:1, İstanbul.
  • Yazıcı,H.,Demirel,M.,2006, “93 Harbi”(1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı)’nden sonra Eskişehir’e Yerleştirilen Göçmenler, A.Ü.Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı: 29, s: 267-278, Erzurum.
  • Yılmaz,C.,1992, Batı Avrupa Ülkelerinde Çalışan İşçilerimizin Türkiye’deki Hızlı Şehirleşme Hareketine Etkileri, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, sayı: 7, s: 285-310, Samsun.
APA COSKUN O (2008). İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi. , 239 - 266.
Chicago COSKUN OGÜN İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi. (2008): 239 - 266.
MLA COSKUN OGÜN İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi. , 2008, ss.239 - 266.
AMA COSKUN O İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi. . 2008; 239 - 266.
Vancouver COSKUN O İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi. . 2008; 239 - 266.
IEEE COSKUN O "İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi." , ss.239 - 266, 2008.
ISNAD COSKUN, OGÜN. "İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi". (2008), 239-266.
APA COSKUN O (2008). İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi. Doğu Coğrafya Dergisi, 0(20), 239 - 266.
Chicago COSKUN OGÜN İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi. Doğu Coğrafya Dergisi 0, no.20 (2008): 239 - 266.
MLA COSKUN OGÜN İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi. Doğu Coğrafya Dergisi, vol.0, no.20, 2008, ss.239 - 266.
AMA COSKUN O İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi. Doğu Coğrafya Dergisi. 2008; 0(20): 239 - 266.
Vancouver COSKUN O İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi. Doğu Coğrafya Dergisi. 2008; 0(20): 239 - 266.
IEEE COSKUN O "İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi." Doğu Coğrafya Dergisi, 0, ss.239 - 266, 2008.
ISNAD COSKUN, OGÜN. "İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi". Doğu Coğrafya Dergisi 20 (2008), 239-266.