Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi

KIZILOĞLU, Fatih M.; TUNÇ, Talip; KUŞLU, Yasemin; YANIK, RECEP

Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi

Fatih M. KIZILOĞLU, (Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, Erzurum, Türkiye)

Yasemin KUŞLU, (Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, Erzurum, Türkiye)

Talip TUNÇ, (Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, Erzurum, Türkiye)

Recep YANIK (Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, Erzurum, Türkiye)

Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi

7 1

Yıl: 2007 Cilt: 38 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 173 - 179 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi

Öz:

Bu çalışmada; Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının sulama suyu kalite ölçütleri dikkate alınarak bitki, toprak ve sulama sistemleri açısından yeterliliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Su örnekleri 2006 yılı temmuz döneminde toplam 27 kaynaktan alınmıştır. Alınan örneklerde Ca, Mg, Na, K, CO3, HCO3, Cl, SO4, NO3, Fe, B, elektriksel iletkenlik ve pH değerleri belirlenmiştir. Hesaplama yoluyla da toplam tuz miktarı, Langelier Saturasyon İndeksi, yüzde sodyum, sodyum adsorbsiyon oranı, düzeltilmiş sodyum adsorbsiyon oranı, kalıcı sodyum karbonat, potansiyel tuzluluk, permeabilite indeksi ve sertlik gibi parametreler saptanmıştır. Alınan su örneklerinden elde edilen analiz sonuçlarına göre, HCO3 değeri 1,20 me/L olan Ürünlü göletinin kritik sınırda; 1.62–6 me/L arasında değişen Serçeme ve Teke dereleri, Dumlu çayı, Köyceğiz ve Köprüköy göletleri ile Oltu çayının sorun oluşturabilecek sınırlarda ve 9.40 me/L olan Ormanağzı su kaynağının ise şiddetli zarara neden olabilecek sınırlar arasında olduğu belirlenmiştir. Ca ve Mg konsantrasyonları 4.8–9.3 me/L arasında değişen Pasinler Yeraltı, Oltu çayı ve Ormanağzı su kaynakları pH değerleri yüksek olduğundan kapalı sulama sistemlerinde tıkanmaya yol açabilecek özelliktedir. EC ve ΣTuz değerleri sırasıyla 1027–1397 μmhos/cm ve 657.28–894.08 mg/L arasında değişen Oltu çayı, Köprüköy göleti ve Ormanağzı su kaynakları bitki ve toprakta sorun oluşturabilecek kaynaklardır. LSI indeksi değerleri 0.0–0.9 arasında değişen Köprüköy ve Köyceğiz göletleri ile Ormanağzı ve Oltu çayı su kaynakları kapalı sulama sistemlerinde tıkanma sorunu oluşturabilecek kaynaklardır. Dadaşköy beldesi kentsel atık su kaynağı toprak, bitki ve basınçlı sulama sistemleri açısından sorunlu özelliktedir.

Anahtar Kelime: su kaynakları Erzurum kalite parametreleri sulama suyu su yönetimi su kalitesi kalite sulama

Konular: Biyoloji Su Kaynakları Çevre Bilimleri Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Çevre Mühendisliği Ziraat, Toprak Bilimi

The evaluation of the Quality parameters of the several water sources in Erzurum for plant,soil and irrigation system

Öz:

This study was carried out to determine suitability of several water sources used in irrigation in Erzurum provinces water quality for irrigation systems, plant and soil properties. Total 27 irrigation water samples were taken from the different water sources in the middle of vegetation period (July 2006). Ca, Mg, Na, K, CO3, HCO3, Cl, SO4, NO3, Fe, B, pH and electrical conductivity of samples were determined. Parameters such as total salt content, Langelier Saturation Index, sodium percentage, sodium absorption ratio, adjusted sodium absorption ratio, residual sodium carbonate, potential salinity, permeability index and water hardness were computed to evaluate water quality. According to analyzes from water samples, Ürünlü reservoir was at critical level for plants, 1.20 me/L ; Serçeme and Teke creeks, Dumlu brook, Köyceğiz and Köprüköy reservoirs and Oltu stream were at levels between 1.62-6 me/L that may cause problems for the pressure irrigation system and plants; Ormanagzi ground water was at highly hazardous level for plant, soil and irrigation systems, 9.4 me/L with respect to HCO3 levels. Pasinler ground water, Oltu stream and Ormanagzi water sources, which had 4.8-9.3 me/L Ca and Mg concentrations may cause congestions in pressure irrigation systems due to their high pH values. Oltu stream, Koprukoy reservoir and Ormanagzi water sources are the sources that may cause problems to plants and soil with their 1027 to 1397 μmhos/cm EC and 657.28 - 894.08 mg/L salt values. Köprüköy, köyceğiz reservoirs, oltu stream and ormanağzı water sources, which had 0.0 - 0.9 LSI index values may cause congestions in closed watering systems. Sewage of Dadaşköy province has negative properties for soil, plant and pressure irrigation systems.

Anahtar Kelime: irrigation water water management water quality quality irrigation water resources Erzurum quality parameters

Konular: Biyoloji Su Kaynakları Çevre Bilimleri Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Çevre Mühendisliği Ziraat, Toprak Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Anonymous, 1985. APHA, AWWA, WPCF. Standard Methods For the Examination of Water and Wastewater. Greenberg, E.A., Trussell, R.R. and Clesceri, L.S. (eds.). 16th Edition, Washington - USA.
Anonymous, 2001. “Climate Change 2001, The Scientific Basis”. The Intergovernmental Panel on Climate, Contribution of Working Group I. to the III. Assessment Report, The University Of Cambridge. The Pitt Building, Trumpington Street, Cambridge, United Kingdom, 94s.
Anonymous, 2003. DSİ VIII. Bölge Müdürlüğü Program Bütçe Takdim Raporu, DSİ VIII. Bölge Müdürlüğü, Erzurum.
Aydın, A., Y. Sezen., 1995. Toprak Kimyası Laboratuar Kitabı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 174, 140-144.
Ayyıldız, M., 1983. Sulama Suyu Kalitesi ve Tuzluluk Problemleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:897, Ankara. 282s.
Demirtaş, A., 1997. Su Analizleri İçin Su Örneklerinin Alınması ve Korunması. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 194, Erzurum, 31s.
Erözel, Z., 1986. Sulamada Su Kalitesi ve Tuzluluk Sorunları. Kültürtekniğe Giriş, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 996; 97–110.
Greenberg, A. E., R. R.Trussell and L.S. Clesceri., 1985. Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater.American Public Health Association (APHA), American Water Works Association (AWWA), Water Environment Federation (WEF), Washington DC.
Güngör, Y., A.Z. Erözel ve O. Yıldırım., 1996. Sulama. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 1443, Ankara, 295s.
Hoffman G.J., R.S. Ayers, E.J. Doering and B.L. McNeal, 1983. Salinity in Irrigated Agriculture. Design and Operation of Farm Irrigatiıon Systems. (Ed., M.E. Jensen). ASAE, 2950 Niles Road, St. Joseph, Michigan 49085, 145–185.
James, L.G., 1988. Principles of Farm Irrigation System Design. John Wiley & Sons. New York, 260–299.
Kanber, R., C. Kırda ve O. Tekinel., 1992. Sulama Suyu Niteliği ve Sulamada Tuzluluk Sorunları. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 21, Adana, 341s.
Kuşlu, Y., Ü. Şahin, Ö. Anapalı, F. M. Kızıloğlu, 2005. Damla sulama sistemlerinde tıkanma ve giderilmesi ile farklı damlatıcı tiplerinin özellikleri. GAP IV. Tarım Kongresi Bildiri Kitabı II. Cilt 1094–1101, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
Okuroğlu, M., 1998. İçme ve Kullanma Suyu Sağlanması. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları No: 2002, Erzurum, 378 s.
Rohades, J. D., 1972. Quality of Water for Irrigation. Soil Science, 113 (4): 277–284.
Ross, D.S., 1990. Water Treatment for Microirrigation. The University of Maryland, Collage Park, MD 20742, Facts 171.
Şahin, Ü., Ö. Anapalı ve A. Hanay., 1998. Erzurum İli Tortum ve Uzundere Seralarında Sulamada Kullanılan Suların Toprak, Bitki ve Damla Sulama Yönünden Değerlendirilmesi. Doğu Anadolu Tarım Kongresi Bildiri Kitabı, 1492–1503. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Erzurum.
Tabaei, H.A, J.C. Guitjens., 1991. Water Quality of Shallow Ground Water Reused for Irrigation. Irrigation and Drainage (Ed., W.F. Ritter), ASAE, 345. East 47th Street, New York, 260-266.
Tekinel, O, C. Kırda., 1978. Sulama Suları Niteliğinin Değerlendirilmesinde Yeni Gelişmeler. Topraksu Dergisi, 48: 38–56.
Tüzel, İ. H, S. Anaç, 1991. Damla Sulama Sistemlerinde Damlatıcı Tıkanması ve Koruma Uygulamaları. E.Ü.Z.F. Dergisi, 28/1, 239 – 254. Bornova, İzmir.
Will E. and J.E. Faust., 2005. Irrigation Water Quality for Greenhouse Production. Agricultural Extension Service, PB 1617, The University of Tennesse, USA.

APA	KIZILOĞLU F, KUŞLU Y, TUNÇ T, YANIK R (2007). Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi. , 173 - 179.
Chicago	KIZILOĞLU Fatih M.,KUŞLU Yasemin,TUNÇ Talip,YANIK RECEP Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi. (2007): 173 - 179.
MLA	KIZILOĞLU Fatih M.,KUŞLU Yasemin,TUNÇ Talip,YANIK RECEP Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi. , 2007, ss.173 - 179.
AMA	KIZILOĞLU F,KUŞLU Y,TUNÇ T,YANIK R Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi. . 2007; 173 - 179.
Vancouver	KIZILOĞLU F,KUŞLU Y,TUNÇ T,YANIK R Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi. . 2007; 173 - 179.
IEEE	KIZILOĞLU F,KUŞLU Y,TUNÇ T,YANIK R "Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi." , ss.173 - 179, 2007.
ISNAD	KIZILOĞLU, Fatih M. vd. "Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi". (2007), 173-179.

APA	KIZILOĞLU F, KUŞLU Y, TUNÇ T, YANIK R (2007). Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 38(2), 173 - 179.
Chicago	KIZILOĞLU Fatih M.,KUŞLU Yasemin,TUNÇ Talip,YANIK RECEP Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 38, no.2 (2007): 173 - 179.
MLA	KIZILOĞLU Fatih M.,KUŞLU Yasemin,TUNÇ Talip,YANIK RECEP Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, vol.38, no.2, 2007, ss.173 - 179.
AMA	KIZILOĞLU F,KUŞLU Y,TUNÇ T,YANIK R Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2007; 38(2): 173 - 179.
Vancouver	KIZILOĞLU F,KUŞLU Y,TUNÇ T,YANIK R Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 2007; 38(2): 173 - 179.
IEEE	KIZILOĞLU F,KUŞLU Y,TUNÇ T,YANIK R "Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi." Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 38, ss.173 - 179, 2007.
ISNAD	KIZILOĞLU, Fatih M. vd. "Erzurum ilindeki bazı su kaynaklarının kalitelerinin bitki,toprak ve sulama sistemi açısından değerlendirilmesi". Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 38/2 (2007), 173-179.