Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi

DİNÇER, Elvin Doğutepe; KARAKAŞ, Sirel

Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi

Elvin Doğutepe DİNÇER, (Hacettepe Üniversitesi, Deneysel Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Sirel KARAKAŞ (Hacettepe Üniversitesi, Deneysel Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Klinik Psikofarmakoloji Bülteni

78 24

Yıl: 2008 Cilt: 18 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 31 - 40 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi

Öz:

Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi Amaç: Bu çalışmanın amacı, dikkati ölçen nöropsikolojik testler arasındaki ilişkileri incelemek, böylece dikkat sürecinin yapısı konusunda bilgi edinmektir. Yöntemler: Çalışmanın örneklemini Hacettepe Üniversitesi 2. ve 3. sınıfa devam etmekte olan sağlıklı, genç yetişkin 83 (45 kadın, 38 erkek) gönüllü oluşturmuştur. Nöropsikolojik dikkat ölçümleri, ülkemiz için standardizasyonu yapılmış olan testler kullanılarak elde edilmiştir, ilgili yazın doğrultusunda, Stroop Testi TBAG Formu odaklanmış dikkati, İşaretleme Testi (İT) sürdürülen dikkati ölçmede kullanılmıştır. Çalışmada ayrıca "Dikkat / Konsantrasyonu ölçtüğü belirtilen Wechsler Bellek Ölçeği-Geliştirilmiş Formu (WMS-R) alt testleri kullanılmıştır. Test puanlarından ortaya çıkan faktör yapısı Temel Bileşenler Analizi ile incelenmiş; söz konusu dikkat testlerinin ilişkili olduğu yolundaki araştırma hipotezi Yapısal Eşitlik Modeli kullanılarak test edilmiştir. Bulgular: Analiz sonuçları bu üç dikkat türünün ayrı ayrı var olduğuna işaret etmiştir. Odaklanmış dikkat ve sürdürülen dikkatin birbiriyle ilişkili olduğu bulunmuş, sayı dizileri görevine ilişkin puanın ise, bozucu etki yoluyla karmaşık dikkati ölçen Stroop Testi puanı (Bölüm 5) ile ilişkili olduğu görülmüştür. Sonuçlar: Bu bulgular psikoloji bilimi kapsamında yer alan dikkat kuramları ve çağdaş nörobilişsel kuramlar bağlamında tartışılmıştır. Bulguların, aynı zamanda da testlerin geçerliğine ışık tutmakta olduğuna dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelime: Psikolojik testler Nöropsikolojik testler Wechsler ölçeği Stroop testi Dikkat Genç erişkin

Konular: Farmakoloji ve Eczacılık

Modelling the relationship between the neuropsychological tests of attention

Öz:

Modelling the relationship between the neuropsychological tests of attention Objective: The aim of the study was to investigate the relation between tests of attention and to obtain information on the structure of this process. Methods: The sample consisted of 83 (45 women, 38 men) healthy, young adult volunteers. Different types of attention were measured using those neuropsychological tests that had previously been standardized to the Turkish culture. Stroop Test TBAG Version was used for measuring focused attention, and the Cancellation Test (CT) was used for sustained attention. The study also used the subtests of Wechsler Memory Scale-Revised (WMS-R) that measure "Attention / Concentration". Principal Component Analysis was used for describing the factor structure of the scores that were derived from the three neuropsychological tests. The hypothesis claiming that tests of attention are related to each other was tested using Structural Equation Modeling. Results: Analyses provided evidence that there are three different types of attention. Focused attention and sustained attention were found to be related to each other. The scores on the digit span tasks were related to STP5, the Stroop Test score which measures complex attention via interference. Conclusions: These findings were discussed within the context of the theories of attention in psychology and the contemporary theories of neurocognition. Findings also provided information on the validity of the utilized tests of attention.

Anahtar Kelime: Stroop Test Attention Young Adult Psychological Tests Neuropsychological Tests Wechsler Scales

Konular: Farmakoloji ve Eczacılık

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. PashlerH. The Psychology of Attention. New York: MIT Press, 1998: 35-261
2. Baddeley AD. Human Memory: Theory and Practice. London: Erlbaum Ass, 1990:117-141
3. Lezak MD. Neuropsychological Assessment. 3. Edition, New York: Oxford University Press, 1995: 533-559
4. Graham FK, Hackleys A. Passive and active attention input. In Jennings RJ, Coles MGH (editors). Handbook of cognitive psychophysiology: Central and automatic nervous system approaches. England: John Wiley and Sons, 1991: 251-356
5. Graf P, Tuokko H, Gol lie K. Attentional deficits in Alzheimer's Disease and related dementias. In Enns JT (editor). The Development of Attention: Research and Theory. Amsterdam: North Holland, 1990: 527-544
6. Schneider W, Shiffrin RM. Controlled and automatic human information processing II. Perceptual learning, automatic attending and a general theory. Psychol Rev 1977; 84:127-190
7. Treisman A. Strategies and models of selective attention. Psychol Rev 1969; 76: 282-299
8. Deutsch J, Deutsch D. Attention: Some theoretical considerations. Psychol Rev 1963;70:80-90
9. MacKay DG. Aspects of a theory of comprehension, memory and attention. QJ Exp Psychol 1973; 25: 22-40
10. Moray N. Attention and dichotic listening: Affective cues and the influence of instructions. Q J Exp Psychol 1959; 11: 56-60
11. Kahneman D, Treisman A. Changing views of attention and automatidty. In Parasuraman R, Davies R (editors). Varieties of Attention. New York: Academic Press, 1984: 29-61
12. Öktem Ö. Alzheimer hastalığının erken, orta ve ileri dönemlerinde genel kognitif profil. İn Beyin ve Nöropsikoloji, Karakaş S, irkeç C, Yüksel N (editörler), Ankara:- Çizgi Tıp Yayınevi, 2003:101-111
13. Ellis HC, Hunt RR. Fundamentals of cognitive psychology. Oxford: Brown and Benchmark, 1993:1-13
14. Klatzky RL. Human memory: Structures and processes, San Francisco: W.H. Freeman Co, 1975: 6-26
15. Naatanen R. The role of attention in auditory information processing as revealed by event-related potentials and other brain measures of cognitive function. Behav Brain Sci 1990; 13: 201-288
16. Naatanen R. Attention and Brain Function. London: Lawrence Erlbaum, 1992:11-17
17. Karakaş, S. BİLNOT Bataryası El Kitabi: Nöropsikolojİk Testler için Araştırma ve Geliştirme Çalışmaları. 2. Baskı, Ankara: Eryılmaz Ofset, 2006:11-113
18. Stroop RJ. Studies of interference in serial verbal reactions. J Exp Psychon935; 18: 643-661
19. Glaser WR, Glaser MO. Context effects in Stroop-like word and picture processing. J Exp Psychol G1989; 118:13-42
20. MacLeod CM. Half a century of research on the Stroop Effect: An integrative review. Psychol Bull 1991; 109:162-203
21. Spreen O, Strauss E. A compendium of neuropsychological tests: Administration, norms and commentary. New York: Oxford university Press, 1991:52-56
22. Karakaş S, Erdoğan E, Sak L, Soysal AŞ, Ulusoy T, Yüceyurt Ulusoy i, Alkan S. Stroop Testi TBAG Formu: Türk kültürüne standardizasyon çalışmaları, güvenirlik ve geçerlik. Klinik Psikiyatri Dergisi 1999; 2- 75-88
23. Helmstaedter C, Kemper B, Elger CE. Neuropsychological aspects of frontal lobe epilepsy. Neuropsychologia 1996; 34: 399-406
24. Weintraub S, Mesulam M. Mental state assessment of young and elderly adults in behavioral neurology. In Mesulam M (editor). Principles of Behavioral Neurology. Philadelphia: F.A. Davis Company, 1985: 71-124
25. Kurt M, Karakaş S. Sağ serebral hemisferin bilişsel işlevlerine duyarlı nöropsikolopk testlerin özellikleri ve aralarındaki ilişkiler. Psikiyatri, Psikoloji ve Psikofarmakoloji Dergisi 2000; 8; 251-265
26. Wechsler D. WMS-R: Wechsler Memory Scale-Revised. New York: The Psychological Corporation, 1987:1-8
27. Karakaş S, Kafadar H, Erişen Y, Kaya G. Wechsler Bellek Ölçeği Geliştirilmiş Formunun (WMS-R) Türk örneklemi üzerinde elde edilen faktör örüntüsü. X. Ulusal Psikoloji Kongresi, Ankara: 1998:45
28. Matier K, Wolf LE, Halperin JM. The psychometric properties and clinical utility of a Cancellation Test in children. Dev Neuropsychol 1994; 10:165-177
29. Wechsler D. A standardized memory scale for clinical use. J Psychol 1945; 19: 87-95
30. Hoyle RH, Panter AT. Writing about structural equation models. In Hoyle RH (editor). Structural equation modeling: Concepts, issues, and application. London: Sage, 1995:158-176
31. Sümer N. Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları 2000; 3: 49-74
32 McGuigan FJ. Experimental Psychology Methods of Research. New Jersey: Prentice-Hall, 1983:1-17
33 Coombs WN Shroeder HE. Generalized locus of control: An analysis of factor analytic data. Pers Individ Diff 1988; 79-85
34 Dağ İ. Kontrol odağı, stresle başa çıkma stratejileri ve psikolojik belirti gösterme ilişkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, psikoloji Bölümü, Ankara: 1990
35. Tabachnick BG, Fidell LS. Using multivariate statistics, 3. Edition, New York: Harper Collins, 1996: 653-771
36. Delacour J. Neurobiology of consciousness: An overview. Behav Brain Res 1997; 85:127-141
37. Karakaş S, Yalın A, Irak M, Erzengin ÖU. Digit span changes from puberty to old age under different levels of education. Dev Neuropsychol 2002; 22: 423-453
38. Karakaş S. Kognitif nörobilimde açıklamalar: kuram ve modeller. İn Karakaş S (editor). Kognitif nörobilimler. Ankara: Medikal & Nobel Tıp Yayınevi, 2008: 3-30
39. Baddeley A. Working Memory. Science 1992; 255: 556-559
40. Jacobs J. Experiments on prehension. Mind 1887; 12: 75-79
41. Lee TMC, Liu HL, Feng CM, Hou J, Mahankali S, Fox PT, Gao JH. Neural correlates of response inhibition for behavioral regulation in humans assessed by functional magnetic resonance imaging. Neurosci Lett 2001; 309:109-112
42. Wade DT, Wood VA, Hewer RL. Recovery of cognitive function soon after stroke: A study of visual neglect, attention span and verbal recall. J Neurol Neurosurg Psychiat 1988; 51:10-13
43. Miller AG. The magical number seven, plus or minus two: Some limits on our capacity for processing information. Psychol Rev 1956; 63: 81-97
44. Rosen VM, Engle RW. Forward and backward serial recall. Intelligence 1997; 25: 37-47
45. Karakaş S, Başar E. Models and theories of brain function in cognition within a framework of behavioral cognitive psychology. Int J Psychophysiol (Special Issue on Models and Theories of Brain Function with Special Emphasis on Cognitive Processing, Guest Editors: S. Karakaş, E. Başar) 2006; 60:186-193
46. Mesulam MM. A cortical network for directed attention and unilateral neglect. Ann Neurol 1981; 10: 309-325
47. Mesulam MM. Large-scale neurocognitive network. Ann Neurol 1990; 5: 597-613
48. Mesulam MM. From sensation to cognition. Brain 1998; 121:1013-1052
49. Posner Ml, Dehaene S. Attentional networks. Trends Neurosci 1994; 17: 75-79
50. Posner Ml, Petersen SE. The attention system of the human brain. Ann Rev Neurosci 1990; 13: 25-42
51. Posner Ml, Boies SJ. Components of attention. Psychol Rev 1971; 78: 391-408
52. Posner Ml, Allport DA. Visual attention. In Posner Ml (editor) Foundations of Cognitive Science. Cambridge, MA: MIT Press, 1989: 631-681
53. Cohen RM, Semple WE, Gross M, Holcomb HJ, Dowling SM, Nordahl TE. Functional localization of sustained attention. Neuropsychiat, Neuropsychol Behav Neurol 1988; 1: 3-20
54. Coslett HB, Bowers D, Heilman KM. Reduction in cerebral activation after right hemiphere stroke. Neurology 1987; 37: 957-62
55. Heilman KM, Watson RT, Valenstein E. Neglect and related disorders. In Heilman KM, Valenstein E (editors). Clinical Neuropsychology. New York: Oxford, 1985: 279-336
56. Wilkins AJ, Shallice T, McCarthy R. Frontial lesions and sustained attention. Neuropsychology 1987; 25: 359-366
57. Yokoyama K, Jennings R, Ackles P, Hood P, Boiler F. Lack of heart rate changes during an attention-demanding task after right hemisphere lesions. Neurology 1987; 37: 624-30

APA	DİNÇER E, KARAKAŞ S (2008). Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi. , 31 - 40.
Chicago	DİNÇER Elvin Doğutepe,KARAKAŞ Sirel Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi. (2008): 31 - 40.
MLA	DİNÇER Elvin Doğutepe,KARAKAŞ Sirel Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi. , 2008, ss.31 - 40.
AMA	DİNÇER E,KARAKAŞ S Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi. . 2008; 31 - 40.
Vancouver	DİNÇER E,KARAKAŞ S Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi. . 2008; 31 - 40.
IEEE	DİNÇER E,KARAKAŞ S "Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi." , ss.31 - 40, 2008.
ISNAD	DİNÇER, Elvin Doğutepe - KARAKAŞ, Sirel. "Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi". (2008), 31-40.

APA	DİNÇER E, KARAKAŞ S (2008). Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 18(1), 31 - 40.
Chicago	DİNÇER Elvin Doğutepe,KARAKAŞ Sirel Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 18, no.1 (2008): 31 - 40.
MLA	DİNÇER Elvin Doğutepe,KARAKAŞ Sirel Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, vol.18, no.1, 2008, ss.31 - 40.
AMA	DİNÇER E,KARAKAŞ S Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni. 2008; 18(1): 31 - 40.
Vancouver	DİNÇER E,KARAKAŞ S Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni. 2008; 18(1): 31 - 40.
IEEE	DİNÇER E,KARAKAŞ S "Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi." Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 18, ss.31 - 40, 2008.
ISNAD	DİNÇER, Elvin Doğutepe - KARAKAŞ, Sirel. "Nöropsikolojik dikkat testleri arasındaki ilişkilerin modellenmesi". Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 18/1 (2008), 31-40.