TY  - JOUR
TI  - Psychometric Properties of the Brief Fear of Negative Evaluation Scale: Turkish Form
AB  - Problem Durumu: Sosyal kaygı toplum içinde otururken, konuşurken yada herhangi bir eylemde bulunurken yüzde kızarma, terleme, titreme, yanlış bir şey yapma korkusudur. Sosyal kaygıya eşlik eden olumsuz değerlendirilme korkusu, başkalarının değerlendirmelerini göz önünde bulundurma, onların olumsuz değerlendirmelerinin verdiği sıkıntı ve değerlendirilme ortamlarından kaçınma ve başkalarının kendisini olumsuz değerlendireceği beklentisi olarak tanımlanmaktadır. Kaygı, sosyal kaygı ve olumsuz değerlendirilme korkusu kavramları birbirleri ile yakından ilişkilidir. Türkiye’de bir yandan ergenlik döneminin zorluklarıyla mücadele eden lise öğrencileri, bir yandan da üniversiteye giriş sınavına hazırlanmaktadır. Böylesine kritik bir dönemde toplumsallaşmaya çalışan ergenler yoğun bir biçimde başkaları tarafından nasıl değerlendirildikleri endişesini yaşamaktadırlar. İnsanların başkaları tarafından nasıl algılandıkları ve değerlendirildikleri ile ilgili algılama düzeylerinin, yaşadıkları kaygı üzerinde etkili olduğu ileri sürülmektedir. Sosyal kaygı ve olumsuz değerlendirilmekten korkma konusu farklı kültürlerde değerlendirilmektedir. Literatür incelemesinde Olumsuz Değerlendirilme Korkusu Ölçeği’nin (Fear of Negative Evaluation Scale - FNE) sıklıkla kullanıldığı görülmüştür. Başlangıçta 30 madde olarak geliştirilen FNE daha sonra 12 maddeye indirilerek kısaltılmıştır (Brief Fear of Negative Evaluation Scale - BFNE). FNE’nin güvenirliği .92, BFNE’nin güvenirliği ise .90’dır. Türkiye’de Olumsuz Değerlendirilme Korkusu Ölçeği (ODKÖ), üniversite öğrencilerine uyarlanmıştır. Gerek ölçeği geliştiren kişiden edinilen bilgiye gerekse ülkemizde yapılan taramalara dayanılarak lise öğrencilerine yönelik herhangi bir çalışmanın yapılmadığı sonucuna varılmıştır. Araştırmanın Amacı: Bu araştırmada BFNE’nin lise öğrencileri için Türkçe’ye uyarlama çalışması yapılmıştır. Araştırmanın amaçları, BFNE’nin (a) Türkiye’deki lise öğrencileri için faktör yapısının nasıl olduğunun belirlenmesi, (b) toplam ve alt ölçek puanlarının iç tutarlılığının ve kararlılığının belirlenmesi, (c) sürekli kaygı, depresyon, sosyal kaygı ve utangaçlık ile uyum geçerliğinin belirlenmesidir. Araştırmanın Yöntemi: BFNE’nin çevrilmesi aşamasında dört uzmandan yardım alınmıştır. Bu uzmanların biri psikolojik danışma ve rehberlik alanında yüksek lisans, üçü de aynı alanda doktora derecesi almıştır. Uzmanlar arasında görüş birliğinin sağlanması sonucunda ölçeğin Türkçe formu (ODKÖ) oluşturulmuştur. Ölçeğin lise öğrencilerine uygulanması aşamasında ise üç öğrenci grubundan yararlanılmıştır. Grupların sayısı sırayla 476, 126 ve 122’dir. Birinci gruba ODKÖ, Sürekli Kaygı Envanteri ve Reynolds Depresyon Ölçeği uygulanmıştır. İkinci grupta ODKÖ, Liebowitz Sosyal Kaygı Ölçeği ve Utangaçlık Ölçeği kullanılmıştır. Testin tekrarı güvenilirlik çalışmasında ise ODKÖ üçüncü gruba dört hafta ara ile uygulanmıştır. Araştırmanın Bulguları: Ölçeğin yapı geçerliği, ölçüt geçerliği, iç tutarlılığı ve test tekrar test güvenirliği incelenmiştir. Yapı geçerliğinin belirlenmesi için açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Açıklayıcı faktör analizinde iki faktörlü olarak ortaya çıkan yapı, doğrulayıcı faktör analizinde de desteklenmiştir. Ölçek maddelerinin düz puanlanan (ODKÖ-D) - ters puanlanan (ODKÖ-T) maddeler olarak gruplandığı görülmüştür. Ters puanlanan 4. madde, faktör analizinde hiç bir boyuta girmediği için ölçekten çıkarılmıştır. Sonuçta ODKÖ lise formu, Türkiye örneği için ODKÖ-D’de 8, ODKÖ-T’de 3 olmak üzere toplam 11 maddeden oluşmuştur. ODKÖ’nün iç tutarlılığı toplam puan ve ODKÖ-D için yüksek, ODKÖ-T için orta düzeyde bulunmuştur. Ölçeğin test-tekrar test güvenirliği, toplam puan ve ODKÖ-D için orta düzeyde, ODKÖ-T için düşük bulunmuştur. ODKÖ’nün ölçüt geçerliği çalışmaları toplam puan ve D puanlarının beklenildiği gibi sürekli kaygı, depresyon, utangaçlık ve sosyal kaygı ölçeklerinden elde edilen puanlarla yüksek korelasyon göstermiştir. Ancak, T puanları sadece depresyon puanlarıyla düşük ama anlamlı bir ilişki vermiştir. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Bu çalışmada BFNE’nin Türkiye’deki lise öğrencileri üzerinde uyarlaması yapılmıştır. Uyarlama çalışmasında ölçeğin yapı geçerliği, ölçüt geçerliği, iç tutarlılığı ve test tekrar test güvenirliği incelenmiştir. Yapı geçerliğinin belirlenmesi için açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Açıklayıcı faktör analizinde iki faktörlü olarak ortaya çıkan yapı, doğrulayıcı faktör analizinde de desteklenmiştir. Ölçek maddelerinin düz puanlanan (D) -ters puanlanan (T) maddeler olarak gruplandığı görülmüştür. Sonuçta ODKÖ lise formu, Türkiye örneği için ODKÖ-D’de 8, ODKÖ- T’de 3 olmak üzere toplam 11 maddeden oluşmuştur. BFNE üniversite öğrencileri üzerinde geliştirilmiştir. BFNE’nin psikometrik özellikleri çoğunlukla üniversite öğrencileri ve klinik grup üzerinde çalışılmış ve elde edilen sonuçlar, bu çalışmadakilerle karşılaştırıldığında daha yüksek bulunmuştur. BFNE’nin psikometrik özelliklerinin lise öğrencileri üzerinde araştırıldığı başka çalışmalara ihtiyaç vardır. Ters puanlanan maddelerin psikometrik özelliklerinin istenen düzeyde olmaması, bu maddelerin anlaşılmasının güçlüğünden kaynaklanabilir. Bu gerekçeden yola çıkarak son yıllarda BFNE üzerinde yapılan araştırmalarda BFNE-R maddelerinin ifadesi, olumlu puanlanabilecek şekilde değiştirilmiştir. Yapılan analizlerde, ölçeğin psikometrik açıdan güçlendiği sonucuna varılmıştır. Ters puanlanan maddeler düz puanlanan maddelere dönüştürülerek lise öğrencileri üzerinde ODKÖ’nün psikometrik özelliklerine bakılabilir. Bu çalışmada olumsuz değerlendirilme korkusunun depresyon, utangaçlık ve kaygı ile ilişkisine bakılmıştır. Başka bir çalışmada yaşam doyumu, mutluluk, özgüven ve özsaygı gibi değişkenlerle ayırt edici geçerlik çalışması yapılabilir. Araştırmada, olumsuz değerlendirilmekten korkma ile depresyon, kaygı, sosyal kaygı ve utangaçlık arasındaki ilişkiler manidar bulunmuştur. Bu sonuçtan yola çıkılarak, olumsuz 
AU  - KELECİOĞLU, Hülya
AU  - BILGE, FILIZ
PY  - 2008
JO  - Eurasian Journal of Educational Research
VL  - 0
IS  - 32
SN  - 1302-597X
SP  - 21
EP  - 38
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/78534
ER  -