Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi

Muhsin KAR, (Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Kahramanmaraş, Türkiye)
Fatma TATLISÖZ (Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş, Türkiye)
Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi
22 5
Yıl: 2008 Cilt: 0 Sayı: 14 Sayfa Aralığı: 436 - 458 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi

Öz:
Bu çalışmanın temel amacı, 1980-2003 dönemi için, Türkiye’ye gelen doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını belirleyen faktörlerin ekonometrik analizidir. Literatürde, doğrudan yabancı sermaye hareketlerini belirleyen faktörler, itici ve çekici faktörler adı altında incelenmektedir. Bu çerçevede yapılan ampirik analizlerde doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını belirleyen faktörleri açıklamak üzere, uluslararası net rezervler, reel döviz kuru, gayrisafi milli hasıla, grevlerle kaybolan işgünü sayısı, dışa açıklık oranı, elektrik enerjisi üretim endeksi, işgücü maliyetleri ve yatırım teşvikleri olmak üzere sekiz ekonomik değişken kullanılmıştır. İstatistiki olarak anlamlı çıkan tahmin sonuçlarına göre; uluslararası net rezervler, gayrisafi milli hasıla, dışa açıklık oranı, elektrik enerjisi üretim endeksi ve yatırım teşvikleriyle doğrudan yabancı sermaye yatırımları arasında pozitif bir ilişki bulunurken, reel döviz kuru ve işgücü maliyetleri ile doğrudan yabancı sermaye yatırımları arasında negatif bir ilişki gözlenmiştir.
Anahtar Kelime: ekonometrik analizler ekonometri Türkiye doğrudan yabancı yatırım sermaye

Econometric Analysis of Determinants of Foreign Direct Investment in Turkey

Öz:
The basic aim of this study was to analyze the factors determining the foreign capital flows in turkey for the period 1980-2003 by using econometrical tools. In the literature, factors determining foreign direct investment are classified under pull and push effects. In order to investigate the determinants of the foreign direct investment in turkey, eight economic variables namely, international net reserves, real exchange rate, gross national product, the number of lost working days due to strikes, openness rate, electricity production index, labor cost and investment incentives, have been used in the econometrical analysis. The statistical results showed that there was a positive relation between international net reserves, gross national product, openness rate, electricity production index, investment incentives and direct foreign capital investments. Moreover it was observed that a negative relation between real exchange rate and labor cost, and direct foreign capital investments was detected.
Anahtar Kelime: Turkey foreign direct investment capital econometric analysis econometrics

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AGARWAL, J. P., 1980, “Determinants of Foreign Direct Investment: A Survey”, Weltwirtschaftliches Archiv, 116(4), 739-773.
  • AKKAYA, Ş., 1998, Ekonometri I., 4.b., İzmir: Anadolu Matbaacılık.
  • AKTAN, O., 2000, “Bölgesel Bütünleşmeler”, Hacettepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, 18(1), 29-37.
  • ASLAN, N., 1997, Uluslararası Özel Sermaye Akımları: Portföy Yatırımları ve Sıcak Para Hareketleri, 2.B., İstanbul: Türkmen Kitabevi.
  • BERKSOY, T. ve Saltoğlu, B., 1998, Türkiye Ekonomisinde Sermaye Hareketleri, İstanbul: Mega Ajans Basımevi.
  • BLOMSTROM, M. ve Kokko, A. 1997,. “Regional Integration and Foreign Direct Investment”, NBER Working Paper, No. 6019.
  • CALVO, G.A., Leiderman, L. ve Reinhart, C.M., 1996, “Inflows of Capital to Developing Countries in the 1990s: Causes and Effects”, Journal of Economis Perspectives, http://www.iadb.org/res/publications/pubfiles/pubfilesWP-302.pdf (08/08/2004).
  • DOORNİK, J. A. ve Hendry, D. F (1994). PcGive 8.0 Interactive Econometric Modelling of Dynamic Systems, International Thomson Publishing, London.
  • DUTZ. M., Melek, U. ve Yılmaz, K., 2003, “Turkey’s Foreign Direct Investment Challenges: Competition, The rule of law, and EU Accession”, http://www.cie.bilkent.edu.tr/fdi.pdf (10.09.2004).
  • ERTEK, T., 2000, Ekometriye Giriş, İstanbul:Beta.
  • ESEN, O,. 1997, “Gelişmekte Olan Ülkelerde Portföy Yatırımlarının Etkileri”, Ekonomide Durum Dergisi, Kış/1997, 152-157.
  • GHAİ, D., 1995, “Yapısal Uyum, Küresel Bütünleşme ve Sosyal Demokrasi” içinde R. Prendergast ve F. Stewart (ed), (Çev: İ., Eser), Piyasa Güçleri ve Küresel Kalkınma, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 39-69.
  • GÖVDERE, B., 2003, “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Belirleyicilerinin Günümüzdeki Geçerliliği”, http://www.foreigntrade.gov.tr/ad/dtdergi/nisan2003/yab.ser.htm (16/11/2004)
  • HAN, E. ve Kaya, A.A., 2002, Kalkınma Ekonomisi Teori ve Politika, Eskişehir.
  • İNSEL, A. ve Sungur, N., 2004, “Sermaye Akımlarının Temel Makroekonomik Göstergeler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği- 1989:III-1999:IV”, http://www.tek.org.tr/tartişma/pdf/serhar0303.pdf (05/07/2004).
  • KAR, M. ve Kara, M., 2004, “Gelişmekte Olan Ülkelere Yönelik Sermaye Hareketleri ve Krizler”, Finans-Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 41(481), Nisan, 70-84.
  • KAR, M., Kara, M.A. ve Kaplan, M., 2004, “Sermaye Hareketlerinin Makroekonomik Etkileri”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1).
  • KAYA, A.A., 2004, “Uygun Teknoloji Seçimi ve Kalkınma”, içinde S. Taban ve M. Kar (Der.). Kalkınma Ekonomisi Seçme Konular, (235-256), Bursa: Ekin Kitabevi.
  • KAYA, V. ve Yılmaz, Ö., 2003, “Türkiye’de Doğrudan Yatırımın Belirleyicileri”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 17 (3-4), 39-56.
  • Kaya, Y.T., 1998, Sermaye Hareketleri ve Kısa Vadeli Sermaye Hareketlerinin Modellenmesi: Türkiye Örneği, Ankara: DPT Yayınları.
  • KONT, B,. 1998, “Sermaye Girişleri ve Makroekonomik Etkileri: Türkiye Deneyimi (1990-1996)”, içinde V., Serin (ed), İktisat Politikası, İstanbul:Alfa Basımevi, 685-739.
  • LİM, E.G., 2001, Determinants of, and the Relation Between, Foreign Direct Investment and Growth: A Summary of the Recent Literature, IMF Working Paper, WP/01/175.
  • MASCA, M,. 1999, “Finansal Globalleşme”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(2), 107-120.
  • MERLEVEDE, B. ve Schoors, K., 2004, “Determinants of Foreign Direct Investment in Transition Economies”, CEPR Discussion Papers No: 2638.
  • MCKİNNON, R.I., 1973, Money and Capital in Economic Development, Washington, D.C.: The Brooking Institution.
  • MORİSSET, J., 2003, “Does a Country Need Promotion Agency to Attract Foreign Direct Investment?”, World Bank Policy Research Working Paper, No. 3028.
  • MOTTA, M. ve Norman, G., 1996, “Does Economic Integration Cause Foreign Direct Investment”, International Economic Review, 37, November, 757-783.
  • OKTAR, S., 1995, “Uluslararası Sermaye Akışı ve Sıcak Para”, Banka ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, (32), 5-12.
  • ÖZAĞ, F. E., 1994, “Ev Sahibi Ülke Açısından Yabancı Sermaye Yatırımlarını Etkileyen Faktörler ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama”, Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 5 (12), 63-77.
  • SANEI, 2000, “Foreign Direct Investment and Economic Integration in the SAARC region” South Network of Economic Research Institutes (SANEI), http://www.eldis.org/static/DOC6280.htm (30.11.2004).
  • SCHNEİDER, F. ve Frey, B.S., 1985, “Economic and Political Determinants of Foreign Direct Investment”, World Development, 13 (2), 161-175.
  • SHAW, E.S., 1973, Financial Deepening in Economic Development, New York: Oxford University Pres.
  • SOMEL, C., 1996, “Uruguay Müzakereleri Sonrasında Az Gelişmiş Ülkelerin Teknolojide Yetişme İmkanları”, içinde T. Bulutay (Der.), Teknoloji ve İstihdam, Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü, 180-217.
  • Sönmez, S., 2003, “Türkiye’de Finansal Serbestlik: İstikrarsızlık Faktörü mü? Kalkınmanın İtici Gücümü?”, Ekonomik Yaklaşım, 14(49), 210-224.
  • TERZİ, H. ve Günaydın, İ., 1997, “Ekonomik Kalkınmada Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Rolü: Türkiye Açısından Bir Değerlendirme”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 12 (132), 52-61.
  • TSAİ, P., 1991, “Determinants of Foreign Direct Investment in Taiwan: An Alternative Approach With Time-Series Data”, World Development, 19(2-3), 275-285.
  • ULUSOY, A. ve Karakurt, B., 2001, "Türkiye'de Yönelik Sermaye Hareketleri ve Ekonomik Etkileri", Banka ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 38 (Ocak), 45-46.
  • UYGUR, E., 2001, Ekonometri: Yöntem ve Uygulama, Ankara: İmaj Yayıncılık.
  • UYGUR, E., 2003, “Kalkınma Ortamı”, Ekonomik Yaklaşım, 14(49), 44-58.
  • UZUNOĞLU, S., Alkin, K., ve Gürlesel, C. F., 1995, Uluslararası Sermaye Hareketlerinin Gelişmekte Olan Ülkelerde Makroekonomik Etkileri ve Türkiye, Araştırma Yayınları No:6, İstanbul:İMKB.
  • VELDE, D.W. ve Bezemer, D., 2004, “Regional Integration and Foreign Direct Investment in Developing Countries”, http://www.odi.org.uk/iedg/projects/ec_prep2.pdf (30.11.2004).
  • YAZAR, N. Ç., 2001, “Uluslararası Sermaye Hareketleri ve Türkiye”, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
  • YENTÜRK, N., 1997, “ Finansal Serbestlik ve Makroekonomik Dengeler Üzerindeki Etkiler”, İktisat Dergisi, Nisan-Mayıs, 55-64.
  • YENTÜRK, N., 2003, “Birikimin Kaynakları”, içinde A.H. Köse, F. ŞENSES ve E. Yeldan (der.), İktisat Üzerine Yazılar II, İktisadi Kalkınma, Kriz ve İstikrar, (463-503), İstanbul: İletişim Yayınları.
APA KAR M, TATLISÖZ F (2008). Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. , 436 - 458.
Chicago KAR Muhsin,TATLISÖZ Fatma Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. (2008): 436 - 458.
MLA KAR Muhsin,TATLISÖZ Fatma Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. , 2008, ss.436 - 458.
AMA KAR M,TATLISÖZ F Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. . 2008; 436 - 458.
Vancouver KAR M,TATLISÖZ F Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. . 2008; 436 - 458.
IEEE KAR M,TATLISÖZ F "Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi." , ss.436 - 458, 2008.
ISNAD KAR, Muhsin - TATLISÖZ, Fatma. "Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi". (2008), 436-458.
APA KAR M, TATLISÖZ F (2008). Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 0(14), 436 - 458.
Chicago KAR Muhsin,TATLISÖZ Fatma Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 0, no.14 (2008): 436 - 458.
MLA KAR Muhsin,TATLISÖZ Fatma Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.0, no.14, 2008, ss.436 - 458.
AMA KAR M,TATLISÖZ F Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2008; 0(14): 436 - 458.
Vancouver KAR M,TATLISÖZ F Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2008; 0(14): 436 - 458.
IEEE KAR M,TATLISÖZ F "Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi." Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 0, ss.436 - 458, 2008.
ISNAD KAR, Muhsin - TATLISÖZ, Fatma. "Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi". Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 14 (2008), 436-458.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 13:23

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları