Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı

DEMIR, Ihsan Cemil

Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı

İhsan Cemil DEMİR (Ege Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Maliye Bölümü, İzmir, Türkiye)

Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi

8 1

Yıl: 2007 Cilt: 9 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1 - 20 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı

Öz:

Ekonomi alanında yapılan birçok yeni çalısma, kültürel değerlerin, sosyal normların ve davranısların ülkeden ülkeye farklılasıp farklılasmadığını ve ekonomik davranısları etkileyen bu farklılıkların ölçülüp ölçülemediğini konu edinmektedir. Bu arastırmaların genelinde, vergi sistemleri arasındaki farkı açıklayan en önemli husus olarak vergi ahlâkına isaret edilmektedir. Ekonomik, sosyal ve kültürel birçok faktörün sekillendirdiği vergi ahlâkı, günümüzde ülkelerin gelismislik seviyesinin de önemli bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Ahlâki değerlerin her alanda önemli olduğu gerçeği, vergileme olayı açısından da dikkate alınmak zorundadır. Çünkü her mükellefin sürekli olarak denetlenmesi mümkün değildir. Yapılan ampirik çalısmalar vergilemeden beklenen basarıya ulasmanın, vergi bakımından ahlâklı bireylerin sayısının arttırılmasına bağlı olduğunu göstermektedir. Bir toplumda vergi ahlâkının yükselmesi, aynı zamanda, vergilemede islem ve bilgi maliyetlerinin azaltılmasına önemli ölçüde katkı sağlamaktadır. Bu çalısmada ahlâkın önemi ile ahlâkın hukuk ve iktisatla iliskisi incelenmistir. Ahlâkın vergiler açısından önemi ve vergi ahlâkının boyutları çesitli ampirik arastırmalardan elde edilen sonuçlar ile ortaya konmaya çalısılmıstır.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AKARSU, Bedia (1998), Felsefe Terimleri Sözlüğü, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
AKAT, Asaf Savas (2006), “İktisat ve Ahlâk”, Vatan Gazetesi, 12.03.2006.
AKTAN, C. Can (1999), Ahlâk ve Ahlâk Felsefesi, Arı Düsünce ve Toplumsal Gelisim Derneği Yayını, İstanbul.
AKTAN, C. Can (2006), “Vergi Psikolojisinin Temelleri ve Vergi Ahlâkı”, Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi, (Ed.) C.C. AKTAN, D.DİLEYİCİ ve İ.Y. VURAL, Seçkin Yayıncılık, Ankara, ss. 125-137.
ALLINGHAM, M.G. ve SANDMO, A. (1972), “Income Tax Evasion: A Theoretical Analysis” Journal of Public Economics, v. 1, November, ss. 323-338.
ALM, J. (1998), “Tax Compliance and Administration”, Working Paper, University of Colorado, Boulder.
ALM, J. ve TORGLER, B. (2006), “Culture Differences and Tax Morale in the United States and in Europe”, Journal of Economic Psychology, v. 26, ss. 224-246.
ALM, J.; McCLELLAND, G.H. ve SCHULZE, W.D. (1992), “Why Do People Pay Taxes?”, Journal of Public Economics, v. 48, ss. 21-48.
ALM, J. ve MARTINEZ-VAZQUEZ, J. (2003), “Institutions, Paradigms, and Tax Evasion in Developing and Transition Countries”, Public Finance in Developing and Transition Countries, (Ed.) J. MARTİNEZ-VAZQUEZ ve J. ALM, Essays in the Honor of Richard Bird, Cheltenham, UK, Edward Elgar, ss. 146-178.
ANDREONI, J.; ERARD, B. ve FEINSTEIN, J. (1998), “Tax Compliance”, Journal of Economic Literature, v. 36, ss. 818-860.
AZQUETA, D. ve DELACAMARA, G. (2006), “Ethics, Economics and Environmental Management”, Ecological Economics, v. 56, n. 4, ss. 524-533.
BAYRAKLI, H. Hüseyin, SARUÇ, N. Tolga ve SAĞBAS, İsa (2004), “Vergi Kaçırmayı Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi ve Vergi Kaçaklarının Önlenmesi: Anket Çalısmasının Bulguları”, 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, 10-14 Mayıs, Antalya, ss. 204-254.
BERTRAND, A. (2001), Ahlâk Felsefesi, (Çev.) Salih ZEKİ, Akçağ Yayınları, 2. Basım, Ankara.
CEVİZCİ, Ahmet (2002), Etiğe Giris, Paradigma Yayınları, İstanbul.
ÇİÇEK, Halit (2006), Psikolojik ve Sosyal Yönden Yükümlülerin Vergiye Karsı Tutum ve Tepkileri (İstanbul İli Anket Çalısması), İSMMMO Yayını, No: 65, İstanbul.
DEMİR, İhsan Cemil (1999), Mükelleflerin Vergi Karsısındaki Davranısları: Afyon İli Anket Çalısması, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, Afyon.
DEMİR, Ömer (2003), İktisat ve Ahlâk, Liberte Yayınları, No: 86, Ankara.
EKER, Aytaç (1996), Kamusal Maliye, Doğus Matbaası, İzmir.
ELFFERS, H. (2000), “But Taxpayers Do Cooperate”, Cooperation in Modern Society, (Ed.) M. VAN
VUGT, M. SNYDER, T.R. TYLER, A. BIEL, Promoting the Welfare of Communities, States and Organisations, London, ss.184-194.
ENSARİ, Mehmet Sıdık; YILMAZ, Cengiz; ERDİL, T. Sabri ve ALPKAN, Lütfihak (2007), Etik Algılar Arastırması, Odak Arastırma ve Danısmanlık, İstanbul.
FREY, B.S. ve FELD, L. P. (2002), “Detterence and Morale in Taxation: An Amprical Analysis”, CESifo Working Paper, No: 760, August.
FREY, B. S. ve STUTZER, A. (2002), “What can Economics Learn from Happiness Research”, Journal of Economic Literature, v. 40, ss. 402-435.
GERÇEK, Adnan ve YÜCE, Mehmet (1998), Mükelleflerin Vergiye Yaklasımı Açısından Türk Vergi Sisteminin Değerlendirilmesi, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Yayını, Bursa.
GRAETZ, M.J. ve WILDE, L.L. (1985), “The Economics of Tax Compliance: Facts and Fantasy, National Tax Journal, v. 38, ss. 355-363.
HART, H.L.A. (2000), Hukuk, Özgürlük ve Ahlâk, (Çev.) Erol ÖZ, Dost Yayınları, Ankara.
HAYEK, F.A.(1999), Kölelik Yolu, (Çev.) Turhan FEYZİOĞLU ve Yıldıray ARSAN, Liberte Yayınları, No:1, Ankara.
KAZGAN, Gülten (2004), İktisat ve Etik, Gündüz Aybay’a Armağan, Aybay Yayıncılık, İstanbul.
KILLIOĞLU, İsmail (1988), Ahlâk-Hukuk İliskisi, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, No: 23, İstanbul.
KIZILKAYA, Ertuğrul (2002), “Homo Economicus Tipolojisinin Reddi: K. Polanyi ve T. Veblen’in İktisada Bakıs Açıları”, Hacettepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, C: 20, S: 2, ss. 73-91.
KUÇURADI, Ionna (1988), Uludağ Konusmaları: Özgürlük, Ahlâk, Kültür Kavramları, Türkiye Felsefe Kurumu Yayını, No: 1, Ankara.
LEWIS, A.(1982), The Psychology of Taxation, Martin Robertson Publ., Oxford.
MUTER, Naci B.; SAKINÇ, Süreyya ve ÇELEBİ, A. Kemal (1993), Mükelleflerin Vergi Karsısındaki Tutum ve Davranısları Arastırması, Celal Bayar Üniversitesi, İİBF, Maliye Bölümü, Manisa.
NADAROĞLU, Halil (1998), Kamu Maliyesi Teorisi, 10. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
PIEPER, A. (1999), Etiğe Giris, (Çev.) Veysel ATAMAN ve Gönül SEZER, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
REYNAUD, P. L. (1955), Vergi Karsısında Mükellefin Ruh Haleti, (Çev.) Celal ERÇOKLU, Maliye Tetkik Kurulu Yayınları, İdeal Matbaası, Ankara.
SEN, A. (1990), Ethics and Economics, Basil Blackwell, London.
SCHMÖLDERS, G. (1976), Genel Vergi Teorisi, (Çev.) Salih Turhan, İÜ Yay. No: 2149, İstanbul.
SCHWARTZ, R. ve ORLEANS, S. (1967), “On Legal Sanctions”, University of Chicago Law Review, v. 34, pp. 282-300.
SONG, Y. D. ve YARBROUGH, T. E. (1978), “Tax Ethics and Taxpayer Attitudes: A Survey”, Public Administration Review, v. 38, pp. 442-452.
STAINER, A.; STAINER, L. ve SEGAL, A. (1997), “The Ethics of Tax Planning”, Business Ethics – A European Review, v. 6, n. 4, pp. 213-217.
SENYÜZ, Doğan (1995), Vergilemede Yükümlü Psikolojisi, Bursa.
TORGLER, B. (2002), “Speaking to Theorists and Searching for Facts: Tax Morale and Tax Compliance in Experiments”, Journal of Economic Surveys, v. 16, pp. 657-684.
TORGLER, B.(2003a), “To Evade Taxes or Not to Evade: That is the Question”, Journal of Socio Economics, v. 32, pp. 283-302.
TORGLER, B. (2003b), “Tax Morale: Theory and Empirical Analysis of Tax Compliance”, Universitat Basel PhD Dissertation, Basel.
TORGLER, B. (2004), “Tax Morale Trust and Corruption: Empirical Evidence from Transition Countries”, CREMA Working Paper, No: 2004-5, Basel.
TORUN, İshak (2002), “Kapitalizmin Zorunlu Sartı: Protestan Ahlâk”, C.Ü. İİBF Dergisi, C:3, S:2, pp. 89-98.
TURHAN, Salih (1993), Vergi Teorisi ve Politikası, 5. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul.
ÜLGENER, Sabri F. (1981), İktisadi Çözülmenin Ahlâk ve Zihniyet Dünyası, Der Yayınları, İstanbul.
VANBERG, V. J. (2002), “Constitutional Economics, Ethics and Ordnungspolitic”, (Çev.) Melek SEFEROĞLU, Anayasal İktisat, (Ed.) C. Can AKTAN, Siyasal Kitabevi, Ankara.

APA	DEMIR I (2007). Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı. , 1 - 20.
Chicago	DEMIR Ihsan Cemil Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı. (2007): 1 - 20.
MLA	DEMIR Ihsan Cemil Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı. , 2007, ss.1 - 20.
AMA	DEMIR I Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı. . 2007; 1 - 20.
Vancouver	DEMIR I Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı. . 2007; 1 - 20.
IEEE	DEMIR I "Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı." , ss.1 - 20, 2007.
ISNAD	DEMIR, Ihsan Cemil. "Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı". (2007), 1-20.

APA	DEMIR I (2007). Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 1 - 20.
Chicago	DEMIR Ihsan Cemil Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 9, no.3 (2007): 1 - 20.
MLA	DEMIR Ihsan Cemil Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.9, no.3, 2007, ss.1 - 20.
AMA	DEMIR I Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2007; 9(3): 1 - 20.
Vancouver	DEMIR I Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2007; 9(3): 1 - 20.
IEEE	DEMIR I "Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı." Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9, ss.1 - 20, 2007.
ISNAD	DEMIR, Ihsan Cemil. "Toplumsal Bir Olgu Olarak Vergi Ahlakı". Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 9/3 (2007), 1-20.