Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları

ÇAL ATAOĞUZ, Özlem

Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları

Özlem ÇAL ATAOĞUZ (Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi, El Sanatları Eğitimi Bölümü, Ankara, Türkiye)

Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi

26 0

Yıl: 2004 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 485 - 504 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları

Öz:

Yayınlar itibarıyla Kastamonu şehri Türkiye'nin en çok kapı halkası ve tokmağını bulabildiğimiz şehirlerin başında gelir. Toplam 279 kapıdan 126 tanesinde halka kullanılmıştır. Çoğunluğu döküm tekniğindedir, demirden yapılanları da görülür. Çapları 3–10 cm. arasında değişir. Süslü olan kısımları aynalıklarıdır. Onlarda da iki tip vardır. Kapılarda halkaların dışında 13 kapı tokmağı tipi belirlenmiştir. 4. ve 11. tipi dışında tamamı döküm tekniğindedir. Bir kısmı tip olarak Avrupa kökenlidir fakat bazılarının kalıbı alınarak Türkiye'de üretilmiştir. Tokmakların yarısına yakını 1. tiptendir. 6 tipten sadece birer örnek bulunması Kastamonu'da 1tipin yaygın olduğunu gösteriyor.

Anahtar Kelime: kapı halkaları türk sanat tarihi kastamonu kapı tokmakları

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

Door-Rings and Door-Knockers in Town of Kastamonu

Öz:

Kastamonu is one of the towns in Turkey where you could find most of the door-rings and door-knockers. 126 of a total of 279 doors have door-rings. Most of them are made of the “dokum” technique, though some are made of iron. They vary in diameter of between 3-10 cm. The decorative parts are the door-discs, which are of two types. In addition to the door-rings, the doors have been identified to have 13 different door-knockers. These are all made of the “mouled technique except for the 4th and the 11th type. Some have European roots in terms of the type, but some has been produced in Turkey by way of importing their mouled. Almost half of the knockers are of the 1st type. The fact that there is only one example of the 6th type leads to the conclusion that the 1st type is the most common in Kastamonu.

Anahtar Kelime: turkish art history kastamonu door knockers door rings

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. ARSEVEN, Celal Esat, 1965 “Kapı Tokmağı”, Sanat Ansiklopedisi, 2.C, İstanbul, s.951.
2. ARSEVEN, Celal Esat, Türk Sanatı Tarihi, 8. Fasikül, İstanbul.
3. BARKAN, Ömer Lütfi, 1979 Süleymaniye Cami Ve İmareti İnşaatı, 2. C. Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
4. BARLAS, Uğurol, 1977 “Halk Bilimi Açısından Safranbolu Evleri Kapı Tokmakları”, 5. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Maddi Kültür Seksiyonu Bildirileri, Ankara, s.104–111.
5. BAŞ, Ufuk Arığ, 1982 “İzmir Evinde Kapı”, Bilim Birlik Başarı, 9. Yıl, 33. Sayı, s.16–20.
6. BAŞ, Ufuk Arığ, 1996 “ Kapı Tokmakları”, Sanatsal Mozaik, 15. Sayı, s.55.
7. BİLGET, Burhan, 1988 Sivas Evleri, Ankara.
8. BERRY, Burton Y., 1934 “Turkish Door Furnishings”, Ars Islamica, Vol. I, Part II, p.223 – 229
9. BOZER, Rüstem, 1995 “Kemerli Şemaya Sahip Selçuklu Devri Ahşap Kapı Kanatları”, Dokuzuncu Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi, 1. C. Kültür Bakanlığı Yayımı, Ankara, 1995, s.407–421.
10. ÇAL, Halit, 1997 “Şanlıurfa Kapı Tokmakları”, Şanlıurfa, Ankara, s.101–107.
11. ÇAL, Halit, 1998 a “ Geleneksel Ayaş Evlerinde Kapılar ve Kapı Tokmakları”, Ayaş ve Çevresi Kültür - Sanat Sempozyumu Bildirileri, 2–3 Mayıs 1997, Ankara, s.91–109.
12. ÇAL, Halit, 1998 b “ Beypazarı Kapı Tokmakları “, 1. Beypazarı Kültür ve Sanat Sempozyumu 22–23 Mayıs 1998, Yayımlanmamış bildiri.
13. ÇAL, Halit, 1998 c “Geleneksel İnebolu Evlerinde Kapılar ve Kapı Tokmakları”, I. İnebolu Kültür ve Sanat Sempozyumu, 8 Haziran 1998, Yayımlanmamış Bildiri.
14. ÇAL, Halit, 1998 d “ Tarsus Kapı Tokmakları”, Cumhuriyetimizin 75. Yılında Dünden Bugüne 1. Tarsus Sempozyumu 25–26 Aralık 1998, Adana.
15. ÇAL, Halit, 1999a “Niğde’de Kapı Tokmakları “, Art-Dekor, 77. Sayı, İstanbul, s.122–125.
16. ÇAL, Halit, 1999b “Osmanlı Kapı Halkaları Ve Kapı Tokmakları”, Osmanlı, 11. C. 275–284.
17. ÇAL, Halit, 1999c “Afyon Şehrinin Kapı Tokmakları”, Vakıf Ve Kültür, 2. C. 6. Sayı, Ankara, 50–53.
18. ÇAL, Halit, 2001 “Hatay Kapı Halkaları Ve Tokmakları”, Ortadoğu’da Osmanlı Dönemi Kültür İzleri Uluslar Arası Bilgi Şöleni Bildirileri, 1. C, Ankara, 173–188.
19. DOĞANBAŞ, Muzaffer, 1997 “ Amasya Evleri ve Kapı Tokmakları “, Sanatsal Mozaik, 24. Sayı, s.42.
20. GÜNAY, Reha, 1989 Geleneksel Safranbolu Evleri ve Oluşumu, Ankara, Foto 120.
21. İMAMOĞLU, Vacit, 1992 Geleneksel Kayseri Evleri, Ankara.
22. KARABACAK, Özlem, 1992 Kastamonu Evlerinde Görülen Kapı Tokmakları, A. Ü. DTCF Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Lisans Tezi, Ankara.
23. KARAMAĞARALI, B. 1992 Ahlat Mezartaşları, Kültür Bakanlığı, Ankara.
24. KARPUZ, Haşim, 1984 Türk İslam Mesken Mimarisinde Erzurum Evleri, Ankara.
25. KARTAL, Mehmet, 1988 “Eski Kayseri’de Kapı Tokmakları”, İlgi, 53. Sayı, s.25–27.
26. KUYULU, İnci, 2001 “Karaoğlu Camii”, Birgi- Tarihi, Tarihi Coğrafyası Ve Türk Dönemi Anıtları, Kültür Bk. Yayımları, Ank. 2001, s.90–97.
27. OLŞEN, Koray, 1988 a “ Anatolian Door Konockers “, Image, 11. Sayı, s.28–32
28. OLŞEN, Koray, 1988 b “Trabzon’da Kapı Tokmakları”, Trabzon, 2. Sayı, Trabzon, s.102–103.
29. OLŞEN, Koray, 1988 c “Kapı Tokmakları”, Deri/Leather Fashion, 3. Yıl, 10. Sayı, s.3–6.
30. ÖZEN, Kutlu, 1985 , “Divriği Demirci Esnafının Geleneksel Kapı Süsleme Sanatı”, Türk Folkloru Araştırmaları, 1985/1, Ankara, s.51–69.
31. ÖZME, Adil-ŞAHİN, H, 2001 “Geleneksel Malatya Evlerinde Cümle Kapıları”, Türk Arkeoloji Ve Etnoğrafya Dergisi, 2. Sayı, Ankara, s.123–128
32. SAYAN, Yüksel, 1997 Uşak Evleri, Ankara.
33. SAYAN, Yüksel, ÖZTÜRK, Şehabettin, 2001 Bitlis Evleri, Kültür Bakanlığı Yayımı, Ankara.
34. SİNEMOĞLU, Nermin, 1981 “Üsküdar Mihrimah Camii (İskele Camii) Ana Giriş Kapısı Kanatları”, Akademi Mimarlık Ve Sanat, 10. Sayı, Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yayımı, İstanbul, s.41–46.
35. SÖNMEZ, Zeki, 1976 “Geleneksel Maden Sanatımızın Safranbolu’da Yaşatılan Örnekleri” Türkiye Turing Otomobil Kurumu Belleteni, 333. Sayı, s.18–19.
36. ŞAPOLYO, Enver B., 1970 “Kapı Tokmakları”, Önasya, 56. Sayı, s.13–14.
37. TANER, Pertev, 1979 “Kapı Tokmakları”, Türkiyemiz, 27. Sayı, İst. s.7–10.
38. TANYERİ, Sevgi, “Alexandre M. Raymond’un Anadolu’da Eski Türk Çinleri Dini Ve Sivil Mimari Örneklerinden İzlenimler”, Sanat Dünyamız, 33. Sayı, İstanbul, s.2–12.
39. UNUTMAZ, İrfan, 1986 “Diyarbakır Evlerinin Kapı Tokmakları”, Antika, 21. Sayı, s.37–43.
40. YALMAN, Bedri, 1982, “Yeşil Türbe Bursa”, İlgi, 34. Sayı, s.24–29.

APA	ÇAL ATAOĞUZ Ö (2004). Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları. , 485 - 504.
Chicago	ÇAL ATAOĞUZ Özlem Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları. (2004): 485 - 504.
MLA	ÇAL ATAOĞUZ Özlem Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları. , 2004, ss.485 - 504.
AMA	ÇAL ATAOĞUZ Ö Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları. . 2004; 485 - 504.
Vancouver	ÇAL ATAOĞUZ Ö Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları. . 2004; 485 - 504.
IEEE	ÇAL ATAOĞUZ Ö "Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları." , ss.485 - 504, 2004.
ISNAD	ÇAL ATAOĞUZ, Özlem. "Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları". (2004), 485-504.

APA	ÇAL ATAOĞUZ Ö (2004). Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(2), 485 - 504.
Chicago	ÇAL ATAOĞUZ Özlem Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi 12, no.2 (2004): 485 - 504.
MLA	ÇAL ATAOĞUZ Özlem Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, vol.12, no.2, 2004, ss.485 - 504.
AMA	ÇAL ATAOĞUZ Ö Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi. 2004; 12(2): 485 - 504.
Vancouver	ÇAL ATAOĞUZ Ö Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi. 2004; 12(2): 485 - 504.
IEEE	ÇAL ATAOĞUZ Ö "Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları." Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 12, ss.485 - 504, 2004.
ISNAD	ÇAL ATAOĞUZ, Özlem. "Kastamonu Şehri Kapı Halkaları ve Tokmakları". Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi 12/2 (2004), 485-504.