Yıl: 2008 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 285 - 306 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye'de Bosna Göçmenleri

Öz:
Bosna – Hersek’in Osmanlılar tarafından fethi, XV. yüzyılın ikinci yarısında tamamlanmıştır. Bosna bölgesinde fetihlerin başlaması ile Boşnaklar arasında Müslümanlık yayılmaya başlamıştır. Bundan sonra Boşnaklar, Osmanlı Türk kültür çevresine girerek Osmanlı coğrafyasını anavatan olarak benimsemişlerdi.Osmanlı İmparatorluğu'na karşı, Sırbistan Karadağ ittifakı ile başlayan Sırp isyanı, Ekim 1876 sonunda Sırbistan’ın mağlup edildiği halde Karadağ tek başına dağlık bölgelerde isyanı sürdürdü. 1877 yılında Osmanlı-Rus harbi başladığında Karadağ ile olan harp hala devam ediyordu. Rus destekli Karadağ birlikleri, Boşnak kenti Niksiç’i ele geçirmesi ve 1878 Berlin Antlaşması neticesinde Boşnakların Osmanlı coğrafyasına göçü başladı. 1878 tarihinde başlayan Bosnalıların Türkiye’ye göçü, Osmanlı ile Rusya ve Avusturya savaşlar ve iç çatışmalar yaşandıkça devam etmiştir. Türkiye Cumhuriyeti devrinde Yugoslavya ile yapılan nüfus mübadelesiyle Bosnalı Müslüman nüfus Türkiye’ye gelmeye devam etmiştir. Son Bosna savaşı süresince de göç yaşanmış, ancak bu son göçmenler barıştan sonra büyük oranda yurtlarına dönmüştür.Boşnak göçmenler, önce işgal edilmeyen Balkanlardaki Osmanlı topraklarına gelmiş daha sonra İstanbul’a ulaşmıştır. Göçmenler hükümet tarafından İstanbul çevresinde ve yakından başlanarak Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde iskân edilmişlerdir. Boşnak göçmenler, İstanbul çevresi, Edirne, İzmit, Sakarya, Bursa, Balıkesir, Eskişehir, Manisa, İzmir, Anakara, Amasya, Sivas, Erzincan, Samsun, Trabzon, Adana gibi çok farklı bölgelerde iskân edilmiştir. Göçmenler mesleklerine ve yaptıkları işlere göre şehir, kasaba ve köylerde yerleştirilmişlerdir. Göçmenlerin göç, barınma, iaşe, iskân, iş kurma gibi masrafları, Hükümet tarafından kurulan Muhacirin İskân Komisyonu vasıtasıyla karşılanmıştır. Şehir veya köylerde iskân edilen göçmenlerin evlerinin yapım masrafları büyük oranda devlet tarafından karşılandığı gibi şehirlerde yerleşenlerden iş kurma imkânı olmayanlara maddi destek, köylerde yerleşenlere arazi, hayvan, tohumluk gibi yardımlar yapılmıştır. Bosna göçmenlerinin ekonomik ve kültürel yönden Türkiye’de önemli etkisi olmuştur. Göçmenlerin bir kısmı varlıklı ailelerden oluştuğundan kendi işlerini kurarak ticaret ve üretime katkı sağlamışlardı. Tarım alanlarında yerleştirilenler, üretim yöntemleri ve çalışkanlıkları ile üretimi artırmışlardı. Farklı gelenek ve kültürle, Türkiye’de toplumsal zenginliğe katkı sağlanmıştır.Konu ile ilgili Osmanlı ve Cumhuriyet arşivlerinde, İngiliz arşivlerinde önemli bilgiler bulunmaktadır. Devrin gazete ve diğer kaynakları da konu akında bilgiler içermektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Coğrafya

-

Öz:
Ottomans have completed the conquest of Bosnia and Herzegovina in the second half of 15th century. Islam has started to spread among Bosnians with the very beginning of this conquest. After that, Bosnians have accepted the Ottoman-Turk culture and considered the Ottoman lands as their motherland.Even though the Serbian revolt against Ottoman Empire, which started with their alliance with Montenegrins, was suppressed in the late October 1876 with defiance of Serbians, Montenegrins continued the revolt alone in the mountainous terrains of Montenegro. When the Ottoman-Russian war started in 1877 the Montenegrin revolt was stil on. Bosnian immigration to the other Ottoman territories has started in 1878 due to the capture of Niksic –a Bosnian city- by Montenegrin troops supported by Russia, and the Berlin Treaty. Bosnian immigration to Turkey continued later on due to Ottoman-Russia and Ottoman-Austria wars, and the inner conflicts. During the Turkish Republic period this immigration has continued by population exchanges. And lately, another immigration wave has happened during the Bosnia War, but most of these immigrants have returned their home after the peace treaty.Bosnian immigrants have reached firstly to the Ottoman territories in Balkans, and then reached out to Istanbul later on. Ottoman government settled down Bosnian immigrants starting with Istanbul and surrounding regions. These settlements include several regions such as İstanbul, Edirne, İzmit, Sakarya, Bursa, Eskişehir, Manisa, İzmir, Ankara, Amasya, Sivas, Erzincan, Samsun, Trabzon, and Adana. Bosnian immigrants were settled down to cities, towns and villages based on their professions.Immigrants’ expenses such as travel, housing, food, settlement, and building up a business were covered by Immigrant Settlement Commission (Muhacirin İskan Komisyonu), established by the government. Immigrants’ house construction expenses either in cities or villages were covered mostly by the state. Also state helped those settled down in cities to establish a business and those settled down in villages by supplying them with stocks, seeds and farming land.Bosnian immigrants have important economical and cultural impact on Turkish society. Some rich immigrants have established good business and contribute a lot to Turkish trade and production. Those who settled down in farm lands have increased the agricultural production by their farming techniques and diligence. Also they contribute to cultural richness in Turkey with their traditions and culture.There is much important information on Ottoman, Turkish Republic, and British archives on this issue. Also newspapers and other resources from that period supply us with some more information about this issue.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Coğrafya
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • BOA,(Başbakanlık Osmanlı Arşivleri) A.MKT.MHM, 465/35.
  • BOA, A.MKT.MHM, 525/8; 523/54.
  • BOA, DH.MKT, 1/28; 1386/110; 1509/73; 1400/49; 1474/15; 1479/97; 1498/34; 1551/119; 1557/101; 1572/21; 1574/109; 1574/109; 1581/17; 41/37.
  • BOA, HH.THR, 468/24; 468/29; 468/31,32,33,34,35,36,38,39,41; 468/39; 468/45,46.
  • BOA, İ.DH, 100602; 1305/1310.Z/13; BOA, Y.Mtv, 78/113, 65/35; 68406; 71407; 74659; 77656; 82304; 97316; 98339; 99310.
  • BOA, İ.ŞD, 66/3860.
  • BOA, KK,210, s.271.
  • BOA, Y.A.Hus, 176/32
  • BOA, Y.A.Res, 3/7.
  • BOA, Y.Mtv, 80/7.
  • BOA, Y.PRK.BŞK, 1/21; 4/34.
  • BOA, Y.PRK.KOM, 3/30; 4/26; 7/45.
  • BOA, Y.PRK.MŞ, 1/21; Y.A.Res, 3/7.
  • FO, 424/85, p.235, No.369.
  • Ağanoğlu, H. Yıldırım, Osmanlı’da Cumhuriyet’e Balkanların Makûs Talihi, İstanbul, 2001.
  • Aydın, Dündar, Erzurum Beylerbeyiliği ve Teşkilatı Kuruluş ve Genişleme Devri (1535-1566), Ankara, 1998.
  • Babuna, Aydın, Bir Ulusun Doğuşu Geçmişten Günümüze Boşnaklar, İstanbul, 2000.
  • Bosna – Hersek İle İlgili Arşiv Belgeleri (1516–1919), Ankara, 1992, (Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını), s.82-85.
  • http://www.bosna-sancak.net/haber/index.php?option=com_content&task= view&id=1066&Itemid=251 İnalcık, Halil, Hicri 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, Ankara, 1987.
  • İpek, Nedim, Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri, Ankara, 1994.
  • Mahmud Celaleddin Paşa, Mir’ât-i Hakîkat, (Hazırlayan: İsmet Miroğlu), İstanbul. Son Teşkilât-i Mülkiyede Köylerimizin Adları, İstanbul, 1928.
  • Sultan Abdülhamit, Siyasi Hatıratım, İstanbul, 1984, Dergah Yayınları.
  • Şimşir, Bilal, Rumeli’den Türk Göçleri, Belgeler, II, Ankara, 1989.
APA DEMİREL M (2008). Türkiye'de Bosna Göçmenleri. , 285 - 306.
Chicago DEMİREL MUAMMER Türkiye'de Bosna Göçmenleri. (2008): 285 - 306.
MLA DEMİREL MUAMMER Türkiye'de Bosna Göçmenleri. , 2008, ss.285 - 306.
AMA DEMİREL M Türkiye'de Bosna Göçmenleri. . 2008; 285 - 306.
Vancouver DEMİREL M Türkiye'de Bosna Göçmenleri. . 2008; 285 - 306.
IEEE DEMİREL M "Türkiye'de Bosna Göçmenleri." , ss.285 - 306, 2008.
ISNAD DEMİREL, MUAMMER. "Türkiye'de Bosna Göçmenleri". (2008), 285-306.
APA DEMİREL M (2008). Türkiye'de Bosna Göçmenleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 285 - 306.
Chicago DEMİREL MUAMMER Türkiye'de Bosna Göçmenleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12, no.2 (2008): 285 - 306.
MLA DEMİREL MUAMMER Türkiye'de Bosna Göçmenleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.12, no.2, 2008, ss.285 - 306.
AMA DEMİREL M Türkiye'de Bosna Göçmenleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2008; 12(2): 285 - 306.
Vancouver DEMİREL M Türkiye'de Bosna Göçmenleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2008; 12(2): 285 - 306.
IEEE DEMİREL M "Türkiye'de Bosna Göçmenleri." Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, ss.285 - 306, 2008.
ISNAD DEMİREL, MUAMMER. "Türkiye'de Bosna Göçmenleri". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12/2 (2008), 285-306.