Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi

KARAKAŞ, Sirel; YALÇIN, Kızbes

Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi

Kızbes YALÇIN, (Adalet Bakanlığı, Dış İlişkiler Daire Başkanlığı, Ankara, Türkiye)

Sirel KARAKAŞ (Hacettepe Üniversitesi, Deneysel Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye)

Türk Psikiyatri Dergisi

51 19

Yıl: 2008 Cilt: 19 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 257 - 265 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi

Öz:

Amaç: Çalışmanın amacı, bilişin üst sistemlerinin çocuklardaki durumunu ve gelişimini incelemek, söz konusu bilgi işleme türleri ile yönetici işlevler, zihinsel yetenek ve bilişsel gelişim düzeyi ölçümleri arasındaki ilişki örüntüsünü ortaya koymaktır. Yöntem: Çalışmada 80 (39 kız, 41 erkek) sağlıklı çocuk yer almıştır. Üst-biliş türlerini ölçmek için, Kelime Listesi, Bilginin Doğruluk Derecesi (BDD), Bilme Hissi Testi (BHT), Ölçüt Testi (ÖT) kullanılmıştır. Yönetici işlevleri ölçmek için, Wisconsin Kart Eşleme Testi (WCST) ve Stroop Testi TBAG Formu; zihinsel yeteneği ölçmek için, Raven Standart Progresif Matrisler Testi (RSPM); bilişsel gelişim düzeyini ölçmek için, Mantıklı Düşünme Testi (MDT) kullanılmıştır. Bulgular: MANOVA ve Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon analizleri sonuçları, yaş arttıkça üst-biliş türleri, yönetici işlevler, genel yetenek ve bilişsel gelişim düzeyinde ilerleme olduğunu göstermiştir. Yönetici işlev testleri ile üst-biliş türleri ve MDT arasında genelde düşük düzeyde ilişkiler olduğu, üst-biliş türleri ile MDT arasında düşük, RSPM arasında düşük ve orta düzeyde ilişkiler bulunmuştur. Faktör analizi sonuçları on bir yaşla birlikte çocukların bilişsel süreçlerinin yetişkinlere benzediğini göstermiştir. Sonuç: Çalışmanın bulguları çocuklardaki bilişsel yapının yetişkinlerdekinden farklı olarak, çocuklarda yönetici işlevler ve üst-bilişin benzer fakat aynı süreçler olmadığını; bu özelliklerin Piaget'nin gelişim dönemleriyle tam olarak örtüşmediğini ortaya koymuştur. Bulgular ilgili yazın bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelime: Nöropsikolojik testler İş performansı ve analizi Ergen Desen tanıma, görsel Problem çözme Yaş faktörü Cinsiyet faktörleri Wechsler ölçeği Zeka Yaşlanma Çocuk Kavrama yeteneği Temel bileşenler analizi Bellek, kısa süreli

Konular: Psikiyatri

Change with age of information processing meta-operations in children

Öz:

Objective: The aim of this study was to examine meta-systems of cognition and their development,and the pattern of relationships between types of information processing, executive functions, mental ability, and level of cognitive development in children. Method: The sample consisted of 80 healthy children (39 female and 41 male). Meta-cognition was measured with the Word List and Evaluation of the Degree of Correctness of Knowledge, Feeling of Knowing, and Criterion Test. Executive functions were assessed using the Wisconsin Card Sorting Test (WCST) and the TBAG form of the Stroop Test. Mental ability was assessed using Raven's Standard Progressive Matrices (RSPM). Level of cognitive development was assessed using the Logical Reasoning Test (LRT).Results: MANOVA and correlation analyses showed that meta-memory, executive functions, mental ability, and level of cognitive development increased up to the age of 11 years. There were low correlations between executive function and meta-memory test scores, and LRT. There was a low correlation between meta-cognition score and LRT score. There was a low to medium correlation between meta-cognition score and RSPM score. Principal component analysis showed that by 11 years of age, cognitive patterns in the children began to resemble those of adults.Conclusion: The study showed that the cognitive structure of the children was different from that of adults, as executive functions and meta-cognitive processes in children were similar, but not identical. These processes did not entirely match the Piagetian stages of cognitive development. The results of this study are discussed within the context of the related literature.

Anahtar Kelime: Intelligence Aging Child Cognition Principal Component Analysis Memory, Short-Term Neuropsychological Tests Task Performance and Analysis Adolescent Pattern Recognition, Visual Problem Solving Age Factors Sex Factors Wechsler Scales

Konular: Psikiyatri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ardaç D (1984) The Relationship Between Science Achievement And Logical Reasoning Abilities Among Seventh Grade Students. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bogaziçi Üniversitesi, İstanbul.
Aydın B (1997) Çocuk ve Ergen Psikolojisi, İstanbul M. Ü. Vakfı Yayınları.
Bekçi B (2004) Üst Bellek Türleriyle Beyin Elektriksel Tepkilerinin İlişkisi. Doktora Tez Önerisi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Bekçi B, Karakaş S (2006) Metacognition and executive functions: related or different concepts? 13th World Congress of Psychophysiology. The Olympics of the Brain. International Journal of Psychophysiology, 61: 343.
Burney GM (1974) The Construction and Validation of An Objective Formal Reasoning Instrument. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Northern Colorado Üniversitesi.
Butterfield EC, Nelson TO, Peck V (1988) Developmental aspects of the feeling of knowing. Developmental Psychology, 24: 654- 663.
Cesur S (1997) The Relationship Between Cognitive and Moral Development. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Bogaziçi Üniversitesi, İstanbul.
Comalli PE, Wapner S, Werner H (1962) Interference effects of stroop colour-word test in childhood, adulthood, and aging. Journal of General Psychology, 100: 47?53.
Crick F (2000) Şaşırtan Varsayım (Çev. Sabit Say). TÜBİTAK Yayınları, Ankara,
Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) (2000) Ankara ili Mamak ve Çankaya İlçelerinin Mahallelerine Ait Gelişmişlik Düzeyleri Bilgileri, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
Dienes Z, Perner J (1999) A Theory of Implicit and Explicit Knowledge. Cambridge: Cambridge University Pr.
Emick J, Welsh M (2005) Association between formal operational thought and executive function as measured by the tower of hanoi-revised. Learning and Individual Differences. 15: 177?188.
Ergenç H (2001) Piaget ve Türk Çocuklarında Korunum Kavramlarının Gelişimi. Yayına Hazır Kitap, İstanbul.
Gander MJ, Gardiner HW (1998) Çocuk ve Ergen Gelişimi (Çev. B Onur). İmge Yayıncılık, Ankara, 2004.
Heaton RK (1981) Wisconsin Card Sorting Test Manual. Odessa (F.L.): Psychological Assessment Resources.
Hooper FH, Hooper JO, Colbert TK (1985) Personality and memory correlates of intellectual functioning in adulthood: piagetian and psychometric assessments. Human Development, 28: 101?107.
Irak M (2004) İnsanda Dikkatlilik, Üst-Biliş Performansı ve Bellek Türlerinin Oluşturduğu İlişkiler Örüntüsünün İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Jorgenson CB, Davis J, Wilbon P ve ark. (1981) Hemispheric asymmetries in the processing of stroop stimuli: an examination on age and sex differences. International Journal of Neuroscience, 21: 171-174.
Karakaş S, Başar E (1993) Nöropsikolojik Değerlendirme Araçlarının Standardizasyonu, Nöropsikolojik Ölçümlerin Elektrofizyolojik Ölçümlerle İlişkisi. Proje No: TÜBİTAK-TBAG 17-2.
Karakaş S, Karakaş HM (2000) Yönetici işlevlerin ayrıştırılmasında multidisipliner yaklaşım: bilişsel psikolojiden nöroradyolojiye. Klinik Psikiyatri, 3: 215-227.
Karakaş S, Irak M, Bekçi B (2003) Sağlıklı İnsanda Bilgi İşleme Süreçleri: Biliş ve Üst-Biliş. Beyin ve Nöropsikoloji: Temel ve Klinik Bilimler, S Karakaş, C İrkeç, N Yüksel (Ed). Ankara, Çizgi Tıp Yay.
Karakaş S (2004) BİLNOT Bataryası El Kitabı: Nöropsikolojik Testler İçin Araştırma ve Geliştirme Çalışmaları. Ankara, Dizayn Ofset.
King MC, Snow WG (1981) Problem solving task performance in brain damaged subjects. Journal Clinical Psychology, 37: 400-404.
Koriat A (1993) How do we know that we know? the accessibility account of feeling of knowing. Psychological Review, 50: 609-639.
Lezak MD (1995) Neoropsychological Assessment (3.ed.). New York: Oxford Univ. Pr. Lockl K, Schneider W (2002) Developmental trends in children's feeling-of-knowing judgements. International Journal of Behavioral Development, 26: 327-333.
Macleod CM (1991) Half a century of research on the stroop effect: an integrative review. Psychological Bulletin, 109:162-203.
Nelson TO, Narens L (1990) Metamemory: a theoretical framework and new findings. The Psychology of Learning and Motivation: Advances In Research and Theory, 2. baskı, GH Bower (Ed.), San Diego: Academic Pres. S. 125-173.
Pendleton MG, Heaton RK (1982) A comparison of the wisconsin card sorting test and the category test. Journal of Clinical Psychology, 38: 392-396.
Pennington BF, Ozonoff S (1996) Executive functions and developmental psychopathology. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 37: 51-87.
Shute GE, Huertas V (1990) Developmental variability in frontal lobe function. Developmental Neuropsychology, 6: 1-12.
Spreen O, Strauss E (1991) A Compendium of Neuropsychological Tests: Administration, Norms and Commentary. New York: Oxford Univ. Pres.
Taylor CS (1998) Differences in formal reasoning in terms of frontal lobe functioning. Dissertation Abstracts International, 58: 5674.
Tekcan Aİ, Aktürk M (2001) Are you sure you forgot? feeling of knowing in directed forgetting. Journal of Experimental Psychology, 27: 1487-1490.
Welsh MC, Pennington BF (1988) Assessing frontal lobe function in children: views from developmental psychology. Developmental Neuropsychology, 4: 199-230.
Zabrucky K, Ratner HH (1986) Children's comprehension monitoring and recall of inconsistent stories. Child Development, 57: 1401?1418.

APA	YALÇIN K, KARAKAŞ S (2008). Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi. , 257 - 265.
Chicago	YALÇIN Kızbes,KARAKAŞ Sirel Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi. (2008): 257 - 265.
MLA	YALÇIN Kızbes,KARAKAŞ Sirel Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi. , 2008, ss.257 - 265.
AMA	YALÇIN K,KARAKAŞ S Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi. . 2008; 257 - 265.
Vancouver	YALÇIN K,KARAKAŞ S Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi. . 2008; 257 - 265.
IEEE	YALÇIN K,KARAKAŞ S "Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi." , ss.257 - 265, 2008.
ISNAD	YALÇIN, Kızbes - KARAKAŞ, Sirel. "Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi". (2008), 257-265.

APA	YALÇIN K, KARAKAŞ S (2008). Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(3), 257 - 265.
Chicago	YALÇIN Kızbes,KARAKAŞ Sirel Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi. Türk Psikiyatri Dergisi 19, no.3 (2008): 257 - 265.
MLA	YALÇIN Kızbes,KARAKAŞ Sirel Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi. Türk Psikiyatri Dergisi, vol.19, no.3, 2008, ss.257 - 265.
AMA	YALÇIN K,KARAKAŞ S Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2008; 19(3): 257 - 265.
Vancouver	YALÇIN K,KARAKAŞ S Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2008; 19(3): 257 - 265.
IEEE	YALÇIN K,KARAKAŞ S "Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi." Türk Psikiyatri Dergisi, 19, ss.257 - 265, 2008.
ISNAD	YALÇIN, Kızbes - KARAKAŞ, Sirel. "Çocuklarda bilgi işlemedeki üst işlemlerin yaşa bağlı değişimi". Türk Psikiyatri Dergisi 19/3 (2008), 257-265.