Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler

KARAIRMAK, Özlem

Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler

Özlem KARAIRMAK (Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Ankara, Türkiye)

Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi

119 0

Yıl: 2006 Cilt: 3 Sayı: 26 Sayfa Aralığı: 129 - 142 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler

Öz:

Olumsuz yaşantılar karşısında güçlü kalabilmek olarak tanımlanabilecek psikolojik sağlamlık kavramı güncel ve önem taşıyan bir konu olarak göze çarpmaktadır. Psikolojik sağlamlık (resilience), bir olumsuzluk durumu ile karşı karşıya kalındığında, risk faktörleri ve koruyucu faktörlerin etkileşimi sonucu oluşan süreçte, bireyin hayatındaki değişikliğe uyum göstermesini içermektedir. Psikolojik sağlamlıkla ilgili yapılan çalışmalar risk karşısında bireyin uyum göstermesi üzerine odaklanmıştır. Stresli yaşam olaylarının neden olduğu risk faktörleri ve riskin olumsuz etkilerini hafifleten koruyucu faktörler, gelişimsel bir süreç olarak da tanımlanan psikolojik sağlamlık kavramına katkıda bulunmaktadırlar. Bu çalışmada, psikolojik sağlamlık kavramının tanımlanması, risk ve faktörleri ile koruyucu faktörlerin açıklanması ve psikolojik sağlamlık kavramı ile ilgili araştırma sonuçlarının özetlenmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelime: psikolojik danışma ve rehberlik kişilik özellikleri psikolojik dayanıklılık başa çıkma becerileri psikolojik gelişim risk faktörleri koruyucu faktörler

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Anthony, E. J., ve Cohler, B. J. (1987). The invulnerable child. New York: Guilford Press.
Antoni, M.H. ve Goodkin, K. (1988). Host moderator variables in the promotion of cervical neoplasiaJL Personal facests. Journal of Psychosomatic Research, 32 (3), 327-338.
Beardslee,W. R. ve Podorefsky D. (1988). Resilient adolescents whose parents have serious affective and other psychiatric disorders: Importance of self-understanding and relationships. American Journal of Psychiatry, 145 (1), 63-69.
Berruta-Clement, J., Schweinhart, L. Barnett, W., Epstein, A., ve Weikart, D. (1984). Changed lives: The effects of the Perry preschool program on youth agel9. Ypsilanti, MI:Hibh/Scope Press.
Block, J. H. (1950). An experiemental Investigation of the construct of Ego control. Unpublished doctoral dissertation, Standford University, 1950.
Comer, J. P., (1995). School Power: Implicationsof an intervention project. New York: The Free Press.
Cowen, E. L., Wyman, P. A., Work, W. C, ve Iker, M. R. (1994). A preventive intervention for enhancing resilience among young highly stressed urban children. Journal of Primary Prevention, 15, 247-260.
Cowen, E. L., Wyman, P. A., Work, W. C, ve Parker, G .R. (1990). The Rochester Child Resilience Project: Overview and summary of first year findings. Development and Psychopathology, 2, 193-212.
Dumont, M ve Povost, M. A. (1999). Reilience in adolescents: protective role of coping starategies, self-esteem, and social activities on experience of stress and depression. Journal of Youth and Adolescence, 28 (3), 343-356.
Fonagy, P., Steele, M., Steele, H., Higgit, A., ve Target, M. (1994). The Emmanuel Miller memorial lecture 1992: The theory and practice of resilience. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 35, 231-257.
Fraser, M. W., Richman, J. M., ve Galinsky, M. J. (1999). Risk, protection, and resilience: Toward a conceptual framework for social practice. Social Work Research, 23, 129-208.
Fredrickson, B. L., Tugade, M. M., Waugh, C. E. ve Larkin, G. R. (2003). What food are positive emotions in criese? A prospective study of resilience and emotions following the terrorist attacks on the United States on September 11th, 2001. Journal of Personality and Social Psychology, 84 (2), 365-376.
Garmezy, N. (1987). Stress, competence, and development: Continuities in the study of schizophrenic adults, children vulnerable to psychopathology and the search for stress-resistant children. American Journal of Orthopsychiatry, 57, 2, 159-174.
Garmezy, N. (1993). Children in poverty: Resilience despite risk. Psychiatry, 56, 127-136.
Garmezy, N. G. (1991). Resiliency and vulnerability to adverse developmental outcomes associated with poverty. American BehavioralScientist, 34 (4), 416-430.
Himelein, MX ve McElrath, J.A., (1996). Resilient child sexual abuse survivors: Cognitive coping and illusion. Child Abuse ve Neglect, 20, 747-758
Hubbard, J., Realmuto, G. M., Northwood, A. K., veMasten, A. S. (1995).
Comorbidity of psychiatric diagnoses with post traumatic stress disorder in survivors of childhood traumaç Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 34, 1167-1173.
Jacelon, S. C. (1997). The trait and process of resilience. Journal of Advanced Nursing, 12,123-129.
Kohler, P. (1993). Best practices in transition: Substantiated or implied? Career Development for Exceptional Individuals, 16, 107-121.
Kumpfer, K. L. (1999). Factors and process contributing to resilience: The resilience framework. In M. D. Glantz, ve J. L. Johnson (Eds.), Resilience and Development; Positive Life Adaptations. (179-224). New York: Kluwer Academic/ Plennum Publishers.
Luthar, S. S., Cicchetti, D., ve Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 7/(3), 543-562.
Major, B., Richards, C, Cooper, M. L., Cozarelli, C, ve Zubek, J. (1998).
Personal resilience, cognitive appraisals, and coping: An Integrative model of adjustment to abortion. Journal of personality and Social Psychology, 74 (3), 735-752.
Masten, A.S., ve Powell, J. L. (2003). A resilience framework for research, policy, and practice. In S. S. Luthar (Ed.), Resilience and vulnerabilities: Adaptation in the context of childhood adversities. (1-25), New York: Cambridge University Press.
Masten A. S. (2001). Resilience process in development. American Psychologist, 56 (3), 227-238
Masten, A. (1994). Resilience in individual development: Successful adaptation despite risk and adversity. In M. C. Wang ve E. W. Gordon (Eds.), Educational resilience in inner-city America: Challenges and prospects (3-25). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum
Hasten, A. S. ve Reed, M.G. (2002). Resilience in development. In C.R. Snyder ve S. J.Lopez (Eds.), The handbook of positive psychology (74-88). Oxford University.
Masten, A.S. ve Coastworth, J..D, (1998). The development of competence in favorable and unfavorable environments: Lessons from research on successful children. American Psychologist, 53 (2), 205-220.
Masten, A.S. (1986). Humor and competence in school-aged children. Child Development, 57, 461-473.
Moran P.B. ve Eckenrode, J., (1992). Protective personality characteristics among adolescent victims of maltreatment. Child Abuse and Neglect, 16, 743-754
Murray, C. (2003). Risk Factors, Protective Factors, Vulnerability, and Resilience, Remedial ve Special Education, 24 (1), 16-26.
Penick, N.I ve Jepsen, D.A., (1992). Family functioning and adolescent career development. The Career Development Quarterly, 40, 208-222.
Rabkin, J. G. , Remien, R., Katoff, L., ve Williams, J.B.W. (1993). Resilience inadversity among long-termsurvivors of AIDS. Hospital and Community Psychiatry, 44 (2), 162-167.
Rew, L., Taylor-Seehafer, M., Thomas, N. Y. ve Yockey, R. D. (2001). Correlates of resilience in homeless adolescents. Journal of Nursing Scholarship, 33 (1), 33-40.
Richardson, G. E. (2002). The metatheory of resilience and resiliency. Journal of Clinical Psychology, 58 (3), 307-321.
Rutter, M, (1985). Resilience in the face of adversity: Protective factors and resistance to psychiatric disorder. British Journal of Psychiatry, 147, 589-611. 138
Rutter, M. (1987). Psychological resilience and protective mechanisms. American Journal of Orthopsychiatry, 57, 316-331,
Rutter, M. (1999). Resilience concepts and findings: Implications for family therapy. Journal of Family Therapy, 21, 119-144.
Rutter, M., (1989). Pathways from childhood to adult life. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 30,25-51.
Seligman, M. (1990). Learned optimism. New York: Random House.
Smokowski, P. R., Reynolds, A. J. ve Bezrucko, N. (2000). Resilience and Protective Factors in Adolescence: An Autobiographical Perspective From Disadvantaged Youth. Journal of School Psychology, 37(4), 425-448.
Svanberg, O. G. (1998). Attachment, resilience, and prevention. Journal of Mental Health, 7 (6), 543-578.
Tugade, M. M., ve Frederickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal of Personality and Social Psychology, 86 (2), 320-333.
Vanderpol, M. (2002). Resilience: A missing link in our understanding of survival. Harvard Revision Psychiatry, 10, 302-306.
Wang, M.C., Haertel, G.D., ve Walberg, H.J. (1995). The effectiveness of collaborative school-linked services. In L.C. Rigsby ve C. Maynard (Eds.). School-community connections: Exploring issues for research and practice. (283-309). Oxford: Elsevier Science Publishing Co.
Werner, E. (1996). How kids become resilient: Observations and cautions. Resiliency in Action, 1 (1), 18-28.
Werner, E. ve Smith, R., (1982). Vulnerable but invincible: A longitudinal study of resilient children and youth. Adams, Bannister, and Cox, New York
Werner, E. E. ve Smith, R. (1992). Overcoming the odds: High-risk children from birth to adulthood. Ithaca, NY: Cornell University Press.
Werner, E. E. (1989). High-risk children in young adulthood: A longitudinal study from birth to 32 years. American Journal of Orthopsychiatry. 59, 72-81.
Work, W. C, Co wen, E. L., Parker, G. W., ve Wyman, P. A. (1990). Stress resilient children in an urban setting. Journal of Primary Prevention. 11, 3-17.

APA	KARAIRMAK Ö (2006). Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler. , 129 - 142.
Chicago	KARAIRMAK Özlem Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler. (2006): 129 - 142.
MLA	KARAIRMAK Özlem Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler. , 2006, ss.129 - 142.
AMA	KARAIRMAK Ö Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler. . 2006; 129 - 142.
Vancouver	KARAIRMAK Ö Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler. . 2006; 129 - 142.
IEEE	KARAIRMAK Ö "Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler." , ss.129 - 142, 2006.
ISNAD	KARAIRMAK, Özlem. "Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler". (2006), 129-142.

APA	KARAIRMAK Ö (2006). Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129 - 142.
Chicago	KARAIRMAK Özlem Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 3, no.26 (2006): 129 - 142.
MLA	KARAIRMAK Özlem Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, vol.3, no.26, 2006, ss.129 - 142.
AMA	KARAIRMAK Ö Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 2006; 3(26): 129 - 142.
Vancouver	KARAIRMAK Ö Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 2006; 3(26): 129 - 142.
IEEE	KARAIRMAK Ö "Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler." Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3, ss.129 - 142, 2006.
ISNAD	KARAIRMAK, Özlem. "Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler". Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 3/26 (2006), 129-142.