Yıl: 2007 Cilt: 34 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 251 - 286 Metin Dili: İngilizce İndeks Tarihi: 29-07-2022

Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development

Öz:
Bu çalışmanın temel amacı, İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde Türkiye’nin iktisat politikalarında yaşanan önemli dönüşümleri açıklamaya yönelik bir kavramsal ve analitik çerçeve geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda bu uzun dönem, 1950, 1960, 1980 ve son krizin simgelediği 2001 yıllarında başlayan dört ayrı alt dönem çerçevesinde incelenmektedir. Bu alt dönemleri birbirinden ayrıştıran dönüşümler, en başta hakim dış güçlerin ve onların etkisi altındaki uluslararası kuruluşların belirlediği dış dinamikleri edilgen bir biçimde izleyen reaktif devlet temelinde açıklanmaktadır. Sadece dış dinamiklerin yeterli olamayacağı noktasından hareketle, ülke içinde dış kaynaklı etkileri destekleyen koalisyonların önemi üzerinde durulmaktadır. Bu dönemde sık sık ortaya çıkan ekonomik krizlerin bir alt-dönemden diğerine geçişteki etkileri de, önerilen analitik çerçevenin temel unsurlarından birini oluşturmaktadır. İç ve dış dinamikler ve dönemin siyasal gelişmeleri iktisadi etmenlerle birlikte ele alınarak dönüşümlerin bütüncül bir çerçevede açıklanılmasına çalışılmaktadır. Çalışmanın son bölümlerinde, Türkiye’deki gelişmeler mukayeseli kalkınma performansı temelinde değerlendirilmektedir. 1960 sonrasında Kore ve daha yakın dönemde de Hindistan ve Çin’in kalkınmacı ve pro-aktif devlet önderliğindeki yaklaşımlarının ekonomik performans açısından, Türkiye’nin de içinde bulunduğu reaktif devlet odaklı ülkelere karşı bariz üstünlüğüne dikkat çekilmektedir. Son dönemde ekonomik performanslarıyla ön plana çıkan ülkelerin dışa dönük, ancak serbest piyasa koşullarına doğrudan bağlılık yerine, devletin kalkınmacı rolünü önemseyen ülkeler olduğuna işaret edilmektedir. Neoliberal küreselleşme sürecinde kalkınmacı ulus devletlerin rolünün önemli ölçüde aşınmasına ve ellerindeki araçların önemli bir kısmının etkisini kaybetmiş olmasına karşın, devletin bu dönemde de hala etkili bir rol oynayabileceğine dikkat çekilmektedir. Bu süreçte devletin rolünün sadece kurumsal düzenlemeler ve regülasyonla sınırlı olmadığı, bunun da ötesinde bölüşüm sorunlarına duyarlı ve sanayide rekabet gücünü artırıcı yönde etkili bir rol oynayabileceği vurgulanmaktadır. Bu farklı işlevlerin başarıyla yerine getirilmesinde temel etkenlerin devlet müdahalesinin yön ve kalitesi olduğu noktasından hareketle, İrlanda örneğinde olduğu gibi yeni mekanizma ve kurumların önemine işaret edilmektedir. Türkiye’nin de benzer bir doğrultuda hareket ederek, iktisat politikalarının belirlenmesinde ve uygulanmasında, devletin rolünü dışlamadan kendi tercihleri doğrultusunda belirlenen sanayileşme stratejisi ekseninde kalkınmacı bir rol izlemesi önerilmektedir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKYÜZ, Y. (2007), “Global Rules and Markets: Constraints over Policy Autonomy in Developing Countries”, paper prepared for the International Institute for Labor Studies of the ILO, Geneva.
  • AMSDEN, A. (1989), Asia’s Next Giant: South Korea and Late Industrialization, New York: Oxford University Press.
  • AMSDEN, A. (2001), The Rise of “the Rest”: Challenges to the West from Late-industrializing Economies, New York: Oxford University Press.
  • BORATAV, K. (2003), Türkiye İktisat Tarihi, 1908-2005, Istanbul: Imge Kitabevi Yayınları.
  • CHANG, H. (2002), Kicking away the Ladder: Development Strategy in Historical Perspective, London: Anthern.
  • EBIRI, K. (1980), “ Turkish Apertura, Part I”, METU Studies in Development, 7 GERSHENKRON, A. (1962), Economic Backwardness in Historical Perspective: A Book of Essays, Cambridge MA.: Harvard University Press.
  • HERSHLAG, Z. Y. (1968), Turkey: The Challenge of Growth, Second Edition, Leiden: Brill.
  • IBRD (1951), The Economy of Turkey: An Analysis and Recommendations for a Development Program, Washington DC: International Bank for Reconstruction and Development.
  • KAZGAN, G. (2001), Tanzimattan 21’inci Yüzyıla Türkiye Ekonomisi: Birinci Küreselleşmeden İkinci Küreselleşmeye, Istanbul: Istanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • KEPENEK, Y. and YENTÜRK, N. (2005), Türkiye Ekonomisi, 11.inci Baskı, Istanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
  • KEYDER, Ç. (1987), State and Class in Turkey: A Study in Capitalist Development, London: Verso.
  • KRUEGER, A. O. (1974), Foreign Trade Regimes and Economic Development-Turkey, New York: Columbia University Press for NBER.
  • O’DONNELL, R. (2004), “Ireland: Social Partnership and the ‘Celtic Tiger’ Economy”, in J. Perraton, and B. Clift,eds., Where are National Capitalisms Now? Basingstone Hampshire: Macmillan, 50-69.
  • MILOR, V. (1990), “The Genesis of Planning in Turkey”, New Perspectives on Turkey, 4, 1-30.
  • ÖNİŞ, Z. (1998), “Globalization and the Nation State: The Possibilities and Limits of State Intervention in Late Industrialization” in Z. Öniş, State and Market: The Political Economy of Turkey in Comparative Perspective, Istanbul: Boğaziçi University Press, 375-391. ————(2004), “Turgut Özal and His Economic Legacy: Turkish Neo-liberalism in Critical Perspective”, Middle Eastern Studies, 40(4), 113-134.
  • ÖNİŞ, Z. and ŞENSES, F. (2005), “Rethinking the Emerging Post-Washington Consensus”, Development and Change, 36 (2), 263-90.
  • PAMUK, Ş. (2007), “Economic Change in Twentieth Century Turkey: Is the Glass more than Half Full?”, in R. Kasaba, ed., Cambridge History of Modern Turkey, forthcoming.
  • SHAFAEDDIN, M. (2005), “Towards an Alternative Perspective on Trade and Industrialization Policies”, Development and Change, 36(6), 1143-1162.
  • TEKİN, A. (2006), “Turkey’s Aborted Attempt at Export-led Growth Strategy: Anatomy of the 1970 Reform”, Middle Eastern Studies, 42(1), 133-163.
  • TEZEL, Y. S. (1994), Cumhuriyet Dönemi İktisat Tarihi, Istanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
  • THORNBURG, M., SPRY, G. and SOULE, G. (1949), Turkey: An Economic Appraisal, New York: Twentieth Century Fund.
  • WADE, R. (2003), “What Strategies are Viable for Developing Countries Today? The WTO and the Shrinking of the Development Space”, Review of International Political Economy, 10(4), 621-644.
  • WATERBURY, J. (1992), “Export-led Growth and the Center-Right Coalition in Turkey”, Comparative Politics, 24(2), 127-145.
  • WEISS, L. (1998), The Myth of the Powerless State. Ithaca, New York: Cornell University Press. ————(2004), “Developmental States Before and After the Asian Crisis” In Perraton, J. and B. Clift,eds., Where are National Capitalisms Now? Basingstone Hampshire: Macmillan, 154-168.
  • YELDAN, E. (2001), Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi: Bölüşüm, Birikim ve Büyüme, Istanbul. İletişim Yayınları.
  • YENTÜRK, N. (2003), Körlerin Yürüyüşü: 1990 Sonrası Türkiye Ekonomisi ve Krizler, Istanbul: Istanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
APA Öniş Z, ŞENSE F (2007). Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development. , 251 - 286.
Chicago Öniş Ziya,ŞENSE Fikret Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development. (2007): 251 - 286.
MLA Öniş Ziya,ŞENSE Fikret Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development. , 2007, ss.251 - 286.
AMA Öniş Z,ŞENSE F Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development. . 2007; 251 - 286.
Vancouver Öniş Z,ŞENSE F Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development. . 2007; 251 - 286.
IEEE Öniş Z,ŞENSE F "Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development." , ss.251 - 286, 2007.
ISNAD Öniş, Ziya - ŞENSE, Fikret. "Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development". (2007), 251-286.
APA Öniş Z, ŞENSE F (2007). Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development. ODTÜ Gelişme Dergisi, 34(2), 251 - 286.
Chicago Öniş Ziya,ŞENSE Fikret Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development. ODTÜ Gelişme Dergisi 34, no.2 (2007): 251 - 286.
MLA Öniş Ziya,ŞENSE Fikret Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development. ODTÜ Gelişme Dergisi, vol.34, no.2, 2007, ss.251 - 286.
AMA Öniş Z,ŞENSE F Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development. ODTÜ Gelişme Dergisi. 2007; 34(2): 251 - 286.
Vancouver Öniş Z,ŞENSE F Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development. ODTÜ Gelişme Dergisi. 2007; 34(2): 251 - 286.
IEEE Öniş Z,ŞENSE F "Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development." ODTÜ Gelişme Dergisi, 34, ss.251 - 286, 2007.
ISNAD Öniş, Ziya - ŞENSE, Fikret. "Global Dynamics, Domestic Coalitions and a Reactive State: Major Policy Shifts in Post-War Turkish Economic Development". ODTÜ Gelişme Dergisi 34/2 (2007), 251-286.